Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.
Καταγραφή της
ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.
|
Όνομα: Εργοστάσιο
λιθογραφίας-κυτιοποιίας ΑΣΠΙΩΤΗ-ΕΛΚΑ
|
Είδος:
|
Αρχική Χρήση: Λιθογραφία-Κυτιοποιία
|
Εξοπλισμός: Δεν
|
Κατάσταση:
|
Επανάχρηση:
|
Περιοχή: Αθήνα, σταθμός Λαρίσης
|
Το εργοστάσιο λιθογραφίας-κυτιοποιίας ΕΛΚΑ
ανεγέρθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1920 στην οδό Φιλαδελφείας 4, σε μεταφορά των δραστηριοτήτων της εταιρείας από την οδό Μ. Βόδα που στεγαζόταν πρωτύτερα. Η αρχική εταιρεία ξεκίνησε τη δεκαετία του 1910 με την επωνυμία Κ. Πανάς & Σια ως μικρό λιθογραφείο στη Θεσσαλονίκη. Την περίοδο 1917-18, με την επωνυμία πλέον Πανάς-Σαράτσης, αναλαμβάνει να τυπώνει και να κατασκευάζει κουτιά για την καπνοβιομηχανία Γιαννουκάκη-Πανά-Πρωτοπαππά και μεταφέρει τον κύριο όγκο των δραστηριοτήτων της στην Αθήνα, στην οδό Μ. Βόδα. Το 1925 μεταφέρεται στο νεόκτιστο κτήριο της οδού Φιλαδελφείας 4, αλλάζοντας ταυτόχρονα την επωνυμία της σε Εταιρεία Λιθογραφίας και Κυτιοποιίας Αθηνών (ΕΛΚΑ). Από τη θέση αυτή εξυπηρετεί και τη λειτουργία της παρακείμενης καπνοβιομηχανίας Β. Καραβασίλη. Συγχωνεύθηκε το 1928 με την ανταγωνίστρια
εταιρία Γραφικαί Τέχναι Ασπιώτη, και μεταπωλήθηκε το 1958 στο ταμείο «Ασφαλίσεως Τυπογράφων και
Μισθωτών Γραφικών Τεχνών».
Οι ρίζες της Ανωνύμου Εταιρείας
Ασπιώτη, ανάγονται στην Κέρκυρα, όπου το 1873 λειτούργησε το
παιγνιοχαρτοποιείον «Η Ελπίς» από τον αγιογράφο Νικόλαο Ασπιώτη και το γιο
του Γεράσιμο. Από το 1901 η οικογενειακή επιχείρηση πέρασε στα χέρια της
τρίτης γενιάς, του γιου του Γεράσιμου, Κωνσταντίνου, που διεύρυνε τις
εργασίες της και εκσυγχρόνισε τις εγκαταστάσεις και το μηχανολογικό εξοπλισμό
της, προσθέτοντας στα τυπογραφικά μηχανήματα και σύγχρονα λιθογραφικά, τα
οποία έφερε από το εξωτερικό μαζί με ειδικούς χειριστές.
Μετά τη συνένωση, τα ηνία της
επιχείρησης πήρε ο Ηλίας (Λιάκος) Ηλιόπουλος, βιομήχανος και οικονομολόγος
(1902-1966), ορίζοντας τεχνικό διευθυντή τον ζωγράφο-λιθογράφο Όθωνα
Περβολαράκη (1887-1974), ενώ το 1948 τη θέση του καλλιτεχνικού συμβούλου της
εταιρείας ανέλαβε ο ζωγράφος-χαράκτης Τάσσος (πραγματικό όνομα Αναστάσιος
Αλεβίζος, 1914-1985). Το εύρος των εργασιών της εταιρείας, ήταν τεράστιο. Από
τραπουλόχαρτα, και τις ταινίες ειδών μονοπωλίου οινοπνεύματος, καπνού,
τσιγάρων κτλ., έως διαφημιστικά φυλλάδια εταιρειών, πολύχρωμες αφίσες και
πολυτελή λευκώματα πνευματικού και εικαστικού ενδιαφέροντος.
Το συγκρότημα άρχισε να οικοδομείται
το 1924, ενώ σταδιακά απέκτησε επιπλέον παραρτήματα. Σήμερα αποτελείται από
ένα τριώροφο οικοδόμημα, δύο διώροφα, ενός κεραμοσκεπούς και άλλου από μπετόν
αρμέ, όπως και διαφόρων μονώροφων κεραμοσκεπών κτισμάτων και υπόστεγων.
Μεταξύ της ιδιοκτησίας της Ανώνυμης Εταιρείας «Γραφικαί Τέχναι Ασπιώτη-ΕΛΚΑ Α.Ε» και
της όμορης της Ελληνικής Βιομηχανίας Καπνού ¨Β. Καραβασίλης Α.Ε¨, είχε
συμφωνηθεί υπέρ της πρώτης, δουλεία
φωτός με 30 παράθυρα του κτηρίου, προς την αυλή της πρώτης.
Το κτήριο σώζεται, αν και βρίσκεται σε αχρηστία. Για μεγάλο
χρονικό διάστημα χρησιμοποιήθηκε για τη λειτουργία του λιθογραφείου αφών Καμπανά, αλλά και ως αποθηκευτικός χώρος, ενώ δεσμεύθηκε το 1978
από τον Οργανισμό Σχολικών Κτηρίων ως χώρος ανέγερσης σχολείου, απαλλοτρίωση
που δεν έχει μέχρι σήμερα ολοκληρωθεί.
Μετά το βομβαρδισμό
του κτηριακού συγκροτήματος της Κέρκυρας, την 28η Οκτωβρίου
1940 από τον Ιταλικό στρατό, οι δραστηριότητες της εταιρείας μεταφέρονται
ολοκληρωτικά στην Αθήνα.
Οι νέες εγκαταστάσεις στην
Αθήνα στο συγκρότημα της Λεωφόρου Βουλιαγμένης 276, που οικοδομούνται το 1938 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Δ. Φωτιάδη (1894-1974), σηματοδοτούν μια νέα ισχυρή
περίοδο για την εταιρεία. Η εταιρεία Ασπιώτη - Ε.Λ.Κ.Α. συνεχίζει τη δυναμική
της πορεία τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Κατά τη δεκαετία του ’70
απασχολεί περίπου 400 εργαζόμενους.
Από
τη δεκαετία του ‘80 όμως , τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα είχαν ως αποτέλεσμα
την πτώχευση της εταιρείας και την κατάσχεση των εγκαταστάσεών της από την
Εθνική Τράπεζα. Το 1992 αγοράζεται από τον Jean Jacques Lesieur που αποτυγχάνει
στον τομέα των εκδόσεων και το 1997 η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος λόγω της
πτώχευσης κατάσχει τα περιουσιακά στοιχεία της, όπως και το μεγαλύτερο μέρος
των αρχείων της.
Τη δεκαετία του 2000, οι
εγκαταστάσεις και το οικόπεδο της Ασπιώτη – ΕΛΚΑ στην οδό Βουλιαγμένης αγοράζονται από επιχειρηματίες
επαναπατρισθέντες από τη Νότιο Αμερική, οι οποίοι κατεδαφίζουν το κτήριο και δημιουργούν στη θέση του το εμπορικό
κέντρο Athens Metro Mall.
Το 1998, η εταιρεία αγοράζεται από την οικογένεια Δεστούνη που λειτουργεί σε νέες εγκαταστάσεις στο Μαρκόπουλο Αττικής, υπό την επωνυμία ΑΣΠΙΩΤΗ Εκτυπωτική Α.Ε. |
Βιβλιογραφία-Πηγές:
1.
Δανιήλ
Μ., εισήγηση στο επιστημονικό συνέδριο Ινστιτούτου Κοινωνικών Κινημάτων και
Ιστορίας καπνού, Ο καπνός στην ιστορία:
οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές προσεγγίσεις, με θέμα «Τα
καπνεργοστάσια της Αθήνας, Διατήρηση της μνήμης που χάνεται», Καβάλα 7-9
Δεκεμβρίου 2018.
2.
Πανελλήνιον Λεύκωμα Εθνικής Εκατονταετηρίδας
1821-1921, Αθήναι 1922
3.
Ιστορικό
Αρχείο Εθνικής Τραπέζης Ελλάδος
4.
Αρχείο
Δ/νσης Στέγασης ΕΦΚΑ
5. ΑΣΠΙΩΤΗ – ΕΛΚΑ • Ακμή και πτώση της ελληνικής βιομηχανίας 6. www.corfuland.gr 7. Παυλόπουλου Δ., Άλλοτε στη Βουλιαγμένης. 8. Επετειακό λεύκωμα της εταιρείας Ασπιώτη -ΕΛΚΑ , Γραφικαί τέχναι -1873, 1973, ΕΛΚΑ 1973 |
Όνομα καταγραφέα*: Μαρία Δανιήλ/
|
Ημερομηνία καταγραφής**: 16-12-2018
|
* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.
**ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.
***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και
κάτω από αυτό.
Ευχαριστούμε
για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς
|
 |
| Εικ. 1. Άποψη του λιθογραφείου-κυτιοποιίου, με την αρχική επωνυμία Πανάς-Σαράτσης. Πηγή: Πανελλήνιον Λεύκωμα Εθνικής Εκατονταετηρίδας 1821-1921, Αθήναι 1922 |
 |
| Εικ.2., Κοινός χώρος μεταξύ καπνοβιομηχανίας Β. Καραβασίλη και λιθογραφίας-κυτιοποιίας Πανά-Σαράτση Πηγή: Πανελλήνιον Λεύκωμα Εθνικής Εκατονταετηρίδας 1821-1921, Αθήναι 1922 |
 |
| Εικ. 3., Σημερινή άποψη κτηρίου λιθογραφίας-κυτιοποιίας Ασπιώτη - ΕΛΚΑ.
Πηγή: Αρχείο ΕΦΚΑ
|
 |
| Εικ. 4,. Κάτοψη υπογείου. Πηγή: Αρχείο ΕΦΚΑ. |
 |
| Εικ. 5. Κάτοψη ισογείου Πηγή: Αρχείο ΕΦΚΑ. |
Εικ. 6,. Κάτοψη Α΄ορόφου
Πηγή: Αρχείο ΕΦΚΑ.
 |
| Εικ.7, Κάτοψη Β΄ορόφου. Πηγή: Αρχείο ΕΦΚΑ. |
Εικ.8 . Πρόσοψη
Πηγή: Αρχείο ΕΦΚΑ.
Εικ.9. Πλάγια όψη
Πηγή: Αρχείο ΕΦΚΑ.
 |
| Εικ. 10, Το συγκρότημα Ασπιώτη-Έλκα στη Λ. Βουλιαγμένης 276, πριν το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Πηγή: www//epik.gr/index.php/2015-08-04-05-18-53/item/136-aspioti-elka-akmi-kai-ptosi-tis-ellinikis-viomixanias |
 |
| Εικ. 11. Η πρώτη μέρα της απελευθέρωσης 12-10-1944. Πηγή: www//epik.gr/index.php/2015-08-04-05-18-53/item/136-aspioti-elka-akmi-kai-ptosi-tis-ellinikis-viomixanias |
 |
| Εικ.12, Το εργοστάσιο Ασπιώτη-Έλκα στη Λ. Βουλιαγμένης 276, πριν την κατεδάφισή του. Σήμερα στη θέση του έχει ανεγερθεί το Athens Metro Mall. Πηγή: www.corfuland.gr |
 |
| Εικ. 13, Το εργοστάσιο Ασπιώτη-Έλκα στη Λ. Βουλιαγμένης 276. Πηγή: Οδηγός τέως Διοικήσεως Πρωτευούσης Αθήνα-Πειραιάς-Προάστεια, 1964-65, φ. 4 |
 |
| Εικ.14, Διαφημιστικές αφίσες εκτυπωμένες από το λιθογραφείο Ασπιώτη-Έλκα. Έργα Π. Μαθιόπουλου. Η δεξιά, των σιγαρέτων EGO, είχε μοντέλο τη βιεννέζα χορεύτρια Frianda που τουφεκίστηκε στη Θεσσαλονίκη το 1918 από τους Γάλλους,ως κατάσκοπος των Γερμανών. Πηγή: Επετειακό λεύκωμα της εταιρείας Ασπιώτη -ΕΛΚΑ , Γραφικαί τέχναι -1873, 1973, ΕΛΚΑ 1973 |
 |
| Εικ.15, Διαφημιστικές αφίσες του EOT. Έργα Γ. Μόραλη και Σπ. Βασιλείου αντίστοιχα, εκτυπωμένες από το λιθογραφείο Ασπιώτη-Έλκα. Πηγή: Επετειακό λεύκωμα της εταιρείας Ασπιώτη -ΕΛΚΑ , Γραφικαί τέχναι -1873, 1973, ΕΛΚΑ 1973 |
 |
| Εικ.16, Πολύχρωμα ελληνικά γραμματόσημα,σχεδιασμένα αριστερά από Δημήτρη Γαλάνη (τα τέσσερα γραμματόσημα επάνω) και Γιάννη Κεφαλληνό (τα έξη γραμματόσημα κάτω ) και δεξιά από τον Α. Τάσσο. Πηγή: Επετειακό λεύκωμα της εταιρείας Ασπιώτη -ΕΛΚΑ , Γραφικαί τέχναι -1873, 1973, ΕΛΚΑ 1973 |
Εικ.14, Το εργοστάσιο λιθογραφίας-κυτιοποιίας ΕΛΚΑ στην οδό Φιλαδελφείας 4
Εικ.15, Θέση νεώτερων εγκαταστάσεων που οικοδομήθηκαν το 1938.
Σήμερα νεόκτιστο εμπορικό κέντρο
Εικ. 16, Νέες εγκαταστάσεις στο Μαρκόπουλο Αττικής από το 1998
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου