ΒΙ.Δ.Α. - ΒΙομηχανικά Δελτία Απογραφής: Φεβρουαρίου 2018

Τρίτη 27 Φεβρουαρίου 2018

Αυστροελληνική Εταιρεία Καπνών Κιλκίς

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.

Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα:Αυστροελληνική Εταιρεία Καπνών Κιλκίς

Είδος: Εγκαταστάσεις αποθήκευσης

Αρχική Χρήση: Καπνεργοστάσιο/Καπναποθήκη

Εξοπλισμός: Δεν σώζεται

Κατάσταση: Επανάχρηση

Επανάχρηση: Πολιτιστική χρήση

Περιοχή: πόλη Κιλκίς

Πληροφορίες:

Η Αυστροελληνική Εταιρεία Καπνών Α.Ε. ιδρύθηκε στη Δράμα το 1928 και δραστηριοποιήθηκε στην Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία ως θυγατρική της Austria Tabak Einkaufs- Und Handelsorganisation. Με έδρα τη Θεσσαλονίκη, διέθετε παραρτήματα στη Δράμα, στην Καβάλα και στο Κιλκίς.

Στο Κιλκίς η καπναποθήκη της Αυστροελληνικής ή «Καπνομάγαζα» όπως αποκαλείται ακόμη και σήμερα από τους κατοίκους της πόλης, βρίσκεται στην οδό Ν. Παναγιώτου 50. Κατασκευάστηκε το 1920, συγκαταλέγεται στα πρώτα βιομηχανικά κτίσματα της πόλης και έχει χαρακτηρισθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.

Γνωστή και ως WICKS (από το όνομα του γερμανού αρχιτέκτονα που την σχεδίασε) ανήκε στην ιδιοκτησία του θεσσαλονικιού εβραίου Δαβίδ Φαρατζή ο οποίος την ενοικίαζε στην Αυστροελληνική Εταιρεία Καπνού. Τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της απασχολούσε περίπου 100 εργάτες από την πόλη του Κιλκίς υπο τη διεύθυνση του καπνομεσίτη Κ. Ζιώγα. Η καπναποθήκη διέκοψε τη λειτουργία της μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο.

Το 1996 το κτίριο παραχωρήθηκε στο Δήμο Κιλκίς για χρήση 99 ετών και από το 2014 ανακαινισμένο λειτουργεί ως χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων.

Βιβλιογραφία-Πηγές:

http://maxitis.gr/egkainiasthike-leitourgia-proin-austroellinikis-kapnapothikis/

http://www.nooz.gr/article/anakaliptontas-ta-krummena-ktiria-simvola-tou-kilkis

http://www.enjoykilkis.gr/el/αρχιτεκτονική κληρονομιά/καπναποθήκη αυστροελληνικής εταιρείας καπνού

https://el.wikipedia.org/Αυστροελληνική Εταιρεία Καπνού

Όνομα καταγραφέα*:Μαργαρίτη Λούλα

Ημερομηνία καταγραφής**26/2/2018:

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.

**ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.

***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.

Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Αυστροελληνική καπναποθήκη Κιλκίς
φωτο: Μαργαρίτη Λούλα

Αυστροελληνική καπναποθήκη Κιλκίς
φωτο: Μαργαρίτη Λούλα

Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου 2018

Κλωστοϋφαντουργία Σαΐας-Θεσσαλονίκη

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.

Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Κλωστοϋφαντουργία Σαΐας-Θεσσαλονίκη

Είδος: Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Κλωστοϋφαντουργία/Μεταξουργία

Εξοπλισμός: Δεν σώζεται

Κατάσταση: Δεν διασώζεται

Επανάχρηση: Οικιστική χρήση

Περιοχή: Λεωφόρος Νίκης, Θεσσαλονίκη

Πληροφορίες:

Το 1879 δημιουργήθηκε το εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας Chalom Saias & Mipot. Αργότερα μετονομάστηκε σε J. Sides & Cie.

Η εγκατάσταση του εργοστασίου, βρίσκονταν στην παραλία (στην προκυμαία μπροστά στη Μητρόπολη, κατά Μοσκώφ 1978 β: 95) και αποτελούσε το σημείο αναφοράς για την περιοχή.

Ήταν το δεύτερο παλαιότερο και οι κτιριακές εγκαταστάσεις του ήταν μονώροφες, χτισμένες σε έδαφος που προέκυψε από την επιχωμάτωση της θάλασσας.

Οι Κλωστικές μηχανές με 8000 αδράχτια, καθώς και οι βοηθητικές εγκαταστάσεις, προέρχονται από την εταιρεία Curtis του Μάντσεστερ. Η ατμομηχανή, 280 ίππων, από τους Galloway & Sons και για τη θέρμανση του ατμολέβητα χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά άνθρακας του Κάρδιφ.

Ένα μέρος της παραγωγής, των κλωστών τουίστ, υφαίνονταν σε χειροκίνητους αργαλειούς, στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης.

Το κλωστήριο διευθύνονταν από έναν Άγγλο διευθυντή παραγωγής, που είχε για συνεργάτες έναν εργοδηγό κι ένα μηχανικό επίσης Άγγλους.

«H εργάτισσα»

«Δώδεκα ώρες στ’ αργαστήρι,

στ’ ανήλιαγο το στραγγιστήρι,

υφαίνουμε, υφαίνουμε

χωρίς να ανασαίνουμε.

Τούφες το χνούδι ανεμίζει

και τα πλεμόνια μας σαπίζει.

Στάλες τον ίδρο χύνουμε

και στάλες αίμα φτύνουμε».

Γαλάτεια Καζαντζάκη

Στο εργοστάσιο απασχολούνταν περίπου 400 εργάτες/τριες, από τους οποίους οι 300 ήταν Εβραιοπούλες και οι υπόλοιποι χριστιανοί και μουσουλμάνοι.

Αλλά, όπως έγραψε ο Σαλονικιός Ναζίμ Χικμέτ το 1919 σε ηλικία 17 ετών, «στους δρόμους του φωτός των απλών ανθρώπων, δεν υπάρχει παρά μονάχα μια θρησκεία, μια πίστη, ένα δίκαιο. Η δουλειά του εργάτη». Δεν απέχουν πολύ σαν νόημα, οι στίχοι του λαϊκού τραγουδοποιού Πυθαγόρα, «μες του Βοσπόρου τα στενά», που μεταξύ άλλων λένε: ….… «εσύ Χριστό κι εγώ Αλλάχ / όμως κι οι δυο μας αχ και βαχ».

Οι εργάτριες, ηλικίας μεταξύ 14 και 18 χρόνων, αποτελούσαν ένα πολύ χρήσιμο εργατικό δυναμικό, μολονότι παρέμεναν στο εργοστάσιο ως τον καιρό που θα παντρεύονταν, όχι περισσότερο από 18 μήνες, γεγονός που απέκλειε ολότελα την εξειδίκευση. Το ωράριο εργασίας ήταν από την ανατολή ως τη δύση του ήλιου, μ’ένα διάλειμμα μισής ώρας το μεσημέρι το χειμώνα και μιας ώρας το καλοκαίρι. Δηλαδή 9 - 14 ώρες εργασίας. Υπολογίζοντας τις αργίες των Σαββάτων και των γιορτών, 280 εργάσιμες ημέρες το χρόνο.

Ας ληφθεί υπ’ όψιν, ότι ανανεώσεις του παλιού μηχανολογικού εξοπλισμού δεν γινόταν ποτέ εκείνα τα χρόνια, παρά μόνον πρόσθεση νέων μηχανών για την κάλυψη των επεκτάσεων των εργοστασίων. Οι κάτοχοι των μέσων παραγωγής, οι «βιομήχανοι», απέβλεπαν στη μεγιστοποίηση των κερδών βασιζόμενοι όχι στην τεχνολογική εξέλιξη, αλλά στο πλαίσιο των εργασιακών σχέσεων, όπως στο εξαιρετικά χαμηλό κόστος της μισθωτής εργασίας, με τη απασχόληση γυναικών και παιδιών στην παραγωγή, καθώς και στην κοινωνικο-πολιτισμική συγγένεια.

Θα πρόσθετα ακόμα ότι, ήταν πιθανό να αγνοούσαν τη θεωρεία του Adam Smith (1723-1790), περί των αμοιβών των εργαζομένων στα πλαίσια του οικονομικού φιλελευθερισμού. Ίσως να επέδρασε και ο ναρκισσισμός του ηγέτη.

Πάντως, όποια και να ήταν τα κίνητρα, οι επιλογές αυτές λειτούργησαν κατά κάποιο τρόπο σαν παγίδα, διότι αποκοίμιζαν τους υπεύθυνους και τους έκαναν να πιστεύουν ότι, εκμεταλλευόμενοι κατ’αυτό τον τρόπο το εργατικό δυναμικό, θα συνέχιζαν την κερδοφόρα πορεία των επιχειρήσεων τους στο μέλλον. Η τεχνολογία όμως εξελίσσονταν. Μη επενδύοντας σε κεφαλαιουχικό εξοπλισμό, άρχισαν να έχουν μειωμένη παραγωγικότητα, μειωμένη ποιότητα προϊόντων με συνέπεια μη ανταγωνιστικές τιμές, έναντι των άλλων αντίστοιχων Ευρωπαϊκών βιομηχανιών. Το αποτέλεσμα ήταν να βγαίνουν εκτός αγοράς.

Το τέλος του εργοστασίου επήλθε με την καταστροφική πυρκαγιά του 1917.

Βιβλιογραφία-Πηγές:

1. Περιοδικό «Θέσεις» τεύχος 121 περίοδος Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2012

2. Αλεξ. Δάγκας. Συμβολή στην έρευνα για την οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της Θεσσαλονίκης. 3. Σύγγραμμα Παν Γεωργούλη «Η βιομηχανική κληρονομιά της Θεσσαλονίκης από το 19^ο αιώνα μέχρι τα μέσα του 20^ου» (Προσφορά Σ.Β.Β.Ε.)

Από το διδίκτυο:

https://kostasvakouftsis.blogspot.gr/2014/04/this-is-oldest-photograph-of.html

https://culture.thessaloniki.gr/

digitalResources

http://studylib.net/doc/8286639/northern-factory-workers-placard

https://youtu.be/08gFx1BZlvg

Όνομα καταγραφέα*: Δημήτριος Βάϊς

Ημερομηνία καταγραφής**: 27/5/2016

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.

**ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.

***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.

Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Η φωτογραφία χρονολογείται περί το 1875-1878 (καθώς τα τείχη είχαν ήδη κατεδαφιστεί) παραχωρήθηκε στο ΜΙΕΤ (εκτυπώθηκε σε διαστάσεις 2,90 Χ 1,30 μ.) και κόσμησε την πολυσυζητημένη εντυπωσιακή έκθεση, με τίτλο "Η Δύση της Ανατολής" για τη Θεσσαλονίκη στην "Αλλαγή του αιώνα".
Πηγή: https://kostasvakouftsis.blogspot.gr/2014/04/this-is-oldest-photograph-of.html

305kart | Πανοραμική άποψη της προκυμαίας.Επιχρωματισμένη | Γενικές Απόψεις | T009/018
Πηγή: https://culture.thessaloniki.gr/

Γυναίκες στο χώρο εργασίας
Πηγή: digitalResources

Πηγή: http://studylib.net/doc/8286639/northern-factory-workers-placard

Το εργοστάσιο μετά τη φωτιά του 1917 στο: 6'47"-7'18"
Πηγή: EFG Taifer https://youtu.be/08gFx1BZlvg

« Ελαιουργία της Ελλάδος» ή «ΕΤΕΛ» - υποκατάστημα Αιγίου

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.

Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: « Ελαιουργία της Ελλάδος» ή «ΕΤΕΛ» - υποκατάστημα Αιγίου

Είδος: Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Βιομηχανία τροφίμων

Εξοπλισμός: Σώζονται ελάχιστα

Κατάσταση: Εγκαταλελειμμένο

Επανάχρηση: -

Περιοχή : ΜΥΡΤΙΑ ΑΙΓΙΟΥ (ΛΙΜΑΝΙ ΑΙΓΙΟΥ)

Πληροφορίες:

Το 1917 κατά την διάρκεια του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ο βιομήχανος Α. Ζάννος ίδρυσε στο Αίγιο εργοστάσιο παρασκευής ξυλοπνεύματος, υλικό που ήταν χρήσιμο για την παρασκευή πολεμικών ειδών. Με το τέλος του πολέμου η βιομηχανία αυτή εγκαταλείφτηκε και το 1920 με χορηγό την εταιρία «Βέλος» ξανά ανοίγει και παρασκευάζει σαπούνια και πυρηνέλαιο για εξαγωγή. Αλλά το έτος 1932, σαν συνέπεια των οικονομικών προβλημάτων η εταιρία αυτή έρχεται στα χέρια της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος και μαζί με άλλα τέσσερα εργοστάσια δημιουργεί μια νέα βιομηχανική αλυσίδα με το όνομα « Ελαιουργεία της Ελλάδος» γνωστά ως «ΕΤΕΛ». 13 Με αυτή την νέα διεύθυνση η εταιρεία ακμάζει και προοδεύει αλματωδώς. Ειδικά το εργοστάσιο στο Αίγιο, οι συνθήκες εργασίας ήταν πάρα πολύ ευνοϊκές για τους εργαζόμενους που πραγματικά ήταν αξιοζήλευτες. Με αυτές τις συνθήκες η παραγωγή ετησίως ανερχόταν σε χιλιάδες τόνους πυρηνελαίου και σαπουνιού και σε πεντακόσιους τόνους σε ραφιναρισμένου ελαιόλαδου.

Πηγή: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΞΥΝΟΜΠΙΤΗΣ, ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΟΥ ΑΙΓΙΟΥ, ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ (ΣΤΕΦ), ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ, ΑΘΗΝΑ, 2013

====================================

Το συγκρότημα της ΕΤΕΛ Α.Ε. βρίσκεται στην παραλία του Αιγίου, στη δυτική πλευρά του λιμανιού, στη Θέση Μυρτιά Στις αρχές της δεκαετίας του '20 πρωτολειτούργησε η Ανώνυμη Βιομηχανική Εταιρεία Λιπαρών Ουσιών & Σαπουνιών «ΒΕΛΟΣ», επιλέγοντας να εγκατασταθεί στη συγκεκριμένη Θέση, Μυρτιά, χάριν των πλούσιων υπόγειων υδάτων. Από το 1933 λειτουργεί με την επωνυμία ΕΤΕΛ Α.Ε. αποτελώντας μέρος της ομώνυμης εταιρείας που είχε έδρα την Ελευσίνα και δημιουργήθηκε από το Χαρίλαο Κανελλόπουλο. Το εργοστάσιο επεξεργαζόταν πυρήνα και πυρηνέλαιο και παρήγαγε σαπούνια και λιπαρές ουσίες. Τη δεκαετία του '80 σταμάτησε οριστικά τη λειτουργία του. Τα κτήρια έχουν προβλήματα λόγω των σεισμών του '95 και μερικά έχουν κατεδαφιστεί Διατηρούνται ακόμη τα παλαιά κτήρια της πρώτης φάσης, παράλληλα με το δρόμο και ένα από τα μεταγενέστερα πολυώροφα, από οπλισμένο σκυρόδεμα, που έχουν ανάγκη αποκατάστασης και ανάπλασης μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο, ώστε να αξιοποιηθούν

Πηγή: ΡΩΜΑΝΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ, ΡΩΜΑΝΟΥ ΜΕΛΠΟΜΕΝΗ, «ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΤΗΡΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ», ΤΕΙ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ, ΤΜΗΜΑ, ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ , ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ & ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ, ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ, 2010

Βιβλιογραφία-Πηγές:

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΞΥΝΟΜΠΙΤΗΣ, ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΟΥ ΑΙΓΙΟΥ, ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ (ΣΤΕΦ), ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ, ΑΘΗΝΑ, 2013

ΡΩΜΑΝΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ, ΡΩΜΑΝΟΥ ΜΕΛΠΟΜΕΝΗ, «ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΤΗΡΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ», ΤΕΙ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ, ΤΜΗΜΑ, ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ , ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ & ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ, ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ, 2010

Όνομα καταγραφέα*: Ηρακλής Φασουράκης

Ημερομηνία καταγραφής**: 25-02-2018

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.

**ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.

***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.

Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς