Ατμόμυλος Μίχαλου

 

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Ατμόμυλος Μίχαλου

Είδος: Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Βιομηχανία τροφίμων

Εξοπλισμός: Δεν σώζεται

Κατάσταση: Δεν σώζεται

Επανάχρηση: -

Περιοχή: Μπέλα Βίστα, πόλη Χίου

Πληροφορίες: Ο Νικόλαος Μιχαήλ Μίχαλος με καταγωγή από τα Θυμιανά επιδόθηκε στο εμπόριο της ξυλείας και των οικοδομικών υλικών. Από το 1860 ασχολήθηκε με τα ναυτιλιακά και τις τραπεζικές εργασίες. Ο ατμόμυλος ιδρύθηκε αργότερα (γύρω στα 1885). Μετά το θάνατο του Νικολάου, το 1906, ανέλαβαν τις επιχειρήσεις οι γιοί του Λεωνίδας, Ζαννής και Κωνσταντίνος. Από τους αδελφούς, μονάχα ο Ζαννής έμεινε στη Χίο, διευθύνοντας, μεταξύ των άλλων επιχειρήσεων στο νησί και τον ατμόμυλο. Το Μάρτιο του 1917 έφτασε στη Χίο ο νέος ατμολέβητας του ατμόμυλου. Λειτούργησε μέχρι το 1940.  Όπως συνέβη και με τον ατμόμυλο Πασβάντη και εδώ στις αρχές του 1941 μετέφεραν και εγκατέστησαν στον ατμόμυλο εκτοπισμένους Βλαχόφωνους, Τσάμηδες και Ιταλούς αιχμαλώτους.  Μεταπολεμικά, ο ατμόμυλος κατεδαφίστηκε και στο οικόπεδο οικοδομήθηκε η “βίλα” Μίχαλου.

Βιβλιογραφία-Πηγές: Χατζηιωάννου Ιωάννου, Πανελλήνιον Λεύκωμα Εθνικής εκατονταετηρίδος 1821-1921 Τόμος Ζ Ναυτιλία-Βιομηχανία-Εμπόριον, Τύποις Ανωνύμου εταιρείας εκδόσεων "Νέα Ελληνική Ηώς" Αθήνα 1928 Μακριδάκη Γιάννη (επιμέλεια), Τετράδια Μνήμης Χίος 1917. Εκδόσεις “Πελινναίο” Χίος 2000.

Όνομα καταγραφέα*: Βαγγέλης Χαρίτος

Ημερομηνία καταγραφής**: 4-12-2020

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Ο ατμόμυλος Μίχαλου από τα βόρεια. Στο βάθος διακρίνεται η καπνοδόχος του ατμόμυλου Πασβάντη. Καρτ Ποστάλ. Πηγή:  Γιώργου Μουτσάτσου Χίος 1898-1920 Εκδόσεις Ιππόκαμπος (Αρχείο κ. Γ, Μουτσάτσου)

Ο ατμόμυλος Μίχαλου από τα νότια. Φωτογραφία: Γ. Τσίμας (Αρχείο κ. Γιώργου Μουτσάτσου). 

Ο ατμόμυλος στα 1916. Δημοσίευση κ. Κ. Φασουλάκη Παλαιές φωτογραφίες της Χίου

Επιστολόχαρτο της επιχείρησης του ατμόμυλου. (Αρχείο κ. Γ. Μουτσάτσου)

Αποδεικτικό σημείωμα. (Αρχείο κ. Γ. Μουτσάτσου)

Επιστολόχαρτο "Ν. Μίχαλος και Υιοί" (Αρχείο κ. Γ. Μουτσάτσου)

Φανοί λιμένος Χίου

 

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Φανοί λιμένος Χίου

Είδος: Υποδομές

Αρχική Χρήση: Φάροι

Εξοπλισμός: Δεν σώζεται

Κατάσταση: Ερειπωμένος

Επανάχρηση:-

Περιοχή: Χίος (πόλη, λιμάνι)

Πληροφορίες: Στα 1420 ο περιηγητής Cristoforo Buondelmondi σημειώνει στο χάρτη της Χίου που σχεδίασε, την ύπαρξη δυο φάρων στην είσοδο του λιμανιού της πόλης, που είχαν και αμυντική χρήση αφού με την ανάρτηση μιας αλυσίδας ήταν δυνατό το κλείσιμο του στομίου του λιμανιού. Ο νότιος φάρος ήταν ένας πυραμιδοειδής οβελίσκος ονομαζόμενος “Aguglia”, “Diamante” ή πίλιαστρο (από τους Χιώτες, επειδή έμοιαζε με τις κολώνες που συγκρατούν τα υλικά σκίασης των μαγγανοπήγαδων). Σωζόταν μισοβυθισμένος μέχρι την κατασκευή του νέου λιμανιού, στα 1895, όταν κατεδαφίστηκε με δυσκολία από την "Εταιρεία Λιμένος και Προκυμαίων Χίου" των Ν. Παντελίδη-Κ. Ηλιάσκου, που ανέλαβε την κατασκευή. Σύμφωνα με τη περιγραφή του αρχιμηχανικού της εταιρείας Θεόδωρου Κορέσιου, ο φάρος της Aguglia ήταν “Όλως χειροποίητος μετά θαυμαστής στερεότητος και τέχνης εκτισμένος, εφ'ου της κεφαλής εσελάγιζεν από των χρόνων ήδη των Γενουατών ο δεικνύων την είσοδο του χιακού λιμένος φανός. Ο φάρος ούτος, όστις ήτο ελάχιστα βεβλαμμένος την κορυφήν, υψούτο 13,70 μ. Υπερ την επιφάνειαν της θαλάσσης, η δε βάσις αυτού είχε έκτασιν 56 και 1/4 μ. Τετρ. Το σχήμα αυτού ουδόλως ωμοίαζε προς το σύνηθες σχήμα των φάρων της συγχρόνου εποχής, διότι μέχρι μεν τριών μέτρων ύψους από της ισάλου ήτο τετράγωνος, από τούτου μέχρις 11,70 μ. Ύψους πυραμοειδής, επί δε της πεπλατυσμένης κορυφής της πυραμίδος επεκάθητο πυργίσκος τετράγωνος υψους μέτρων δυο, εν ω ετοποθετείτο ο φανός. Μέχρι του 1861, εφ' εκάτερου των εις το στόμιον του λιμένος οικοδομημάτων ηνάπτετο φανός λευκού χρώματος, ορατοί εν ευδία μεν από δυο ή τριών μιλίων, εν καιρώ δε σκότους και τρικιμίας σχεδόν ουδέ εκ του πλησίον”. Ο βόρειος φάρος βρισκόταν σε μια νησίδα, η οποία είχε συνδεθεί με την ξηρά με λιμενοβραχίονα, ήταν ένας πύργος στον οποίο διέμενε ο Capitano de Porto (“λιμενάρχης”) στην κορυφή του οποίου ήταν τοποθετημένος ο φάρος. Ονομαζόταν Porporella ίσως από το πορφυρό χρώμα των λίθων με τους οποίους ήταν κατασκευασμένος (από το πορφυρός). Μετά την Οθωμανική κατάκτηση (1566) ο πύργος της Πορπορέλας μετατράπηκε στο μικρό οχυρό “Μπούρτζι”. Το 1864 αναφέρεται η λειτουργία φανού, επί του οχυρού που αποτελούνταν από δυο ερυθρά φώτα πάνω σε ιστό, χωρίς να μνημονεύεται η ύπαρξη φαρόσπιτου. Σήμερα υπάρχει ερειπωμένο ένα φαρόσπιτο επί του οχυρού, που πιθανόν να κατασκευάστηκε εκείνο το έτος και να επισκευάστηκε μετά το σεισμό του 1881. Αποτελείται από το χώρο διαμονής των φαροφυλάκων και μιας αποθήκης.  Με την κατασκευή του νέου λιμανιού, κατασκευάστηκαν και δυο φανοί στο στόμιο του. Αποτελούνταν από το κτίσμα διαμονής των δυο φαροφυλάκων και τον ιστό που ήταν αναρτημένος ο φανός που ανεβοκατέβαινε με συρματόσχοινο και μια τροχαλία. Κατά τις βελτιωτικές εργασίες στους λιμενοβραχίονες του λιμανιού, το 1971, κατεδαφίστηκαν οι παλιοί φανοί, προεκτάθηκε ο βόρειος λιμενοβραχίονας και μετατοπίστηκε ο νότιος προς ανατολάς.

Βιβλιογραφία-Πηγές: Μίτσης Νίκος: Χίος, το λιμάνι της πόλης και τα άλλα αγκυροβόλια του Νομού, Β Έκδοση, Λιμενικό ταμείο Χίου και Εκδόσεις Άλφα-Πι, Χίος 2008.  Γεωργίου Φ. Παπαδόπουλου "Παλαιοί πέτρινοι φάροι και φανοί στις Ελληνικές θάλασσες" Εκδόσεις "Ωκεανίδα" Αθήνα 2015.

Όνομα καταγραφέα*: Βαγγέλης Χαρίτος

Ημερομηνία καταγραφής**: 2-12-2020

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Γκραβούρα που εικονίζει την πόλη στα Γενουάτικα χρόνια. Στον κόκκινο κύκλο η Aguglia στον πράσινο ο φάρος της Πορπορέλας. (travelgues.gr)

Το λιμάνι της Χίου στην τουρκοκρατία. Διακρίνεται στα δεξιά ο φάρος Aguglia και στο βάθος αριστερότερα το Μπούρτζι.  (travelgues.gr)

Στο μέσον το Μπούρτζι και ο φάρος του στα 1885.(travelgues.gr)

Ο οικίσκος του φανού του βόρειου Λιμενοβραχίονα. Διακρίνεται η μεταλλική στήλη ανάρτησης του φανού. Το κτίσμα έχει κατεδαφιστεί.φωτό: Π Παπαχατζηδάκης (πηγή Ν. Μίτση το λιμάνι της Χίου)

Βόρειος Λιμενοβραχίονας. Διακρίνεται στο βάθος ο φαρος της Πορπορέλας. Διακρίνεται και η μεταλλική στήλη. (Πηγή: Ν. Μίτσης, το λιμάνι της Χίου)

Ο νότιος λιμενοβραχίονας που έχει αλλάξει σήμερα μορφή. Διακρίνεται ο οικίσκος του φανού που σήμερα δεν υπάρχει. (αρχείο Χαβιαρα-πηγή: Ν, Μίτση το λιμάνι της Χίου)

Άποψη του φανού στο Μπούρτζι. (Ημερομηνία Λήψης: 9-6-2013)

Άποψη από το εσωτερικό.( 9-6-2013)

Άποψη από το εσωτερικό του φανού (9-6-2013)

Κεραμίδα της στέγης από τα Κεραμεία Αλατίνι (9-6-2013)

Τα ζευκτά της στέγης. (9-6-2013)

Θέση του φάρου στο Μπούρτζι.

Θέση του κατεδαφισμένου σήμερα βόρειου φανού εισόδου της Εταιρείας Λιμένος και Προκυμαίων.

Κατά προσέγγιση το σημείο που βρισκόταν ο νότιος φανός.

Μύλοι Βροντάδου

 

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Μύλοι Βροντάδου

Είδος: Προβιομηχανικό

Αρχική Χρήση: Αλευρόμυλος

Εξοπλισμός: Έχει αντικατασταθεί

Κατάσταση: Επανάχρηση

Επανάχρηση: Πολιτιστική χρήση

Περιοχή: Τρεις Μυλοι βροντάδου Χίος

Πληροφορίες: Στην ομώνυμη παραλιακή θέση του Βροντάδου, υπήρχαν ανεμόμυλοι τουλάχιστον από τις αρχές του 19ου αιώνα. Καταγράφεται ότι ο μυλωνάς Λεωνής Χατζή-Κωνσταντή Κωστάλας για να εκδικηθεί το φόνο του εξαδέλφου του Παντελή Κωστάλα, (ο τελευταίος έπεσε μαχόμενος από τον Αιθίοπα Αλή κατά τη διάρκεια μάχης το (το 1822 ή 1828) σκότωσε τον Αιθίοπα που εκτελούσε χρέη τελωνοφύλακα στο Βροντάδο- στη περιοχή “Τρεις Μύλοι” και τον έθαψε εντός του μύλου. Στα 1877 η δημοσίευση του Adolphe-Louis Testevuide, ο οποίος έζησε στη Χίο το διάστημα 1866-79, αναφέρει την ύπαρξη στο σημείο “τριών ή τεσσάρων ανεμόμυλων”.  Πιθανόν οι μύλοι αυτοί να καταστράφηκαν στο σεισμό του 1881 και έπειτα να χτίστηκαν οι τρεις μύλοι, από τους οποίους ονομάστηκε η περιοχή(παλαιότερα αναφέρεται ως “Κάτω Γιαλός”).  Ο δυτικός μύλος, ανήκε στον Αντώνη Λω (ο οποιος φαίνεται να τον επισκεύασε ή να τον ξανάκτισε αμέσως μετά το σεισμό του 1881), την περίοδο του Μεσοπολέμου λειτούργησε ως παπουτσίδικο στο ισόγειο και την περίοδο της Κατοχής τον λειτούργησε ο εγγονός του Λω, Γεώργιος Συρρής και ο Γεώργιος Καμίνης, θείος του τελευταίου.  Ο μεσαίος μύλος, ανήκε στον Γιώργη Κωστάλα, έπειτα στον γιο του Θεμιστοκλή, ο οποίος λειτούργησε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 50, όταν κατεδαφίστηκε και στη θέση του οικοδομήθηκε το Κέντρο “Τρεις Μύλοι”.  Τέλος, ο τελευταίος (ανατολικός) μύλος- σε λειτουργία τη δεκαετία του 20 και ερείπιο ήδη στην Κατοχή- ανήκε στο Ζαννή Λω και εξαγοράστηκε από τον Δημήτρη Τσίχλα, στον οποίο ανήκε και ο μεσαίος μύλος. Ο χώρος απαλλοτριώθηκε από τον τότε δήμο Ομηρούπολης και οι δυο μύλοι έχουν αναστηλωθεί. Στο Βροντάδο υπήρχαν μύλοι στο Γούβι που δεν σώζεται ίχνος και στο “τσουμπάρι” (κορυφή λόφου) του Αγίου Κηρύκου που από τους δυο ανεμόμυλους, φαίνονται σήμερα τα ερείπια ενός.

Βιβλιογραφία-Πηγές: Τσιροπινά Στέλλα, Οι Τρεις μύλοι και το πέρασμα του χρόνου Μέρος 1ο Απλωταριά Τσιροπινά Στέλλα Οι Τρεις Μύλοι και το πέρασμα του χρόνου Μέρος 2ο Απλωταριά Ομάδα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης γυμνασίου Βροντάδου “Ο κύκλος που έκλεισε, Καλλιέργειες σιτηρών, μύλοι και παραδοσιακοί φούρνοι, το σιτάρι και το ψωμί στα έθιμα” επιμέλεια: Στέλλα Τσιροπινά, Έκδοση: Γυμνάσιο Βροντάδου- Εκδόσεις “Έντυπο” Β Έκδοση, Χίος 2001.

Όνομα καταγραφέα*: Βαγγέλης Χαρίτος

Ημερομηνία καταγραφής**: 4-11-2020

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Ο δυτικός ανεμόμυλος

Η θέση του δυτικού μύλου

Ο ανατολικός ανεμόμυλος 

Η θέση του ανατολικού ανεμόμυλου

Ανεμόμυλοι Χαλκειούς Χίου

 

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Ανεμόμυλοι Χαλκειούς

Είδος: Προβιομηχανικό

Αρχική Χρήση: Αλευρόμυλος

Εξοπλισμός: Σώζονται μερικώς

Κατάσταση: Ερείπιο

Επανάχρηση:-

Περιοχή: Ύψωμα “Μύλοι” Χαλκειούς Χίος

Πληροφορίες: Στο χωριό Χαλκειός που βρίσκεται στη περιοχή των Καμποχώρων, λειτούργησαν ανεμόμυλοι σε διάφορες θέσεις και διαφορετικές εποχές. Λέγεται ότι υπήρχε ένας αλευρόμυλος που δούλευε με τη δύναμη ζώου, όπως τα ελαιοτριβεία και καλούταν “αλογόμυλος” ο οποίος κατεδαφίστηκε το 1926-27. Βόρεια του ναού των Αγίων Αποστόλων, υπήρχε ένας ανεμόμυλος στη περιοχή “Τσουμπάρ锨με ιδιοκτήτη κάποιο Μπουλούσα. Ανεμόμυλος υπήρχε και στη θέση του δημοτικού σχολείου (σημ. Παιδικός σταθμός). Στον Άγιο Γεώργιο, (ύψωμα Μύλοι) λειτουργούσαν κατά περιόδους πέντε ανεμόμυλοι. Σήμερα υπάρχουν μόνο δυο, σε ερειπιώδη κατάσταση, ο ανατολικός ιδιοκτησία Μπάτση και ο δυτικός, ιδιοκτησίας Βασιλικού. Ο δυτικός σταμάτησε να λειτουργεί τη δεκαετία του 60 και σώζεται σε καλύτερη κατάσταση, αφού σώζεται η στέγη του, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος του μηχανισμού άλεσης. Ο ανατολικός, είναι ερειπωμένος και δεν σώζεται τίποτα από τον αλεστικό μηχανισμό. Ο σεισμός που εκδηλώθηκε το μεσημέρι της 30.10.2020, οδήγησε στη μερική κατάρρευση του ήδη ερειπωμένου ανατολικού ανεμόμυλου.

Βιβλιογραφία-Πηγές: Ομάδα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης γυμνασίου Βροντάδου “Ο κύκλος που έκλεισε, Καλλιέργειες σιτηρών, μύλοι και παραδοσιακοί φούρνοι, το σιτάρι και το ψωμί στα έθιμα” επιμέλεια: Στέλλα Τσιροπινά, Έκδοση: Γυμνάσιο Βροντάδου- Εκδόσεις “Έντυπο” Β Έκδοση, Χίος 2001.

Όνομα καταγραφέα*:Βαγγέλης Χαρίτος

Ημερομηνία καταγραφής**: 30-10-2020

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Ο δυτικός ανεμόμυλος, ιδιοκτησίας Βασιλικού (28-5-2013)

Ο ανατολικός, ιδιοκτησίας Μπάτση (28-5-2013)

Ο ανατολικός ανεμόμυλος μετά το σεισμό της 30ης Οκτωβρίου 2020.
(Φωτογραφία Κώστα Φουτράκη πηγή Αστραπάρης )

θέση ανατολικού ανεμόμυλου , Χαλκειό Χίου

θέση δυτικού ανεμόμυλου , Χαλκειό Χίου

Βυρσοδεψείο Ζαφειράκη

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Βυρσοδεψείο Νικόλαος Ζαφειράκης και Υιοί

Είδος: Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Βυρσοδεψείο

Εξοπλισμός: Δεν σώζεται

Κατάσταση: Εγκαταλελειμμένο

Επανάχρηση: -

Περιοχή: Ταμπάκικα (πόλη Χίου) Οδός Καλουτά 77

Πληροφορίες: Ο Νικόλαος Ζαφειράκης αρχικά ασχολήθηκε με γεωργικές και οινοποιητικές επιχειρήσεις, με την ενοικίαση του κτήματος Σκαραμαγκά στον Κάμπο της Χίου. Το 1890 νοίκιασε ένα βυρσοδεψείο και το 1902 σύστησε την ομόρρυθμο εταιρία “Ν.Θ Ζαφειράκης και υιοί” που εκτός από τον ίδιο, μετέχουν οι έξι εν ζωή γιοί του (ο Δημήτρης και ο Γιώργης είχαν ήδη πεθάνει) Γιάννης, Θοδωρής, Γρηγόρης, Παντελής, ο Λορέντζος και ο Χριστόφορος, οι οποίοι έμαθαν τη δουλειά δίπλα στον γαμπρό τους τον Κιτριλάκη. Το 1905 ανήγειρε μέρος του υπάρχοντος σήμερα συγκροτήματος του βυρσοδεψείου Ζαφειράκη, αλλά δεν πρόλαβε να το δει τελειωμένο. Αγορά του εργοστασίου, ήταν η Μ. Ασία, μέχρι την Καισάρεια και επειδή οι δουλειές τους πήγαιναν καλά, μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, αγόρασαν και ένα πλοίο το “Νικόλαος Ζαφειράκης”. Αργότερα, το 1924, οι Χριστόφορος και Λορέντζος αποχώρησαν από την εταιρεία και έλαβαν το τμήμα της περιουσίας που περιελάμβανε το πλοίο και κάποια ακίνητα. Έτσι στο βυρσοδεψείο έμειναν ο Γιάννης, ο Παντελής, ο Θοδωρής και ο Γρηγόρης. Το 1935 αποχώρησε και ο Θοδωρής κι έτσι έμειναν τρεις, μέχρι την Κατοχή, όταν ο Γερμανικός στρατός πήρε όλα τα δέρματα, ενώ οι εργάτες έφυγαν πρόσφυγες στη Μ. Ασία. Μεταπολεμικά, ο Παντελής είχε πεθάνει, ενώ ο Γρηγόρης έμεινε στην Αθήνα και ο Γιάννης είχε πάει στην Αμερική. Τότε ανέλαβε ως διευθυντής και μέτοχος ο Θωμάς Πολίτης και μετά την ενηλικίωσή του το 1953, ο Γιώργος Ζαφειράκης γιος του Παντελή. Το 1961-62 έγινε ανώνυμη εταιρεία και εκτός από τον τομέα των σολοδερμάτων, που ήταν ο αρχικός τομέας παραγωγής του εργοστασίου, επεκτάθηκαν και στα πανωδέρματα των υποδημάτων, με τη δημιουργία νέας μονάδας στα νότια του παλιού συγκροτήματος. Άρχισε να κατασκευάζεται το 1964 και ολοκληρώθηκε το 1966, ενώ πραγματοποιήθηκε και η ανανέωση όλου του εξοπλισμού του εργοστασίου. Με την ένταξη στην Ε.Ο.Κ, καταργήθηκε ο προστατευτισμός των επιχειρήσεων των νησιών (μειωμένο φόρο κύκλου εργασιών και πληρωμή εργαζομένων και εργοδοτών του 50% των ασφαλιστικών εισφορών) και ανέβηκε και το μεταφορικό κόστος, με αποτέλεσμα το εργοστάσιο να κλείσει το 1990. Το εργατικό δυναμικό του εργοστασίου προπολεμικά ήταν περί τους 150 εργάτες, ενώ μεταπολεμικά γύρω στους 100, αλλά σταδιακά λόγω της εκμηχάνησης, αλλά και του γενικότερου ανταγωνισμού, μειώνονταν, φτάνοντας στις παραμονές του κλεισίματος τους δέκα. Το 2003 ο χώρος του βυρσοδεψείου Ζαφειράκη, εξαγοράστηκε από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου με σκοπό την εγκατάσταση των τμημάτων του. Εδαφολογικά προβλήματα κυρίως στις εκτάσεις των βυρσοδεψείων  "Μερούση" και Καραμαούνα, αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για τη μετεγκατάσταση.   Το βυρσοδεψείο Ζαφειράκη αποτελεί ένα κτιριακό συγκρότημα που δημιουργήθηκε σε διαφορετικές φάσεις, αποτελώντας ένα πολύπλοκο συγκρότημα. Διατηρεί τα βασικά στοιχεία της αρχιτεκτονικής των βυρσοδεψείων, όπως τη λιθόκτιστη κατασκευή, τη ορθογώνια κάτοψη, τα συνεχή ορθογώνια ανοίγματα, τις δίρριχτες κεραμοσκεπές.

Βιβλιογραφία-Πηγές: Χατζηιωάννου Ιωάννου, Πανελλήνιον Λεύκωμα Εθνικής εκατονταετηρίδος 1821-1921 Τόμος Ζ Ναυτιλία-Βιομηχανία-Εμπόριον, Τύποις Ανωνύμου εταιρείας εκδόσεων "Νέα Ελληνική Ηώς" Αθήνα 1928 Περιοδικό Πελινναίο τεύχος 50 καλοκαίρι 2008 "Αφιέρωμα Ταμπάκικα"  Μαρτυρία Γ. Ζαφειράκη (Εργοστασιάρχη-Βυρσοδέψη) σελ. 33-38 Γιάννας Φυτούση Χίος, περιοχή "Ταμπάκικα", Χθες και σήμερα σελ. 44-47 "Ταμπάκικα, μια ολόκληρη ιστορία στα σκουπίδια" Απλωταριά Η επίσημη θέση του Πανεπιστημίου Αιγαίου για τα Ταμπάκικα

Όνομα καταγραφέα*: Βαγγέλης Χαρίτος

Ημερομηνία καταγραφής**: 13-10-2020

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Γενική άποψη από τα ανατολικά

Άποψη του συγκροτήματος από τα ανατολικά

Βόρεια όψη

Στον ακάλυπτο χώρο του εργοστασίου

Ηλεκτρική Εταιρεία Καρδαμύλων

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: “Νικόλαος Γεωργούλης και Σια, Ηλεκτρική Εταιρεία Καρδαμύλων”

Είδος: Υποδομές

Αρχική Χρήση: Βιομηχανία Ενέργειας

Εξοπλισμός: Δεν σώζεται

Κατάσταση: Εγκαταλελειμμένο

Επανάχρηση: -

Περιοχή: Λήμνος, Μάρμαρο Καρδαμύλων-Χίος

Πληροφορίες: Το 1927 δόθηκε η άδεια στους Αδελφούς Μάσχα, όμως το 1935 έγινε η μεταβίβαση της άδειας στην εταιρεία που αναφέρεται παραπάνω. Η επιχείρηση διέθετε 722 μονοφασικές και 49 τριφασικές παροχές. Στις 25-4-1963, έγινε η εξαγορά από τη ΔΕΗ με ποσό εξαγοράς τις 725.000 δρχ και περιελάμβανε ακίνητα, μονάδες παραγωγής (2 μηχανές δηλαδή), δίκτυο και υλικά. Πωλητές ήταν οι: Λ.Μ Φατσής πλοίαρχος, Ν.Α Γεωργούλης ηλεκτρολόγος, Π.Α Γεωργούλης μηχανικός. Στη ΔΕΗ προσελήφθησαν 6 άτομα. Το κτίσμα είναι λιθόκτιστο ορθογώνιας κάτοψης. Αποτελείται από δυο κεραμοσκεπείς ανόμοιους όγκους, που σύμφωνα με τη πρακτική που ίσχυε σε άλλα κτίρια ίδιας χρήσης, στο μεγαλύτερο όγκο στεγάζονταν οι μηχανές παραγωγής, ενώ στο μικρότερο, γραφείο και αποθήκη. Πιθανότατα στο χώρο στεγάστηκε κλιμάκιο αποκατάστασης βλαβών του δικτύου της ΔΕΗ με τομέα ευθύνης όλη τη Β.Α Χίο.

Βιβλιογραφία-Πηγές: Σαμίου Δήμητρα, Η εξαγορά των ηλεκτρικών επιχειρήσεων από τη ΔΕΗ Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών Μάρτιος 1998.  Χειρχαντέρη Γεωργίας Τα κτίρια των πρώτων ηλεκτρικών εταιρειών κατά την περίοδο1889-1940/50 Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο Αθήνα Μάρτιος 2014 (Διδακτορική διατριβή)

Όνομα καταγραφέα*: Βαγγέλης Χαρίτος, Ηρακλής Φασουράκης, Βασίλης Αγιαννίδης

Ημερομηνία καταγραφής**: 3-8-2020

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Ανατολική όψη (25-7-2020)

Νότια όψη ( 25-7-2020)

Ανθρακορυχείο Νενήτων Εμμ. Τρυπάνη

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: “Ανθρακορυχείον Νενήτων Εμμ. Τρυπάνη”

Είδος: Εξορυκτική δραστηριότητα

Αρχική Χρήση: Ορυχείο

Εξοπλισμός: Δεν σώζεται

Κατάσταση: Απομεινάρια στοάς

Επανάχρηση: -

Περιοχή: Κοτινά Νενήτων Χίος

Πληροφορίες: Στο Ν.Α τμήμα της Χίου εμφανίζονται Νεογενείς λιγνιτοφόροι σχηματισμοί που καλύπτουν έκταση 40 km2. Οριοθετούνται στα Βόρεια από τα Θυμιανά και το Νεοχώρι, στα νότια από τον κόλπο της Καλαμωτής, στα ανατολικά από τον κόλπο του Μέγα Λιμνιώνα και στα δυτικά από τα υψώματα Κάτω Ράχη, Πέρδικας και Κοφινάς. Μέσα σ' αυτή την περιοχή εντοπίστηκαν δώδεκα λιγνιτοφόρα στρώματα και δραστηριοποιήθηκαν διάφορες επιχειρήσεις. Σύμφωνα με την Οθωμανική απογραφή “Σαλναμές” του Αρχιπελάγους του 1883-1884 αναφέρονται παραχωρήσεις για την εξόρυξη λιγνίτη “σε τμήμα του βουνού στο χωριό Καλαμωτή και στο χωριό Νένητα”. Η παραχώρηση είχε δοθεί στον Θεοδωράκη Βεσερίκη. Κατά την απογραφή του 1883-84 διαπιστώθηκε ότι στις περιοχές αυτές δεν είχαν αρχίσει οι εκσκαφές, αν και ο εκμεταλλευτής είχε εφοδιαστεί με το υψηλό φιρμάνι των προνομίων. Μετά την απελευθέρωση (1912), κατά το 1918, ξεκίνησε η εκμετάλλευση λιγνίτη με διάνοιξη δυο στοών από την εταιρεία Εμμανουήλ Γ. Τρυπάνη, στον Προφήτη Ηλία, θέση Κοτινά δίπλα στην παραλία. Η φόρτωση των εξορυσσόμενων υλικών γινόταν από τον όρμο “Κοτινά” που λεγόταν και “των Ανθρακωρύχων”. Η Εταιρεία Τρυπάνη είχε αποκτήσει δικαιώματα εξόρυξης και σε άλλα σημεία του νησιού, ήδη από το 1917. Τον Ιούνιο του 1920, εμφανίζονται αγγελίες για την πρόσληψη εργατών. Απασχολούσε γύρω στους 120 εργάτες και παρήγαγε 30 τόνους λιγνίτη ημερησίως, από δυο στοές. Διατηρούσε και γραφείο στην πόλη της Χίου, στη Προκυμαία, με διευθυντή τον Αντώνιο Χ. Φραγκάκη. Είναι άγνωστο πότε σταμάτησε η δραστηριότητα, όμως δεν φαίνεται να κράτησε πολύ. Το ενδιαφέρον για τα ορυχεία Νενήτων, αναζωπυρώθηκε μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο. Τότε συστήθηκε εταιρεία των Εξαρχάπουλου και Μοσχοπουλάκη για την εκμετάλλευση του του ορυχείου, με σκοπό την ενίσχυση του εγχειρήματος από το Σχέδιο Μάρσαλ (Υπάρχει η άποψη πως ο σκοπός τους ήταν να οικειοποιηθούν την οικονομική ενίσχυση). Το νέο εγχείρημα φαίνεται να διήρκεσε πέντε με έξι μήνες. Το εργατικό δυναμικό ήταν γύρω στα 15 άτομα. Εργάζονταν οκτώ-εννιά ώρες με βάρδιες και δούλευε πρωί-βράδυ. Η εξαγωγή του λιγνίτη γινόταν χειρωνακτικά. Η διαλογή γινόταν από παιδιά, έξω από τις στοές. Εκτός από τους εργάτες που εξόρυσσαν το λιγνίτη, υπήρχε ένας που έβαζε υποστυλώματα στις στοές με ξύλα από πεύκο. Ο μηχανολογικός εξοπλισμός, περιελάμβανε μια γραμμή με βαγονέτα, μια μηχανή, με καύσιμο λιγνίτη για την παραγωγή ρεύματος που είχε τοποθετηθεί σε ένα οίκημα που εξαγόρασε η εταιρεία, για το φωτισμό των στοών, ενώ είχαν φτιάξει και μια αποθήκη για τα εργαλεία και για τη παραγωγή. Τέλος μια πρόχειρη προβλήτα για να αράζουν οι βάρκες που μετέφεραν το υλικό σε τσουβάλια στο καΐκι, που παρέμενε στα ανοιχτά. Πλοίο ερχόταν μια φορά το μήνα και φόρτωνε περίπου 100 με 150 τόνους (τη μηνιαία παραγωγή). Μετά την πτώχευση της εταιρείας, μερικοί εργάτες κατάσχεσαν εργαλεία και μηχανήματα, ώστε να υποχρεωθεί η Εταιρεία να καταβάλλει τους μισθούς. Επειδή κάτι τέτοιο δεν συνέβη, άρχισαν να πωλούν τα κατασχεθέντα. Αν και για πολλά χρόνια σωζόταν τμήμα του λέβητα της μηχανής, πριν μερικά χρόνια έγινε-σύμφωνα με μαρτυρία κατοίκου- προσπάθεια να κοπεί το τμήμα του ατμολέβητα ώστε να πωληθεί ως παλιοσίδερα, αλλά απέτυχε. Λέγεται ότι το τμήμα του ατμολέβητα παρασύρθηκε από τη θάλασσα και βρίσκεται 20 μέτρα από την ακτή. Τα κτίρια και ο μόλος, καταποντίστηκαν στη θάλασσα και σήμερα δεν διακρίνεται τίποτα. Από τις δυο στοές που είχε διανοίξει η εταιρεία Τρυπάνη, είναι ορατή η μια. Η είσοδος της στοάς που παραμένει ορατή, έχει σχήμα σκαληνού τριγώνου και ύψος 1,5μ. Το μήκος της κεντρικής γαλαρίας έχει μήκος 147μ. με διεύθυνση προς Βορρρά. Η διατομή της είναι τραπεζοειδής με πλάτος γύρω στα 2 μέτρα, ενώ το ύψος της δεν ξεπερνά το 1,5 μέτρο. Από τα πλευρικά τοιχώματα της κεντρικής γαλαρίας και κάθετα σε αυτήν, ξεκινούν άλλες γαλαρίες με μικρότερο πλάτος (1-1.2 μ. ) και ύψος γύρω στο ένα μέτρο. Οι ανατολικές είναι 16 και οι δυτικές 21. Τα πρανή τους είναι "επενδεδυμένα" με ξερολιθιά στην οποία παρεμβάλλονται ξύλινα υποστυλώματα που συγκρατούν τα πλαϊνά χώματα και την οροφή.

Βιβλιογραφία-Πηγές: Λεύκωμα: Ν.Μπελαβίλας, Λ.Παπαστεφανάκη, Ορυχεία στο Αιγαίο, εκδ. ΜΕΛΙΣΣΑ, Αθήνα 2009 Περιοδικό "Πελινναίο" τεύχος 42ο Χίος 2007, Γιάννη Μακριδάκη: Ξενάγηση στα Κοτινά, σελ 36-39 και Κώστα Μάγκου: Το λιγνιτορωχείο στα Κοτινά Νενήτων σελ 40-43 Περιοδικό "Πελινναίο" τεύχος 54ο Χίος 2010, Σπύρου Σαματά: Η μεταλλευτική εξόρυξη και τα παλαιοντολογικά ευρήματα της Χίου σελ. 32-39.

Όνομα καταγραφέα*: Βαγγέλης Χαρίτος, Θανάσης Χρύσης

Ημερομηνία καταγραφής**:26-07-2020

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Γενική άποψη της παραλίας των Κοτινών (25-7-2020)

Η είσοδος της ορατής στοάς (25-7-2020)

Λεπτομέρεια της εισόδου (25-7-2020)

Λεπτομέρεια στρώματος λιγνίτη ανάμεσα στα ιζηματογενή υπόλευκα πετρώματα του πρανούς 
της παραλίας, στην είσοδο της στοάς (25-7-2020)

Στρώμα λιγνίτη μέσα στη θάλασσα (25-7-2020)

Μη εκμεταλλεύσιμα στρώματα λιγνίτη στα πρανή της παραλίας. (25-7-2020) 

Πελινναίο τεύχος 42ο 
Ο εργαζόμενος στα Λιγνιτωρυχεία Κώστας Φαρατζής, δίπλα στο λέβητα. 

Καταχώρηση των Λιγνιτωρυχείων Νενήτων. 
Πηγή: Ομάδα Facebook Παλιές φωτογραφίες της Χίου 

Καταχώρηση στον "Ελληνικό οδηγό 1920" Αρχείο κ. Γιώργου Μουτσάτσου

Κάτοψη πιθανόν της στοάς που η είσοδος έχει κατακρημνιστεί. Από τον "Ελληνικό Οδηγό 1920" (Αρχείο κ. Γιώργου Μουτσάτσου)

Νέα δημοτικά σφαγεία Χίου

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Νέα δημοτικά σφαγεία Χίου

Είδος: Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Βιομηχανία Τροφίμων

Εξοπλισμός: Σώζεται μερικώς

Κατάσταση: Επανάχρηση

Επανάχρηση: Πολιτιστική χρήση

Περιοχή: Κοφινάς πόλη Χίου

Πληροφορίες: Το κτίριο των δημοτικών σφαγείων ξεκίνησε να λειτουργεί στα μέσα της δεκαετίας του 60, με τη μεταφορά στον Κοφινά των δημοτικών σφαγείων που λειτουργούσαν από τη δεκαετία του 30 στην περιοχή των Ταμπάκικων. Από το 2009 οι κάτοικοι της περιοχής διαμαρτύρονταν για τη ρύπανση που προκαλούσε η εγκατάσταση και μετά την ίδρυση ιδιωτικού σφαγείου το 2013 στον Άγιο Γεώργιο Συκούση, σταμάτησε η λειτουργία τους. Από το 2013 στο χώρο στεγάζεται η εθελοντική ομάδα δασοπροστασίας “Όμικρον”. Το 2015 φιλοξενήθηκε στο χώρο έκθεση φωτογραφίας και βραδιά χορωδιακής μουσικής.

Βιβλιογραφία-Πηγές:  Στο κόκκινο ο Κοφινάς, ρυπαίνουν τα σφαγεία Κοφι-Νεα φύλλο 24 Σεπτέμβρης 2017 "Απλωταριά" Οι ταξιδευτές στα παλιά σφαγεία Εφημερίδα "Πολίτης" Αλλάζουν όψη τα παλιά σφαγεία

Όνομα καταγραφέα*: Βαγγέλης Χαρίτος

Ημερομηνία καταγραφής**: 06-07-2020

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Γενική άποψη του συγκροτήματος (Αρχείο Β. Χαρίτου 15-3-2020)

Βοηθητικό κτίριο (Αρχείο Β. Χαρίτου 15-3-2020)

Το κεντρικό κτίριο (Αρχείο Β. Χαρίτου 15-3-2020)

Άποψη του κεντρικού κτιρίου (Αρχείο Β. Χαρίτου 15-3-2020)