Βυρσοδεψείο Ζαφειράκη

Σάββατο 24 Οκτωβρίου 2020

Βυρσοδεψείο Ζαφειράκη

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.

Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Βυρσοδεψείο Νικόλαος Ζαφειράκης και Υιοί

Είδος: Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Βυρσοδεψείο

Εξοπλισμός: Δεν σώζεται

Κατάσταση: Εγκαταλελειμμένο

Επανάχρηση: -

Περιοχή: Ταμπάκικα (πόλη Χίου) Οδός Καλουτά 77

Πληροφορίες:

Ο Νικόλαος Ζαφειράκης αρχικά ασχολήθηκε με γεωργικές και οινοποιητικές επιχειρήσεις, με την ενοικίαση του κτήματος Σκαραμαγκά στον Κάμπο της Χίου. Το 1890 νοίκιασε ένα βυρσοδεψείο και το 1902 σύστησε την ομόρρυθμο εταιρία “Ν.Θ Ζαφειράκης και υιοί” που εκτός από τον ίδιο, μετέχουν οι έξι εν ζωή γιοί του (ο Δημήτρης και ο Γιώργης είχαν ήδη πεθάνει) Γιάννης, Θοδωρής, Γρηγόρης, Παντελής, ο Λορέντζος και ο Χριστόφορος, οι οποίοι έμαθαν τη δουλειά δίπλα στον γαμπρό τους τον Κιτριλάκη. Το 1905 ανήγειρε μέρος του υπάρχοντος σήμερα συγκροτήματος του βυρσοδεψείου Ζαφειράκη, αλλά δεν πρόλαβε να το δει τελειωμένο. Αγορά του εργοστασίου, ήταν η Μ. Ασία, μέχρι την Καισάρεια και επειδή οι δουλειές τους πήγαιναν καλά, μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, αγόρασαν και ένα πλοίο το “Νικόλαος Ζαφειράκης”. Αργότερα, το 1924, οι Χριστόφορος και Λορέντζος αποχώρησαν από την εταιρεία και έλαβαν το τμήμα της περιουσίας που περιελάμβανε το πλοίο και κάποια ακίνητα. Έτσι στο βυρσοδεψείο έμειναν ο Γιάννης, ο Παντελής, ο Θοδωρής και ο Γρηγόρης. Το 1935 αποχώρησε και ο Θοδωρής κι έτσι έμειναν τρεις, μέχρι την Κατοχή, όταν ο Γερμανικός στρατός πήρε όλα τα δέρματα, ενώ οι εργάτες έφυγαν πρόσφυγες στη Μ. Ασία. Μεταπολεμικά, ο Παντελής είχε πεθάνει, ενώ ο Γρηγόρης έμεινε στην Αθήνα και ο Γιάννης είχε πάει στην Αμερική. Τότε ανέλαβε ως διευθυντής και μέτοχος ο Θωμάς Πολίτης και μετά την ενηλικίωσή του το 1953, ο Γιώργος Ζαφειράκης γιος του Παντελή. Το 1961-62 έγινε ανώνυμη εταιρεία και εκτός από τον τομέα των σολοδερμάτων, που ήταν ο αρχικός τομέας παραγωγής του εργοστασίου, επεκτάθηκαν και στα πανωδέρματα των υποδημάτων, με τη δημιουργία νέας μονάδας στα νότια του παλιού συγκροτήματος. Άρχισε να κατασκευάζεται το 1964 και ολοκληρώθηκε το 1966, ενώ πραγματοποιήθηκε και η ανανέωση όλου του εξοπλισμού του εργοστασίου. Με την ένταξη στην Ε.Ο.Κ, καταργήθηκε ο προστατευτισμός των επιχειρήσεων των νησιών (μειωμένο φόρο κύκλου εργασιών και πληρωμή εργαζομένων και εργοδοτών του 50% των ασφαλιστικών εισφορών) και ανέβηκε και το μεταφορικό κόστος, με αποτέλεσμα το εργοστάσιο να κλείσει το 1990.

Το εργατικό δυναμικό του εργοστασίου προπολεμικά ήταν περί τους 150 εργάτες, ενώ μεταπολεμικά γύρω στους 100, αλλά σταδιακά λόγω της εκμηχάνησης, αλλά και του γενικότερου ανταγωνισμού, μειώνονταν, φτάνοντας στις παραμονές του κλεισίματος τους δέκα.

Το 2003 ο χώρος του βυρσοδεψείου Ζαφειράκη, εξαγοράστηκε από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου με σκοπό την εγκατάσταση των τμημάτων του. Εδαφολογικά προβλήματα κυρίως στις εκτάσεις των βυρσοδεψείων "Μερούση" και Καραμαούνα, αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για τη μετεγκατάσταση.

Το βυρσοδεψείο Ζαφειράκη αποτελεί ένα κτιριακό συγκρότημα που δημιουργήθηκε σε διαφορετικές φάσεις, αποτελώντας ένα πολύπλοκο συγκρότημα. Διατηρεί τα βασικά στοιχεία της αρχιτεκτονικής των βυρσοδεψείων, όπως τη λιθόκτιστη κατασκευή, τη ορθογώνια κάτοψη, τα συνεχή ορθογώνια ανοίγματα, τις δίρριχτες κεραμοσκεπές.

Βιβλιογραφία-Πηγές:

Χατζηιωάννου Ιωάννου, Πανελλήνιον Λεύκωμα Εθνικής εκατονταετηρίδος 1821-1921 Τόμος Ζ Ναυτιλία-Βιομηχανία-Εμπόριον, Τύποις Ανωνύμου εταιρείας εκδόσεων "Νέα Ελληνική Ηώς" Αθήνα 1928

Περιοδικό Πελινναίο τεύχος 50 καλοκαίρι 2008 "Αφιέρωμα Ταμπάκικα"