Μεταλλεία Ερμιόνης

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα:  Μεταλλεία Ερμιόνης

Είδος:     Εξορυκτική Δραστηριότητα

Αρχική Χρήση: Ορυχείο/Μεταλλείο

Εξοπλισμός:   Σώζονται ελάχιστα

Κατάσταση:   Εγκαταλελειμμένο

Επανάχρηση:  -

Περιοχή:  Ερμιονίδα – Ηλιόκαστρο- Δάρδεζα

Πληροφορίες: Τα Μεταλλεία Ερμιόνης και η ιστορία τους  Βρίσκονται στο δυτικό μέρος της οροσειράς Αδέρες,  όπου παρουσιάζονται χαλκούχα ορυκτά σε διάφορες θέσεις της περιοχής της Ερμιονίδας :  Ηλιόκαστρο, Άγ. Δημήτριος, Καψοσπίτι, Ρορό και Μπαρουτοσπηλιά. Ο σιδηροπυρίτης (συγκεκριμένα) χρησιμεύει για την παρασκευή θειϊκού οξέος, απαραίτητου στη βιομηχανία υπερφοσφωρικών λιπασμάτων. Αργότερα εξορύχτηκε και χαλκούχος σιδηροπυρίτης.  Άρχισαν να αξιοποιούνται από τα πρώτα χρόνια του 20ού αι.  με πρώτη εξόρυξη στη θέση «Μεταλλεία», ΒΑ του χωριού Ηλιόκαστρο (υψόμ.190 μ). Από το 1905 φαίνεται πως  είχαν αρχίσει οι προπαρασκευαστικές εργασίες, η συστηματική  εξόρυξη από το 1908 και η διάρκεια μέχρι το 1978, έτος οριστικής παύσης τους. Κατά τη μακρόχρονη διαδρομή τους τα εκμεταλλεύτηκαν: 1) Η Μεταλλευτική Εταιρεία «Μεταλλεία Ερμιόνης» του Αρ. Π.Σκένδερ και άλλων μετόχων από το 1905. 2) η Γαλλική Εταιρεία, που διαχειριζόταν και τα μεταλλεία Σερίφου, με τον Γεώργιο (γιο του Αιμίλιου) Γρώμαν. 3) Από το 1922, η Ο.Ε Μιχ. Λίτσας και Λ. Σκένδερ.  4) Από το 1927, η Ανώνυμη Ελληνική Εταιρεία Χημικών Προϊόντων και Λιπασμάτων με τον Νικ. Κανελλόπουλο. 5)Τέλος, από το 1947, ο Πρόδρομος Αθανασιάδης (Μποδοσάκης), ο οποίος εξαγόρασε  την ΑΕΕΧΠ&Λ. Αρχικά, τα τεχνικά μέσα ήταν στοιχειώδη. Οι μηχανές,  επάνω στη σιδηροδρομική γραμμή Decauville,  οι ατμομηχανές  «Τροιζήνα» και «Βαρβάρα» και αργότερα η ντηζελομηχανή και η ηλεκτράμαξα, μετέφεραν το μετάλλευμα από τις γαλαρίες των Μεταλλείων, σε μια διαδρομή προς τα νότια, στον όρμο της Δάρδεζας, στο Τριβείο για τη θραύση του μεταλλεύματος και τέλος στη Σκάλα φόρτωσης. Με φορτηγά πλοία μεταφερόταν στους προορισμούς του, κυρίως στη Δραπετσώνα για την τελική επεξεργασία, στο εργοστάσιο Λιπασμάτων.  Οι πιο γνωστές είσοδοι για τις γαλαρίες που διακρίνονται και σήμερα, είναι κατά σειρά διάνοιξης η στοά των Μεταλλείων, του Ρορού, η Στοά 90, στην οποία σώζονται οι αξιόλογες αλλά εγκαταλελειμμένες   βιομηχανικές εγκαταστάσεις της, η στοά του Αγ. Δημητρίου και η στοά στο Καψοσπίτι. Η οικονομική κρίση, που έπληττε την αγροτική και κτηνοτροφική  Ελλάδα στις αρχές του 20ού αι., οδήγησε πολλούς εργάτες - εσωτερικό μεταναστευτικό ρεύμα - στα Μεταλλεία Ερμιόνης. Οι περισσότεροι προέρχονταν από άλλα μεταλλεία από τα νησιά του Αιγαίου  (Σέριφο , Μήλο, Άνδρο, Εύβοια, Σαντορίνη, Κρήτη), από τη Μικρά Ασία κ.ά. μέρη. Οι ντόπιοι (μεταξύ αυτών και ανήλικα παιδιά και γυναίκες), προέρχονταν κυρίως από το Ηλιόκαστρο, τα Δίδυμα, το Λουκαΐτι, την Ερμιόνη. Διέσχιζαν πολύωρες διαδρομές πεζοί, με ζώα, σε ανύπαρκτους δρόμους, με βάρκες και τη Βενζίνα της Εταιρίας -Ερμιόνη- Δάρδεζα- και πολύ αργότερα, στη δεκαετία του ’60,  με τροχοφόρα. Η πρώτη εγκατάσταση εργατών έγινε κοντά στην είσοδο της μεταλλευτικής στοάς «Μεταλλεία» Καρακασίου (Ηλιοκάστρου) και κάλυπτε υποτυπώδεις ανάγκες με αυτοσχέδια παραπήγματα. Σταδιακά μεταβλήθηκε σε βιομηχανικό οικισμό.   Από τις αρχές της δεκαετίας του ’30: Η αύξηση των ξένων εργατών και των αναγκών στέγασης των οικογενειών τους, επέβαλε, με τη συνδρομή της Εταιρίας ΑΕΕΧΠ&Λ, το κτίσιμο απλών εργατικών οικιών. Τότε κτίστηκε και η  εκκλησία της  Αγίας Βαρβάρας, προστάτιδας των μεταλλείων (το μοναδικό άρτια  σωζόμενο μέχρι σήμερα ιστορικό και θρησκευτικό μνημείο του οικισμού) και το  μονοθέσιο δημοτικό σχολείο. Την ίδια δεκαετία κτίστηκε στην παραλία του όρμου Δάρδεζας (Αχλαδίτσας) και η πρώτη συστάδα από δώδεκα μικρές εργατικές κατοικίες. Ο οικισμός  «Μεταλλεία», που στέγαζε περισσότερους από 200 κατοίκους, αποτέλεσε μια μικρή  κοινωνία  που συνδέθηκε τόσο με  αυτή του Ηλιοκάστρου όσο και της Ερμιόνης, οικονομικά- εμπορικά, πολιτισμικά και ιστορικά με αμφίδρομες ωφέλειες. Το 1938, μέσα στο κλίμα της έντονης μεταλλευτικής δραστηριότητας, όπου δεν έλειπαν οι αντιπαλότητες και οι διενέξεις, δολοφονήθηκε ο νεαρός Διευθυντής των Μεταλλείων Ανδρέας Συρίγος από μεταλλωρύχο. Το γεγονός αυτό, που πιστοποιείται από την ύπαρξη μνημείου, σημάδεψε ανεξίτηλα τη μνήμη τόσο της εργατικής κοινότητας όσο και της κοινωνίας της ευρύτερης περιοχής. Στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο :Το έργο επιτάχθηκε από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς και κάλυπτε τις πολεμικές ανάγκες τους. Η  Κατοχή έπληξε και τον οικισμό των μεταλλωρύχων, ωστόσο η αλληλεγγύη και η ανταλλακτική οικονομία ενίσχυσε τις σχέσεις τους, κυρίως με τους γείτονες κατοίκους του Ηλιοκάστρου. Από το 1947 – δεκαετία ’50: Από τότε που τα Μεταλλεία περιήλθαν στην ιδιοκτησία της Εταιρείας Μποδοσάκη,  με νέες έρευνες αξιοποιήθηκαν νέα και πλούσια χαλκούχα κοιτάσματα και εντατικοποιήθηκαν οι εργασίες. Αυξήθηκε η ζήτηση σε  ντόπιους κυρίως εργάτες, γεγονός που συνέβαλε αισθητά στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής,  συγχρόνως και με τις ευρύτερες οικονομικές αλλαγές της μεταπολεμικής  νεοελληνικής κοινωνίας. Τα Μεταλλεία   είχαν εισέλθει πλέον στη χρυσή εποχή . Δεκαετία του ’60 :Εγκαταλείπεται ο οικισμός «Μεταλλεία» με δραματικές συνέπειες την ερείπωση των κτισμάτων του οικισμού. Αντίθετα, αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς ο βιομηχανικός οικισμός της  Δάρδεζας. Η αναζήτηση εργατών τώρα στρέφεται προς τη βόρεια Ελλάδα, τη βιομηχανική περιοχή της  Πτολεμαΐδας του νομού Κοζάνης και τη δυτική Θράκη, στα χωριά των Πομάκων. Το εξωκκλήσι της Παναγίτσας της Κιάφας γίνεται προσφιλής θρησκευτικός τόπος πανηγυρικής συνάντησης  στη γιορτή της, κάθε 8 του Σεπτέμβρη. Απασχολούνται πολλοί εργαζόμενοι, (300 υπολογίζονται και με τους εργαζόμενους στις γαλαρίες) στις συγκεντρωμένες  μηχανολογικές μονάδες  συντήρησης των μηχανών, στο Τριβείο θραύσης του μεταλλεύματος και επιπλέον στα Γραφεία Διοίκησης στη Δάρδεζα. Στη δεκαετία του ’70: Οι νέες συνθήκες της οικονομίας επηρεάζουν σταδιακά την εξορυκτική δραστηριότητα των Μεταλλείων. Το έτος 1978 σταματούν οριστικά αφήνοντας πολλούς εργαζόμενους σε απόγνωση. Πλήττεται ιδιαίτερα το Ηλιόκαστρο. Το έργο άλλαξε σε Λατομεία μαρμάρων Ηλιοκάστρου και Ερμιόνης. Με το θάνατο του Μποδοσάκη, στις 18 Ιανουαρίου 1979, την Εταιρεία αναλαμβάνει ο ανιψιός του Αλέκος  Αθανασιάδης και μετά τη δολοφονία του, το 1988, περιήλθε οριστικά το 1995 στην Εθνική Τράπεζα. Σημερινός ιδιοκτήτης των Μεταλλείων είναι ο Όμιλος Τσοκανή Α.Ε. Όλα τα βιομηχανικά κτίσματα, και οι εγκαταστάσεις, το πλυντήριο, η σκάλα φόρτωσης, τα Γραφεία  Διοίκησης, η Λέσχη, η κατοικία του Διευθυντή, άλλες του επιστημονικού προσωπικού, οι παλαιότερες εργατικές κατοικίες και οι νεότερες σε συστάδα από τρεις σειρές, με την αρχιτεκτονική της εποχής τους και τις ανάγκες των εργατών και πολλά άλλα κτίσματα κατά μήκος της διαδρομής από τον οικισμό Μεταλλεία έως τη Δάρδεζα, αποτελούν μνημεία που χρειάζονται σωστική παρέμβαση. Ορθώνονται εγκαταλελειμμένα και προβάλλουν ως  μαρτυρίες   της βιομηχανικής ζωής που γνώρισαν και  βίωσαν για εβδομήντα και πλέον χρόνια στα Μεταλλεία Ερμιόνης οι εργαζόμενοι και η κοινωνία της Ερμιονίδας. Πηγή : Έρευνα  Μυρσίνης Σαμαρά

Βιβλιογραφία-Πηγές: 1.       Προσωπική έρευνα από προφορικές μαρτυρίες  υπαλλήλων και μελών των οικογενειών τους & από φωτογραφικό υλικό που διασώζουν. 2.       Έρευνα Κ. Αγγελόπουλου (κοιτασματολόγου) κ.ά. 3.       Λ. Παπαστεφανάκη , Η φλέβα της γης, Τα μεταλλεία της Ελλάδας, 19ος-20ός αι. , Αθήνα 2017, εκδ. Βιβλιόραμα, σελ. όπου  τα Μεταλλεία Ερμιόνης 4.     Αχλαδίτσα Αργολίδας 5. "Μεταλλεία Ερμιόνης" (1905-1978) Ένας σημαντικός σταθμός στην τοπική ιστορία 6. https://vimeo.com/265167843?utm_source=email&utm_medium=vimeo-cliptranscode-201504&utm_campaign=29220

Όνομα καταγραφέα*:  Μυρσίνη Σαμαρά

Ημερομηνία καταγραφής**:  Από 2012- 2017

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Οικισμός «Μεταλλεία»,  

Αρχείο Φ. Παπαθεοδώρου 2011

Στοά 90, οι εγκαταστάσεις.
Αρχείο Κ. Αγγελόπουλος 2003

Κτίσματα στο ρέμα Θερμησίας
κοντά στο τριβείο,
Αρχείο Φ. Παπαθεοδώρου 2011

Μηχανουργείο, Δάρδεζα.
Αρχείο Κ. Αγγελόπουλος 2003

Το Μηχανουργείο εσωτερικά. Αρχείο Μυρσ. Σαμαρά 1968

Εγκαταστάσεις πλυντηρίου,
Δάρδεζα.
Αρχείο Κ. Αγγελόπουλος 2003

Η ατμομηχανή «Βαρβάρα», Δάρδεζα.
Αρχείο Μυρσ. Σαμαρά 1975

Σκάλα φόρτωσης, Δάρδεζα. Αρχείο Δήμου Ερμιονίδας

Εργοστάσιο Ζάχαρης Ζωγράφου

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

ΟΝΟΜΑ: Εργοστάσιο Ζάχαρης Ζωγράφου

Είδος:     Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Άλλο (συμπληρώστε δίπλα) => παραγωγή Ζάχαρης

Εξοπλισμός:   Δεν σώζεται

Κατάσταση:   Ερείπιο

Επανάχρηση:  -

Περιοχή: Ζωγραφιά Καρδίτσας

Πληροφορίες Τις μεγαλύτερες επενδύσεις στη Θεσσαλική γη μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, πραγματοποίησε ο Χρηστάκης Ζωγράφος, πλούσιος Τραπεζίτης στην Πόλη και μετέπειτα στο Παρίσι, αγοράζοντας στους νομούς Καρδίτσας και Τρικάλων από τους Κοτζαμπάσηδες, 11 τσιφλίκια, συνολικής έκτασης 64.000 στρεμμάτων, που καλλιεργούσαν 400 οικογένειες αγροτών. Μαζί με τους γιούς του Γεώργιο και Σόλωνα, ιδρύει στην ερημική, εγκαταλειμμένη και βαλτώδη περιοχή των Κιούρκων, η οποία αργότερα μετονομάστηκε σε «Ζωγραφιά» από το επίθετο του ιδιοκτήτη της, το υπερσύγχρονο για την εποχή του εργοστάσιο παραγωγής ζάχαρης, στα Βαλκάνια. Η κατασκευή έγινε το 1892-1894 και η έναρξη λειτουργίας του το 1895. (Πηγή: http://tovaltino.blogspot.gr/2012/06/blog-post_28.html)

Βιβλιογραφία-Πηγές:            Εργοστάσιο Ζαχάρεως Ζωγραφιάς http://tovaltino.blogspot.gr/2012/06/blog-post_28.html            Σιδηρόδρομος Ζαχαροποιείου Ζωγραφιάς http://railwayheritage.blogspot.gr/2015/04/zografia-sugar-factory-railway.html

Όνομα καταγραφέα*: Ηρακλής Φασουράκης

Ημερομηνία καταγραφής**: 20-11-2017

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Εργοστάσιο Πλινθοκεραμοποιίας Ν. & Σ. Τσαλαπάτα

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

ΟΝΟΜΑ: Εργοστάσιο Πλινθοκεραμοποιίας Ν. & Σ. Τσαλαπάτα

Είδος:     Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: πλινθοκεραμοποιίο

Εξοπλισμός:   Σώζεται

Κατάσταση:   Επανάχρηση

Επανάχρηση:  Μουσείο, Συναυλιακος χώρος, Χώροι εστίασης

Περιοχή: Νεα Ιωνια Βόλου

Πληροφορίες: Το πλινθοκεραμοποιείο Τσαλαπάτα βρίσκεται ση συνοικία των Παληών δυτικά του Κάστρου. Ανεγέρθηκε το 1925 από τους αδελφούς Σπυρίδων και Νικολέτο Τσαλάπατα, οι οποίοι είχαν συστήσει άτυπη εταιρία από το 1905 με κύριες δραστηριότητες τις μεταφορές με κάρα και φορτηγίδες και την κεραμοποιία. Το πρώτο κεραμουργείο της επιχείρησης (ιδρύθηκε το 1917) του οποίου το κτήριο σώζεται στα βόρεια του συγκροτήματος κατασκεύαζε τούβλα και κεραμίδια ελληνικού τύπου και απασχολούσε 20 περίπου εργάτες. Ο σχεδιασμός και η κατασκευή του νέου ατμοκίνητου πλιθοκεραμοποιείου έγιναν σύμφωνα με τις οδηγίες βέλγων μηχανικών, ενώ από το Βέλγιο προερχόταν και ο τεχνολογικός εξοπλισμός. Τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του απασχολούσε 125-150 άτομα διέθετε κινητήρια δύναμη 150 ίππων και η ετήσια παραγωγή του σε τούβλα και κεραμίδια γαλλικού και εγχώριου τύπου ήταν 8-9.000.000 κομμάτια. Το 1928 έγινε επέκταση του εργοστασίου με αποτέλεσμα η κινητήρια δύναμη του να αυξηθεί στους 300 ίππους και το προσωπικό στα 200 - 250 άτομα. Από το 1934 άρχισε τις εξαγωγές. Το 1930 απεβίωσε ο Νικολέτος Τσαλαπάτας και το 1932 συστάθηκε η ετερόρρυθμος εταιρία με την επωνυμία ''Σπυρίδων και Νικόλαος Τσαλαπάτας'' και με εταίρους τους κληρονόμους του Νικολέτου, την σύζυγό του Αικατερίνη, τα παιδιά του Περικλή, Αχιλλέα και Γαρυφαλιά και τον Σπυρίδωνα Τσαλαπάτα. Ο πόλεμος και οι σεισμοί του 1955 υπήρξαν καθοριστικοί παράγοντες για τη μεταπολεμική εξέλιξη του εργοστασίου. Στη διάρκεια του πολέμου η επιχείρηση είχε διακόψει τη λειτουργία της, ενώ μετά την απελευθέρωση χρειάστηκε μεγάλη προσπάθεια για να γίνει ένα ξεκίνημα από την αρχή. Οι ζημιές που προκλήθηκαν στη διετία των σεισμών (1955-56) απαίτησαν μεγάλες επεμβάσεις στα κτήρια με αποτέλεσμα το εργοστάσιο να υπολειτουργεί, αφού η επιχείρηση έπρεπε να πραγματοποιεί επισκευές και να αντιμετωπίζει με ευρεσιτεχνίες τα προβλήματα στον μηχανολογικό εξοπλισμό. Μετά το τέλος των σεισμών χρειάστηκε μάλιστα να διακόψει για τέσσερις μήνες τη λειτουργία του για την εκτέλεση μόνιμων επισκευών. Επίσης από το 1957 άρχισε να υπάρχει διαθέσιμη ηλεκτρική ενέργεια απο τη ΔΕΗ γεγονός που άλλαξε τον τρόπο της λειτουργίας του. Στη δεκαετία του '60 αγοράστηκαν ηλεκτροκίνητα μηχανήματα επεξεργασίας της πρώτης ύλης και παραγωγής από την Ιταλία, ενώ το προσωπικό μειώθηκε στα 80 άτομα. Από το 1970 άρχισαν να παράγονται τούβλα με ρομβοειδή εγκάρσια και φυσαλίδες στη μάζα τους, εξαιτίας του ενδιαφέροντας στην Ευρώπη για τη θερμομόνωση. Ο ανταγωνισμός της ευρωπαϊκής αγοράς κι οι οικονομικές απαιτήσεις που είχαν συσσωρευτεί επέβαλαν την οριστική διακοπή της λειτουργίας του εργοστασίου το 1975. (http://srv1-vivl-volou.mag.sch.gr/node/4980)

Βιβλιογραφία-Πηγές: http://www.piop.gr/el/diktuo-mouseiwn/Mouseio-Plinthokeramopoieias-Tsalapata/to-mouseio.aspx http://srv1-vivl-volou.mag.sch.gr/node/4980 Πηγή: E-thessalia http://www.viokliron.gr/documents/Keramopoieio_tsalapata.pdf Πηγή: Ταχυδρόμος https://www.tripadvisor.com.gr/LocationPhotoDirectLink-g189507-d3473265-i156169783-The_Rooftile_and_Brickworks_Museum_N_S_Tsalapatas-Volos_Magnesia_Region_.html http://www.syros.aegean.gr/de/dpsd08076.pdf Τσιμπούλης Γ., "Στο πλινθοκεραμοποιείο Τσαλαπάτα 4+1 ιστορίες", "Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μακρινίτσας",   https://www.ekke.gr/estia/gr_pages/F_synerg/KPE_Makrinitsas/tsalapata1.pdf Πλήθος παλαιών φωτογραφιών εδώ από φωτογραφικό αρχείο του DIKIPEDIA (η ψηφιακή βιβλιοθήκη του Δημοτικού Κέντρου Ιστορίας και Τεκμηρίωσης Βόλου) http://81.186.130.244/taxonomy/term/386 ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΛΙΝΘΟΚΕΡΑΜΟΠΟΙΙΑΣ Ν.&Σ. ΤΣΑΛΑΠΑΤΑ , εκδοσεις Π.Ι.Ο.Π. 2009 Αδαμάκης Κ., Τα βιομηχανικά κτίρια του Βόλου, εκδόσεις  Π.Ι.Ο.Π. 2009, σελ. 116-122 Δημόγλου Α., «ΠΛΙΝΘΟΚΕΡΑΜΟΠΟΙΕΙΟ ΤΣΑΛΑΠΑΤΑ ΣΤΟΝ ΒΟΛΟ», Ιστορικός Βιομηχανικός Εξοπλισμός στην Ελλάδα, Αθήνα 1998, Τμ. Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, Τομέας Πολεοδομίας και Χωροταξίας, Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος, εκδ. Οδυσσέας, σελ 289-297 Βριάμη Αικατερίνη, Δημογραφική Καταγραφή & Μελέτη του Εργατικού Δυναμικού της Πλινθοκεραμποιίας «ΤΣΑΛΑΠΑΤΑ», διπλωματικη εργασια, 2008, Ιονιο Πανεπιστήμιο , Τμήμα Ιστορίας

Όνομα καταγραφέα*: Ηρακλής Φασουράκης

Ημερομηνία καταγραφής**: 19-11-2017

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Κάτοψη ισογείου και Β & Α όψη
του εργοστασίου Τσαλαπάτα. Πηγή:
Αδαμάκης Κ., Τα βιομηχανικά κτίρια του Βόλου,
εκδόσεις  Π.Ι.Ο.Π. 2009, σελ. 119

Τομή της καμίνου Hoffmann. Πηγή :Δημόγλου Α.,
«ΠΛΙΝΘΟΚΕΡΑΜΟΠΟΙΕΙΟ ΤΣΑΛΑΠΑΤΑ ΣΤΟΝ ΒΟΛΟ»,
Ιστορικός Βιομηχανικός Εξοπλισμός στην Ελλάδα, Αθήνα 1998, σελ 293.

Εργασίες στον εξωτερικό χώρο της καμίνου.
Πηγή : ψηφιακή βιβλιοθήκη του Δημοτικού Κέντρου Ιστορίας και
Τεκμηρίωσης Βόλου (http://81.186.130.244/taxonomy/term/386)

Η ατμομηχανή που έσερνε τα βαγονέτα απο
το ορυχείο μεχρι τις εγκαταστάσεις.
Πηγή: Ταχυδρόμος Μαγνησίας 09.03.2015

Βαγονέτα decauville μεταφοράς πρώτης
υλης απο το ορυχείο.
Πηγή: Ταχυδρόμος Μαγνησίας 09.03.2015

Ράμπα προς πατάρι μύλου και αίθουσα παραγωγής. 
Πηγή : ψηφιακή βιβλιοθήκη του Δημοτικού Κέντρου 
Ιστορίας και Τεκμηρίωσης Βόλου

Έτοιμα κεραμίδια προς ξήρανση. Πηγή : ψηφιακή
βιβλιοθήκη του Δημοτικού Κέντρου Ιστορίας 
και Τεκμηρίωσης Βόλου

Ξηραντήρια. Πηγή: φωτογραφικό αρχείο 
Ηρακλή Φασουράκη 26.07.2017

Εσωτερικό φούρνου Hoffmann.
Πηγή: φωτογραφικό αρχείο 
Ηρακλή Φασουράκη 26.07.2017

Εσωτερικο φούρνου Hoffmann. Πηγή : ψηφιακή
βιβλιοθήκη του Δημοτικού Κέντρου Ιστορίας
και Τεκμηρίωσης Βόλου