ΑΛΕΥΡΟΜΥΛΟΙ Γεωργή-Νικολετόπουλου Α.Ε. / Σκάλα φόρτωσης πλοίων

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα:    ΑΛΕΥΡΟΜΥΛΟΙ Γεωργή-Νικολετόπουλου Α.Ε. / Σκάλα φόρτωσης πλοίων

Είδος:     Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Βιομηχανία τροφίμων

Εξοπλισμός:   Δεν σώζεται

Κατάσταση:   Δεν διασώζεται

Επανάχρηση:  -

Περιοχή :  ΚΑΒΑΛΑ

Πληροφορίες:   Το συγκρότημα των μύλων Γεωργή-Νικολετόπουλου κτίσθηκε σε οικόπεδο 4000 τ.μ. και το αποτελούσαν πέντε κτίρια ένα εκ των οποίων ήταν το σιλό ύψους 42 μέτρων. Ξεκίνησε η κατασκευή του το 1936 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Παναγή Μανουηλίδη Εγκαινιάσθηκε στις 11-09-1938, πτώχευσε το 1969 , πέρασε στην κυριότητα της Εθνικής Τράπεζας και κατεδαφίσθηκε τμηματικά τα τελευταία χρόνια. Η τελευταία κατεδάφιση ήταν των σιλό με εκρηκτικά και έγινε την Κυριακή 3 Μαΐου 2005. ------------------------------------------------------------------------------------ Το Βιομηχανικό Συγκρότημα των ΜΥΛΩΝ  Νικολετόπουλου, όπως ή ταν γνωστό στους   Καβαλιώτες, χαρακτηρίσθηκε : Βιομηχανικό Μνημείο, Οικονομικός Πνεύμονας, Τοπόσημο της Καβάλας , Κομμάτι της Ιστορίας της, Σημείο αναφοράς της πόλης, ισάξιο με τις  ΚΑΜΑΡΕΣ, το ΙΜΑΡΕΤ, το ΚΑΣΤΡΟ. Ο ΤΟΠΙΚΟΣ  ΤΥΠΟΣ για την Κατεδάφιση των  Σιλό :  Ο Τοπικός Τύπος , όπως ήταν αναμενόμενο, πρόβαλε  την κατεδάφιση με πρωτοσέλιδα δημοσιεύματα και σχόλια, καλύπτοντας το γεγονός από όλες τις πλευρές. Ενδεικτικοί οι Τίτλοι των εφημερίδων της Καβάλας : 1)   ”  483 διαδοχικές εκρήξεις ”  ΠΡΩΙΝΗ  2 /4/2005      2) “Παρελθόν αποτελούν οι Μύλοι Γεωργή – Νικολετόπουλου”  ΞΥΡΑΦΙ  7/4/2005    3) ” Ύστατο  ΟΧΙ στην κατεδάφιση των Σιλό” ΧΡΟΝΟΜΕΤΡΟ  2/4/2005   4)  ” Τα Σιλό ανήκουν πια στην Ιστορία”  και  “Προσπάθησαν να σώσουν τους Μύλους , αλλά….”  ΕΒΔΟΜΗ 4/4/2005    5) ” Κυνηγώντας ( ανεμό)Μυλους”  ΑΝΑΛΥΤΗΣ4/4/2005   6) ” Ποιο κτήριο έχει σειρά ; Μια ιστορία γραμμένη με κατεδαφίσεις”  ΧΡΟΝΟΜΕΤΡΟ  5/4/2005    7) ” Τα Σιλό έπρεπε  ούτως ή άλλως να κατεδαφιστούν . Είχαν ημερομηνία λήξης….”  ΚΑΒΑΛΑ 6/4/2005    8) ” Μύλος  έγινε με την  κατεδάφιση .    Επείγουσα έρευνα της Εισαγγελίας”   ΕΒΔΟΜΗ  2/4/ 2005    9) “Προοπτική απαλλοτρίωσης”  , ” Ψάχνουν και …..ψάχνονται ”  ΠΡΩΙΝΗ  9/4/2005    10) ” Έγκλημα και τιμωρία . Αν και αργά , αντιδρούν οι αρμόδιες υπηρεσίες ….”  ΧΡΟΝΟΜΕΤΡΟ 8/4/ 2005                                     11) ” Μύλοι , μύθοι και πραγματικότητα . Ένα χρόνο μετά την κατεδάφιση” ΠΡΩΙΝΗ 4/4/2006   12) “Μπαμ  και κάτω. Τέλος εποχής για τους Μύλους Νικολετόπουλου της Καβάλας” ΝΕΑΠΟΛΙΣ 4/4/2005  13) ” ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΤΗΚΕ μέρος της  Καβαλιώτικης ιστορίας στο βωμό του κέρδους….” ΕΓΝΑΤΙΑ 4/4/2005  14) ” Η θέση της  Εθνικής για τα Σιλό…..” ΕΒΔΟΜΗ 12/4/2005

Βιβλιογραφία-Πηγές: Εκκληση για σωτηρία του Μύλου Νικολετόπουλου με επιστολή προς τον Πρωθυπουργό Παλιές Φωτογραφίες της Καβάλας-Kavala's Old Photos Κορνηλία Ζαρκιά, "ΜΥΛΟΙ ΓΕΩΡΓΗ-ΝΙΚΟΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ"

Όνομα καταγραφέα*:  Κώστας Σταμούλης, Νίκος Βέης

Ημερομηνία καταγραφής**: 03-05-2005

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Η μικρή ιστορία των αλευρόμυλων Γεωργή-Νικολετόπουλου στην Καβάλα. Η ιστορία του κτιρίου που κτίστηκε το 1936 και κατεδαφίστηκε με δυναμίτη το 2005, αλλά και της δυναμικής αυτής επιχείρησης που έδωσε δουλειά και ελπίδα στους Καβαλιώτες. Τα σχέδια του αρχιτέκτονα Παναγή Μανουηλίδη που βρέθηκαν στα Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη, και το ιστορικό που στοιχειοθετήθηκε από το Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας και τις προσωπικές μαρτυρίες των απογόνων των πρωτοποριακών βιομηχάνων ήταν οι πηγές της μονογραφίας αυτής, που εκδόθηκε από την εφημερίδα ΕΒΔΟΜΗ της Καβάλας, ως το ημερολόγιο του 2015.
Πηγή: http://zarkia.blogspot.gr/2015/01/blog-post.html

Φωτογραφικό αρχείο του κου Ν.Βέη όπου απεικονείζεται
ο πατέρας του στην διαδικασια ανοικοδόμησης των μύλων

εργασίες ανοικοδόμησης 1936
Πηγή : Παλιές Φωτογραφίες της Καβάλας-Kavala's Old Photos

φωτογραφία αναμνηστική κατοχικών δυνάμεων
Πηγή : Παλιές Φωτογραφίες της Καβάλας-Kavala's Old Photos

οι μύλοι μαζί με τον μώλο φόρτωσης ο οποίος σώζεται μέχρι και σήμερα
Πηγή : Παλιές Φωτογραφίες της Καβάλας-Kavala's Old Photos 

οι μύλοι και καθημερινή ζωή
Πηγή : Παλιές Φωτογραφίες της Καβάλας-Kavala's Old Photos

Πηγή : Παλιές Φωτογραφίες της Καβάλας-Kavala's Old Photos

οι μύλοι μαζί με πλοίο το οποίο βρίσκεται σε διαδικασία φόρτωσης μεσω του σωζόμενου εως σήμερα μώλου
Πηγή : Παλιές Φωτογραφίες της Καβάλας-Kavala's Old Photos

αεροφωτογραφία των κατοχικών δυνάμεων (μάλλον)
οπου στον μπλε κύκλο σημειώνεται η ακριβής θέση των μύλων
Πηγή : Παλιές Φωτογραφίες της Καβάλας-Kavala's Old Photos

πιό σύγχρονη φωτογαφία απο την  εποχή της εγκατάλλειψης
Πηγή : Παλιές Φωτογραφίες της Καβάλας-Kavala's Old Photos

τα εναπομείνοντα σιλό και το γιαπί του μελλοντικού δικαστικού μεγάρου
Πηγή : Παλιές Φωτογραφίες της Καβάλας-Kavala's Old Photos

η αρχή της πτώσης των γιγάντων
Πηγή : φωτογραφικό αρχείο Κώστα Σταμούλη 03-05-2005 

η τελική πτώση
Πηγή : φωτογραφικό αρχείο Κώστα Σταμούλη 03-05-2005 

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα:    ΑΛΕΥΡΟΜΥΛΟΙ Γεωργή-Νικολετόπουλου Α.Ε.

Είδος:     Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Βιομηχανία τροφίμων

Εξοπλισμός:   Δεν σώζεται

Κατάσταση:   Δεν διασώζεται

Επανάχρηση:  -

Περιοχή :  ΚΑΒΑΛΑ

Πληροφορίες:   Η κατασκευή των «Μύλων Γεωργή - Νικολετόπουλου» ολοκληρώθηκε το 1937 και η ιδιαίτερη μορφολογία και πλαστικότητά τους, χωρίς να απωθεί αισθητικά, απετέλεσε ένα τεχνικό επίτευγμα της εποχής εκείνης, που δεν συνηθίζονταν τέτοια οικοδομήματα. Ιδιαίτερα τα κυλινδρικά «σιλό», επιβλητικά ακόμη και σήμερα αποτελούν πηγή άντλησης πληροφοριών για την προπολεμική τεχνολογία και λειτουργικότητα ανάλογων βιομηχανικών κτιρίων. Αυτά μόνο είχαν απομείνει τελευταία, μετά την κατεδάφιση του εν επαφή μ’ αυτά υπολοίπου εργοστασιακού κτιρίου για να κατασκευαστεί στη θέση του το νέο δικαστικό μέγαρο της Καβάλας. Το εργοστασιακό συγκρότημα αποτελούνταν από πέντε συνεχόμενα κτίρια, ως εξής: Επταώροφο κτίριο μήκους 50 και πλάτους 8 μέτρων, με μηχανήματα αλευροποίησης σταριού, ήτοι 24 κυλίνδρους με τα εξαρτήματά τους (οι 21 του εξαιρετικού ελβετικού οίκου BOYLER και οι άλλοι τρεις Ελληνικής κατασκευής), 16 βούρτσες καθαρισμού πιτύρων, οκτώ μηχανές παρασκευής σιμιγδαλιού, δέκα κόσκινα του ίδιου οίκου, δύο γερμανικά μηχανήματα καθαρισμού σταριού, δύο κοχλίες καθαρισμού σταριού, τέσσερις γιγαντιαίες χαρμανιέρες αλεύρων δυναμικότητας 30 τόνων εκάστης, μιας υδρόβιδας (κοχλίας Αρχιμήδη) παροχής ύδατος, ένας καταβρεχτήρας σταριού, διώροφο κόσκινο καθαρισμού, πολλά φίλτρα αέρος και σταριού, τέσσερις στάτορες αλεύρου, τουλάχιστον επτά μηχανήματα θερμικής επεξεργασίας σίτου (conditioners), θάλαμο πυροσβεστικής εγκατάστασης, δεκάδες βοηθητικά μηχανήματα και ιμάντες μεταφοράς σίτου και αλεύρων, όχι μόνο μεταξύ των 7 ορόφων του κτιρίου αλλά και με τα γειτονικά σιλό, καθώς και με τον έμπροσθεν του εργοστασίου ειδικά διαμορφωμένο προβλήτα φορτοεκφορτώσεων σε πλοία. Παραπλεύρως αυτού, μονώροφο κτίριο μήκους 11 μέτρων και πλάτους 12, με χρήση μηχανοστασίου, εφοδιασμένου με δύο ατμολέβητες, αντλίες απορρόφησης σίτου, τόρνο, πλάνη, πριονοκορδέλα, δράπανο, ανοξείδωτες αντλίες αναρρόφησης θαλασσίου ύδατος και εργαλεία. Δυτικά του κυρίως εργοστασίου, ήταν το μακαρονοποιείο, διώροφο κτίριο μήκους 35 και πλάτους 12 μέτρων. Σ’ αυτό, εκτός από τους δεκάδες θαλάμους ξήρανσης των διαφόρων ειδών ζυμαρικών του πρώτου ορόφου, υπήρχαν στον δεύτερο όροφο μια Ιταλική και μια γερμανική πρέσα ωριαίας ικανότητας παραγωγής 100 χιλιογράμμων ζυμαρικών εκάστη, 14 θάλαμοι ξήρανσης μακαρονιών, καθώς και ένα χημείο ελέγχου ποιότητας. Ο ΠΡΟΒΛΗΤΑΣ Ο Μόλος του Μύλου, για τη θαλάσσια διασύνδεση του συγκροτήματος, ο πρώτος στην Ελλάδα τροχήλατης μεταφοράς και μηχανικής φόρτωσης σε πλοία των αλεύρων και του σίτου μέσω βαγονέτων, ήταν ειδικής για το σκοπό αυτό κατασκευής: Διέθετε αύλακα επαρκών διαστάσεων για τις σωληνώσεις αναρρόφησης και σιδηροτροχιές (ράγες) για τη λειτουργία των βαγονέτων που φορτοεκφόρτωναν υλικό μεταξύ Μύλου και πλοίων. Είναι κατασκευασμένος από τον ίδιο γρανίτη με το υπόλοιπο λιμάνι της Καβάλας, που προέρχεται από το λατομείο που σχηματίστηκε το 1929 ακριβώς στο χώρο του Μύλου με την εκσκαφή του διπλανού δασικού μετώπου. Λατομείο εξόρυξης του καλύτερου γρανίτη της Ευρώπης, πρώτης ύλης για την κατασκευή του λιμανιού της πόλης αλλά και του λιμενοβραχίονα της Μασσαλίας. Δείγματά του οι γρανιτένιοι κυβόλιθοι της παραλιακής μας οδού, αν γλιτώσει την μελλοντική ασφαλτόστρωση. Υπάρχουν ακόμη οι δέστρες των πλοίων και ορισμένα μεταλλικά εξαρτήματα του μηχανολογικού του εξοπλισμού. Σήμερα λειτουργεί ουσιαστικά ως ο υπήνεμος μόλος του αλιευτικού καταφυγίου της Ιχθυόσκαλας της Καβάλας, δίπλα στον προσήνεμο μόλο του, δυτικότερα. ΤΑ ΣΙΛΟ Το ογκώδες κτιριακό συγκρότημα των «σιλό», ύψους 42 μέτρων, αποτελούμενο από 14 πελώριες κυψέλες αποθήκευσης σίτου. Κάθε κυψέλη ήταν ανεξάρτητη αποθήκη διαφορετικής χωρητικότητας. Επίσης στο συγκρότημα αυτό ανήκε και ο πύργος με τα διάφορα μηχανήματα και το κλιμακοστάσιο που συνέδεε τους 9 ορόφους του. Τα σιλό από μηχανολογική άποψη ήταν έργα τέχνης, ειδικά αν αναλογιστούμε την εποχή κατασκευής τους. Όσοι πρόλαβαν και τα είδαν πρόσφατα πεσμένα ή τα φωτογράφησαν, θαύμασαν την κατασκευαστική τους αρτιότητα, ιδιαίτερα στο μηχανολογικό τους μέρος. Υπήρχαν και ορισμένα μηχανήματα: τρεις αναβάτορες παραλαβής και αποθήκευσης σίτου, δύο μεταφορείς σίτου (redler), διάφορα μηχανήματα και σωληνώσεις απορροφήσεως σίτου αλλά και καθαρισμού του. Ήταν θαυμαστός ο τρόπος μεταφοράς του σίτου στα ύψους 42 μέτρων σιλό μέσω «κοχλιών του Αρχιμήδη» και μηχανημάτων φορτοεκφόρτωσης ========================================================== Μέχρι το 1969 που σταμάτησε να λειτουργεί λόγω μεγάλου παθητικού της διετίας 1967-69 και οι πιστωτές του, δημόσιο και τράπεζες άρχισαν να πιέζουν ασφυκτικά, έδωσε δουλειά σε πολλούς Καβαλιώτες σε χρόνια δύσκολα, όταν τα καπνομάγαζα έκλειναν και η ανεργία και οικονομική μετανάστευση θέριευε. Ενδιαφέρον για την αγορά των μύλων είχαν δείξει κατά καιρούς η ΕΑΣ Καβάλας, η «Αλλατίνη», οι «Κυλινδρόμυλοι Αγίου Γεωργίου», οι μύλοι Μελισσάρη Θεσσαλονίκης κ.α. Μετά την αδρανοποίηση και την πτώχευση της ιδιοκτήτριας εταιρείας πέρασε μετά από πλειστηριασμό το 1970 στην ιδιοκτησία της Εθνικής Τράπεζας και μέρος του (3,5 περίπου στρέμματα) παραχωρήθηκε στο ΤΑΧΔΙΚ, ειδικό ταμείο του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την χρηματοδότηση κατασκευής δικαστικών μεγάρων, για το νέο δικαστήριο της Καβάλας. Τότε κατεδαφίστηκε ως «ετοιμόρροπο και επικίνδυνο» το κυρίως εργοστάσιο, ενώ πρόσφατα δρομολογήθηκε η ανάλογη τύχη και του επιβλητικού κτιρίου των σιλό, μετά από ειδική συμφωνία με ιδιώτη και εξασφαλίστηκε, εντός 20 ημερών, άδεια κατεδάφισης. Άλλο τμήμα του οικοπέδου παραπλεύρως των μύλων και δυτικότερα, της ίδιας εταιρείας (περίπου 3,77 στρέμματα), είχε ήδη εκποιηθεί υπέρ της «Σ. Αποστολόπουλος ΑΕ», διαφόρων εταίρων και χρησιμοποιήθηκε επί χρόνια ως αποθήκη ή βιοτεχνία, ενώ σήμερα δημιουργείται εκεί νέο πολυκατάστημα, ακριβώς δίπλα στο νεοαναγειρόμενο δικαστικό μέγαρο. Κατά καιρούς εκπονήθηκαν μελέτες αξιοποίησης και επανάχρησής του, όπως αυτή της ΔΕΠΟΣ που πρότεινε την δημιουργία εμπορικού κέντρου και ξενώνα φιλοξενίας υψηλών προσώπων, διατηρώντας τη γνώριμη φυσιογνωμία και τους όγκους του. Στο βιβλίο που έγραψε ο συντοπίτης μας Βασίλης Βασιλικός με τίτλο «Τα Σιλό», εμπνευσμένος από τη μεγαλοπρεπή αλλά και ζωογόνα παρουσία του Μύλου για τους Καβαλιώτες, τους βάζει να αντιδρούν όταν ο Βούλγαρος στην Κατοχή επιχείρησε να τον ανατινάξει. Ήταν γραπτό να τον ανατινάξει η αδράνεια και η αδιαφορία των νεώτερων Καβαλιωτών. Ας είναι το τελευταίο Το γιγαντιαίο και επιβλητικό -ακόμα και πρόσφατα- τσιμεντένιο αυτό οικοδόμημα αποτελούσε σύμφωνα με την άποψη ορισμένων αρχιτεκτόνων χαρακτηριστικό δείγμα του κινήματος της Μοντέρνας Αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου. Ίσως η αναζήτηση στοιχείων των αρχιτεκτόνων μελετητών συμβάλει στην τεκμηρίωση αυτών των επιρροών. Πάντως είναι σίγουρο ότι νέοι ή ερευνητές πολιτικοί μηχανικοί και αρχιτέκτονες, πολλά θα μπορούσαν να μάθουν μελετώντας τον τρόπο κατασκευής, ακόμα και την διαδρομή της αντοχής ή της φθοράς του στο διάβα του χρόνου. Αλλά μήπως και οι νέοι μηχανολόγοι, ειδικά σε μια πόλη με ολόκληρη σχολή τεχνικών εφαρμογών με χιλιάδες σπουδαστές, δεν θα αντλούσαν πολύτιμες εμπειρίες και στοιχεία ακόμα και από τα προπολεμικά αλλά θαυμάσια αυτά μηχανήματα; Ποιος ξέρει σε ποια αποθήκη της «Μεγάλης μας Φίλης» αραχνιάζουν σκουριάζοντας… Μήπως το ίδιο δεν έγινε με τα ελαιοτριβεία, τα καπνεργοστάσια, τα γρι-γρι και τις τράτες, το καρνάγιο; Ανεξάρτητα απ’ αυτό όμως, για πολλούς από μας, που γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε στην Καβάλα, που συγγενείς ή γείτονές μας δούλεψαν σ’ αυτόν, που μεγαλώσαμε μαζί του, ο Μύλος είναι ένα βιομηχανικό μνημείο της Καβάλας του μεσοπολέμου, ήταν ο οικονομικός της πνεύμονας στην καρδιά της τότε Βιομηχανικής Ζώνης της, και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’60 λειτούργησε ως ο κύριος και μεγαλύτερος αλευρόμυλος των σιτηρών της Μακεδονίας και της Θράκης, απασχολώντας εκατοντάδες εργαζόμενους. Αποτελεί σημείο αναφοράς της πόλης μας και την χαρακτηρίζει, όπως την χαρακτηρίζουν το Φρούριο, οι Καμάρες, το Ιμαρέτ, η εκκλησία του Προφήτη Ηλία και ο Κουλές (που ήδη έπεσε πέρσι χωρίς να αναστηλωθεί ακόμα). Δεν έπρεπε να περάσει τόσο άδοξα και οδυνηρά στο παρελθόν. Δεν πρέπει να ολοκληρωθεί το σβήσιμό του από την πόλη μας με το μπάζωμα και του μοναδικού υπολείμματός του, του Μόλου του Μύλου. Ας γίνει η θυσία του Μύλου το εγερτήριο της ευαισθητοποίησης, της συστράτευσης, της δράσης μας για την διάσωση της ιστορίας και του πολιτισμού μας. Ας είναι το τελευταίο μνημείο μας που σκυλεύεται. Βασίλης Λιόγκας, Δημοτικός Σύμβουλος Καβάλας

Βιβλιογραφία-Πηγές: Παλιές Φωτογραφίες της Καβάλας-Kavala's Old Photos

Όνομα καταγραφέα*:   Νίκος Βέης

Ημερομηνία καταγραφής**: 04-04-2018

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς