ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ULEN ΣΤΟ Π. ΦΑΛΗΡΟ

  

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ULEN ΣΤΟ Π. ΦΑΛΗΡΟ

Είδος: Υποδομές

Αρχική Χρήση: Σταθμός ύδρευσης

Εξοπλισμός:   Δεν σώζεται

Κατάσταση:   Δεν διασώζεται

Επανάχρηση:  -

Περιοχή: Π. ΦΑΛΗΡΟ, ΑΘΗΝΑ

Πληροφορίες: Με το τέλος του Α' Π.Π. η υδροδότηση της Αθήνας αποτελούσε επιτακτική ανάγκη. Το Μάιο του 1925 κυρώθηκε η σύμβαση μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου, της Αμερ. Εταιρείας ULEN (Ούλεν) και της Τράπεζας Αθηνών, για τη χρηματοδότηση και την κατασκευή έργων ύδρευσης της Αθήνας του Πειραιά και των περιχώρων τους. Για την εξεύρεση κεφαλαίων η Ελληνική Κυβέρνηση δεσμεύτηκε να συνάψει δάνειο 10.000.000 χρυσών δολαρίων ΗΠΑ (και συμπληρωματικό 1.000.000 δολαρίων) σε χρεολυτικές ομολογίες από τις οποίες τις μισές υποχρεούταν να αγοράσει η Ούλεν (στο 85% της ονομαστικής τους αξίας) και τις άλλες μισές η Τράπεζα Αθηνών. Τον ίδιο χρόνο άρχισαν να κατασκευάζονται τα πρώτα σύγχρονα έργα ύδρευσης στην περιοχή της Αθήνας, υποκαθιστώντας σταδιακά την ύδρευση από το Αδριάνειο υδραγωγείο. Υπεύθυνη για την εποπτεία των έργων και την ύδρευση Αθηνών κ.ά. πόλεων, ορίστηκε η Ανώνυμος Ελληνική Εταιρεία Υδάτων (ΕΕΥ). Η ανάθεση περιελάμβανε την κατασκευή του φράγματος του Μαραθώνα (1926-1929), μια τεχνητή λίμνη, έναν αγωγό 21,5 χλμ. καθώς και αντλιοστάσιο. [1][2] Το Π. Φάληρο ήταν από τα πρώτα προάστια που υδροδοτήθηκαν (1930). Το αντλιοστάσιο χωροθετήθηκε σε μια μεγάλη σε φυσική μορφή έκταση που κατέληγε σε μικρούς βράχους στη θάλασσα. Αυτή η έκταση που τότε ονομαζόταν “Πευκάκια”είχε φυτευθεί με φροντίδα της Βασίλισσας Σοφίας με πεύκα και η είσοδος ήταν απαγορευμένη. Στα 1928 ένα μέρος αυτού του αλσύλλιου παραχωρήθηκε στην ULEN, η οποία σε καλαίσθητο οίκημα στέγασε αντλιοστάσιο με το οποίο διοχέτευε στην Αθήνα νερό στο δίκτυο πυρόσβεσης.[3]

Βιβλιογραφία-Πηγές: [1] Wikipedia [2] Λυκούδης, Γ. 2019. Η Ν. Ιωνία μέσα από τα πρακτικά των Δημ. Συμβουλίων & τις πράξεις των διοικουσών επιτροπων, από το 1934 έως το 1947. Ν. Ιωνία: ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. Χεκίμογλου, Ε. 2014. Υδάτινη Ιστοριογραφία. Χρονικό της διαχέιρισης του νερού στην Αττική. Αθήνα: Δίκτυο Πολιτισμού ΕΥΔΑΠ. [3] Ρεντζούλη, Σ., Ταυλάτου, Κ. 2007. Μάρκετινγκ περιβάλλοντος & διαχείριση φυσικών πόρων, με ειδική αναφορά στη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη της παράκτιας ζώνης του Π. Φαλήρου. Μεσολόγγι: Πτυχιακή εργασία υποβληθείς στο Τ.Ε.Ι. Μεσολογγίου.

Όνομα καταγραφέα*:  ΝΤΙΝΑ ΜΟΥΤΑΦΗ

Ημερομηνία καταγραφής**:  09- 01- 2021

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Ο σταθμός άντλησης θαλασσίου ύδατος στο Φάληρο (φωτ. άγν. χρονολογίας). 

Πηγή: Χεκίμογλου, Ε. 2014. Υδάτινη Ιστοριογραφία. Χρονικό της διαχέιρισης του νερού στην Αττική. Αθήνα: Δίκτυο Πολιτισμού ΕΥΔΑΠ

Αεροφωτογραφία, 1927, Πηγή: FB Παλαιό Φάληρο Καλαμάκι Αναμνήσεις

Αεροφωτογραφία, 1930, Πηγή: FB Παλαιό Φάληρο Καλαμάκι Αναμνήσεις

Η θέση του ανλιοστασίου,
Πηγή: Οδηγός τ. Διοικ. Πρωτευούσης Αθήνα-Πειραιάς-Προάστεια, 1964-65, φ.3

Αεροφωτογραφία, 1931,
Πηγή: FB Παλαιό Φάληρο Καλαμάκι Αναμνήσεις

Δημήτρης Κακίτσης

Ξεκινάμε το 1966 περίπου από τις Τζιτζιφιές και την διασταύρωση (Πλατεία) με την Θησέως, διακρίνονται λίγο οι ψαρόβαρκες. Βλέπουμε τα κτίρια του Κ.Ε.Α (Κρατικό.Εργοστάσιο.Αεροπλάνων) αριστερά και δεξιά μέσα από το αυτοκίνητο καθώς διασχίζουμε την παλιά λεωφόρο Ποσειδώνος, που υπάρχει και σήμερα πίσω από τους κινηματόγραφους. Στην στροφή είναι το εκκλησάκι της Αγίας Σκέπης. Μετά είναι η Ούλεν το κτίριο είναι το αντλιοστάσιο της Ούλεν, το οποίο κτίσθηκε το 1925.

ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ

Είδος:     Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Άλλο (συμπληρώστε δίπλα) => Τυπογραφείο

Εξοπλισμός:   Δεν σώζεται

Κατάσταση:   Επανάχρηση

Επανάχρηση:  Πολιτιστική χρήση

Περιοχή: Ρήγα Παλαμήδου 2 Ψυρρή, Αθήνα

Πληροφορίες: Το κτήριο της οδού Ρήγα Παλαμήδη 2, στην περιοχή του Ψυρρή, κατασκευάστηκε το 1935 όταν στέγασε το τυπογραφείο της εφημερίδας  ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΜΕΛΛΟΝ και αργότερα της ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ μέχρι το 1952, όταν μεταστεγάστηκε εκεί το τυπογραφείο της ιστορικής εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ, που μέχρι το 1950 λειτουργούσε στην οδό Αναξαγόρα 5. Πρόκειται για διώροφο παραλληλόγραμμο κτήριο, στεγασμένο με δώμα. Οι όψεις του είναι λιτές και διαμορφώνονται με σειρά μεγάλων συμμετρικών ανοιγμάτων με μεταλλικά κουφώματα, στο πλαίσιο της αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου. Εμβληματική είναι η επιγραφή «Εμπρός», που δεσπόζει στη γωνία του κτηρίου. Ιδιοκτήτης και αρχισυντάκτης της συγκεκριμένης εφημερίδας, υπήρξε ο Δημήτριος Καλαποθάκης, με αρχική κυκλοφορία την 10η Νοεμβρίου 1896. Η έκδοση εξελίχθηκε σε μία από τις σημαντικότερες της εποχής, όταν το 1897 η κυκλοφορία της εφημερίδος κυμαινόταν μεταξύ 15.000 και 20.000 φύλλων, ενώ τα επόμενα εικοσιπέντε χρόνια διατηρήθηκε στις πρώτες θέσεις της αναγνωσιμότητας. Μετά το θάνατο του Καλαποθάκη την έκδοση της εφημερίδος συνέχισε η σύζυγος του Αικατερίνη Λιάμπεη-Βάρβογλη-Καλαποθάκη και από το 1928 ο Πέτρος Γιάνναρος, ιδιοκτήτης της εφημερίδος «Εσπερινή». Το ΕΜΠΡΟΣ ανέστειλε την έκδοση του λίγο πριν από την κήρυξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και επανεκδόθηκε το 1945 από τον γιο του, τον Αλκιβιάδη Καλαποθάκη, ο οποίος την εξέδιδε αρχικά ως ημερήσια εφημερίδα και από το 1953 ως εβδομαδιαία. Το 1959 ο τίτλος αγοράστηκε από τον Αθανάσιο Παράσχο, εκδότη της εφημερίδος «Εθνικός Κήρυξ», ενώ στη συνέχεια πέρασε στην κυριότητα του ομίλου επιχειρήσεων της οικογένειας Βαρδινογιάννη. Η έκδοση σταμάτησε το 1969. Το τυπογραφείο λειτούργησε για την εκτύπωση διαφόρων βιβλίων και εντύπων μέχρι το 1985, ενώ το 1988 το ακίνητο μεταβιβάστηκε στην τότε Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου (ΚΕΔ) και μισθώθηκε στον θεατρικό οργανισμό «Μορφές», που ίδρυσε ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Τάσος Μπαντής. Η πορεία της θεατρικής ομάδας που αργότερα πήρε την ονομασία «Εμπρός», ανακόπηκε το 2007, λόγω του πρόωρου θανάτου του ιδρυτή της. Το κτίριο από τότε έμεινε κλειστό για μια πενταετία και ενεργοποιήθηκε ξανά το 2011 από πρωτοβουλία καλλιτεχνών ως πολυδύναμος αυτοδιαχειριζόμενος καλλιτεχνικός χώρος. Σήμερα αποτελεί ιδιοκτησία του ΥΠΠΟ. Χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο το 1989, με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού, γιατί αποτελεί σταθμό της πνευματικής ζωής της χώρας και συνδέεται με την ιστορία της δημοσιογραφίας. Η κύρια λινοτυπική μηχανή του μεταφέρθηκε στις αρχές του 1990 στην Τεχνόπολη στο Γκάζι, και εκτιθόταν στον υπαίθριο χώρο του, αλλά σήμερα απουσιάζει.

Βιβλιογραφία-Πηγές: Αρχείο Δ/νσης Κτιριακής Υποδομής Δ. Αθηναίων Βιομηχανικά μνημεία της Ελλάδας, ΥΠΠΟ Δ/νση Λαϊκού Πολιτισμού, 1999 Εφημ.ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΜΕΛΛΟΝ, 3-5-1935, σ.1 https://www.sadas-pea.gr/empros/ Ελεύθερο αυτο- διαχειριζόμενο θέατρο Εμπρός, Δυόμιση χρόνια μετά… Ελεύθερο Αυτοδιαχειριζόμενο Θέατρο ΕΜΠΡΟΣ Η πονεμένη ιστορία του «Εμπρός» https://www.lifo.gr/now/culture/17768

Όνομα καταγραφέα*: Μαρία Δανιήλ, Αναστάσιος Πολάτογλου, Αθανασία Σμαραγδή

Ημερομηνία καταγραφής**: 5-1-2021

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

 

Εικ. 1. Επιγραφή τυπογραφείου ΕΜΠΡΟΣ. 

Πηγή: https://www.lifo.gr/now/culture/17768

Εικ.2, Χωροθέτηση τυπογραφείου στη συνοικία Ψυρρή. Απόσπασμα αεροφωτογραφίας 1947. 

Πηγή: Αρχείο Οργανισμού Κτηματολογίου και Χαρτογραφήσεων Ελλάδας (ΟΚΧΕ)

Εικ.3, Άποψη τυπογραφείου, 2020. Πηγή: Φωτ. αρχείο Μ. Δανιήλ

Εικ.4, Άποψη τυπογραφείου, 2020. Πηγή: Φωτ. αρχείο Μ. Δανιήλ

Εικ.5, Εξοπλισμός τυπογραφείου. Πηγή: Βιομηχανικά μνημεία της Ελλάδας, 

ΥΠΠΟ, Δ/νση Λαϊκού Πολιτισμού, 1999, 67

Εικ.6, Εξοπλισμός τυπογραφείου,1998 

Πηγή: Αρχείο Δ/νσης Κτιριακής Υποδομής Δ. Αθηναίων

Εικ.7, Εξοπλισμός τυπογραφείου,1998 

Πηγή: Αρχείο Δ/νσης Κτιριακής Υποδομής Δ. Αθηναίων

Εικ.8, Εξοπλισμός τυπογραφείου,1998 

Πηγή: Αρχείο Δ/νσης Κτιριακής Υποδομής Δ. Αθηναίων

Εικ.9, Τυπωτική μηχανή τυπογραφείου, εκτεθιμένη στην Τεχνόπολη, 2004. 

Πηγή: Φωτ. Β. Καίσαρη. Αρχείο Δ/νσης Κτιριακής Υποδομής Δ. Αθηναίων

Εικ.10, Τυπωτική μηχανή τυπογραφείου, εκτεθιμένη στην Τεχνόπολη, 2004. 

Πηγή: Φωτ. Β. Καίσαρη. Αρχείο Δ/νσης Κτιριακής Υποδομής Δ. Αθηναίων

Εικ.11, Τυπωτική μηχανή τυπογραφείου, εκτεθιμένη στην Τεχνόπολη, 2004. 

Πηγή: Φωτ. Β. Καίσαρη. Αρχείο Δ/νσης Κτιριακής Υποδομής Δ. Αθηναίων

Εικ.12, Τυπωτική μηχανή τυπογραφείου, εκτεθιμένη στην Τεχνόπολη, 2004. 

Πηγή: Φωτ. Β. Καίσαρη. Αρχείο Δ/νσης Κτιριακής Υποδομής Δ. Αθηναίων

Εικ.13, Τυπωτική μηχανή τυπογραφείου, εκτεθιμένη στην Τεχνόπολη, 2004. 

Πηγή: Φωτ. Β. Καίσαρη. Αρχείο Δ/νσης Κτιριακής Υποδομής Δ. Αθηναίων

Εικ.14, Άποψη τυπογραφείου, σε επανάχρηση ως θεατρικός χώρος. Πηγή: https://www.lifo.gr/team/hipsteria/27839

Εικ.15, Φύλλο εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ, 13-10-1904

ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΝΗΣΙΩΤΗ

  

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΝΗΣΙΩΤΗ

Είδος:     Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Μηχανουργείο/Χυτήριο

Εξοπλισμός:   Δεν σώζεται

Κατάσταση:   Εγκαταλελειμμένο

Επανάχρηση:  -

Περιοχή: Ριζούπολη Αθήνας

Πληροφορίες: Το εργοστάσιο Νησιώτη κτίστηκε το1922 από τους αδελφούς Λεωνίδα και Σταύρο Νησιώτη. Περικλείεται από τις οδούς Ίστρου, Πηλουσίου και Κρώμνης (είσοδος από Ίστρου 26). Ήταν μικρή μεταλλουργία παραγωγής μαχαιροπήρουνων πολυτελείας. Απασχολούσε λίγους εργάτες και έκλεισε το 1970-71. Ο Νικόλαος Νησιώτης, ένας επιτυχημένος αργυροχόος της εποχής εκείνης αποφασίζει να εγκαταλείψει την Πριγκηπόνησο και την Κωνσταντινούπολη και το 1886 έρχεται να εγκατασταθεί στην Αθήνα. Λίγα χρόνια αργότερα ο Πολίτης τεχνίτης ανοίγει το κατάστημά του στην οδό Κολοκοτρώνη πίσω από το κτίριο της τότε Βουλής. Είναι το 1899 και τα «Ασημικά Νησιώτη» στεγάζονται σε ένα από τα κεντρικότερα κτίσματα της πρωτεύουσας. Ο Νικόλαος Νησιώτης έφυγε πρόωρα από τη ζωή, αφήνοντας την τύχη της επιχείρησής του στα δύο του παιδιά, πολύ νεαρά τότε, Λεωνίδα και Σταύρο. Το ιστορικό κατάστημα στο κέντρο της Αθήνας έκλεισε το 2011. Ο χώρος του εγκαταλελειμμένου εργοστασίου παραμένει αναξιοποίητος. Το 2003 η Επιτροπή Κατοίκων Ριζούπολης υπέβαλε αίτηση στην Εφορεία Νεότερων Μνημείων του ΥΠΠΟ για την κήρυξή του ως διατηρητέου μνημείου.  Μετά από αυτοψία, το συγκρότημα κρίθηκε ενδιαφέρον αλλά οι διαδικασίες δεν προχώρησαν. Μετά από νέο αίτημα της Επιτροπής Κατοίκων πραγματοποιήθηκε νέα αυτοψία. Το ΥΠΠΟ ζήτησε τοπογραφικό, ιστορικά στοιχεία και τη θέση του Δήμου Αθηναίων για τον χώρο. Να σημειωθεί εδώ πως με ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου το 1989, ο Δήμος έχει ζητήσει τη χρήση του χώρου ως κοινόχρηστο πράσινο, θέση η οποία αποτυπώθηκε και σε σχετικό ΦΕΚ. Η πρόταση είναι να κηρυχθεί το σύνολο του συγκροτήματος Νησιώτη (κτίσματα και ελεύθερος χώρος) ως διατηρητέο μνημείο από το ΥΠΠΟ, να περιέλθει στην ιδιοκτησία του Δήμου και να αξιοποιηθεί ως πολιτιστικός και πράσινος πυρήνας της περιοχής Ριζούπολης. Σημείωση: μερικές φωτογραφίες από το εξωτερικό του χώρου εμπεριέχονται στην πηγή 1 παρακάτω. Δυστυχώς δεν κατέστη δυνατό να βρεθούν φωτογραφίες από το εσωτερικό του εργοστασίου ή του περιβάλλοντα χώρου.

Βιβλιογραφία-Πηγές: 5o ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ ΔΗΜΟΥΑΘΗΝΑΙΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΡΙΖΟΥΠΟΛΗΣ, Ελένη Πορτάλιου, δημοτική σύμβουλος Δήμου Αθηναίων με την «Ανοιχτή Πόλη» Το τέλος του Νησιώτη, το σκίσιμο μιας σελίδας στην ιστορία της Αθήνας...

Όνομα καταγραφέα*: ΓΙΑΝΝΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ

Ημερομηνία καταγραφής**: 27-12-2020

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.                     Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

 

φωτογραφικό αρχείο κου Ι.Ευαγγέλου 2018