Πέμπτη 7 Ιανουαρίου 2021

ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.

Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ

Είδος: Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Άλλο (συμπληρώστε δίπλα) => Τυπογραφείο

Εξοπλισμός: Δεν σώζεται

Κατάσταση: Επανάχρηση

Επανάχρηση: Πολιτιστική χρήση

Περιοχή: Ρήγα Παλαμήδου 2 Ψυρρή, Αθήνα

Πληροφορίες:

Το κτήριο της οδού Ρήγα Παλαμήδη 2, στην περιοχή του Ψυρρή, κατασκευάστηκε το 1935 όταν στέγασε το τυπογραφείο της εφημερίδας ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΜΕΛΛΟΝ και αργότερα της ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ μέχρι το 1952, όταν μεταστεγάστηκε εκεί το τυπογραφείο της ιστορικής εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ, που μέχρι το 1950 λειτουργούσε στην οδό Αναξαγόρα 5.

Πρόκειται για διώροφο παραλληλόγραμμο κτήριο, στεγασμένο με δώμα. Οι όψεις του είναι λιτές και διαμορφώνονται με σειρά μεγάλων συμμετρικών ανοιγμάτων με μεταλλικά κουφώματα, στο πλαίσιο της αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου. Εμβληματική είναι η επιγραφή «Εμπρός», που δεσπόζει στη γωνία του κτηρίου.

Ιδιοκτήτης και αρχισυντάκτης της συγκεκριμένης εφημερίδας, υπήρξε ο Δημήτριος Καλαποθάκης, με αρχική κυκλοφορία την 10η Νοεμβρίου 1896. Η έκδοση εξελίχθηκε σε μία από τις σημαντικότερες της εποχής, όταν το 1897 η κυκλοφορία της εφημερίδος κυμαινόταν μεταξύ 15.000 και 20.000 φύλλων, ενώ τα επόμενα εικοσιπέντε χρόνια διατηρήθηκε στις πρώτες θέσεις της αναγνωσιμότητας. Μετά το θάνατο του Καλαποθάκη την έκδοση της εφημερίδος συνέχισε η σύζυγος του Αικατερίνη Λιάμπεη-Βάρβογλη-Καλαποθάκη και από το 1928 ο Πέτρος Γιάνναρος, ιδιοκτήτης της εφημερίδος «Εσπερινή». Το ΕΜΠΡΟΣ ανέστειλε την έκδοση του λίγο πριν από την κήρυξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και επανεκδόθηκε το 1945 από τον γιο του, τον Αλκιβιάδη Καλαποθάκη, ο οποίος την εξέδιδε αρχικά ως ημερήσια εφημερίδα και από το 1953 ως εβδομαδιαία. Το 1959 ο τίτλος αγοράστηκε από τον Αθανάσιο Παράσχο, εκδότη της εφημερίδος «Εθνικός Κήρυξ», ενώ στη συνέχεια πέρασε στην κυριότητα του ομίλου επιχειρήσεων της οικογένειας Βαρδινογιάννη. Η έκδοση σταμάτησε το 1969.

Το τυπογραφείο λειτούργησε για την εκτύπωση διαφόρων βιβλίων και εντύπων μέχρι το 1985, ενώ το 1988 το ακίνητο μεταβιβάστηκε στην τότε Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου (ΚΕΔ) και μισθώθηκε στον θεατρικό οργανισμό «Μορφές», που ίδρυσε ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Τάσος Μπαντής. Η πορεία της θεατρικής ομάδας που αργότερα πήρε την ονομασία «Εμπρός», ανακόπηκε το 2007, λόγω του πρόωρου θανάτου του ιδρυτή της. Το κτίριο από τότε έμεινε κλειστό για μια πενταετία και ενεργοποιήθηκε ξανά το 2011 από πρωτοβουλία καλλιτεχνών ως πολυδύναμος αυτοδιαχειριζόμενος καλλιτεχνικός χώρος. Σήμερα αποτελεί ιδιοκτησία του ΥΠΠΟ.

Χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο το 1989, με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού, γιατί αποτελεί σταθμό της πνευματικής ζωής της χώρας και συνδέεται με την ιστορία της δημοσιογραφίας.

Η κύρια λινοτυπική μηχανή του μεταφέρθηκε στις αρχές του 1990 στην Τεχνόπολη στο Γκάζι, και εκτιθόταν στον υπαίθριο χώρο του, αλλά σήμερα απουσιάζει.

Βιβλιογραφία-Πηγές:

Αρχείο Δ/νσης Κτιριακής Υποδομής Δ. Αθηναίων

Βιομηχανικά μνημεία της Ελλάδας, ΥΠΠΟ Δ/νση Λαϊκού Πολιτισμού, 1999

Εφημ.ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΜΕΛΛΟΝ, 3-5-1935, σ.1

https://www.sadas-pea.gr/empros/

Ελεύθερο αυτο- διαχειριζόμενο θέατρο Εμπρός, Δυόμιση χρόνια μετά…
Ελεύθερο Αυτοδιαχειριζόμενο Θέατρο ΕΜΠΡΟΣ
Η πονεμένη ιστορία του «Εμπρός»

https://www.lifo.gr/now/culture/17768

Όνομα καταγραφέα*: Μαρία Δανιήλ, Αναστάσιος Πολάτογλου, Αθανασία Σμαραγδή

Ημερομηνία καταγραφής**: 5-1-2021

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.

**ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.

***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.

Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Εικ. 1. Επιγραφή τυπογραφείου ΕΜΠΡΟΣ.

Πηγή: https://www.lifo.gr/now/culture/17768

Εικ.2, Χωροθέτηση τυπογραφείου στη συνοικία Ψυρρή. Απόσπασμα αεροφωτογραφίας 1947.

Πηγή: Αρχείο Οργανισμού Κτηματολογίου και Χαρτογραφήσεων Ελλάδας (ΟΚΧΕ)

Εικ.3, Άποψη τυπογραφείου, 2020. Πηγή: Φωτ. αρχείο Μ. Δανιήλ

Εικ.4, Άποψη τυπογραφείου, 2020. Πηγή: Φωτ. αρχείο Μ. Δανιήλ

Εικ.5, Εξοπλισμός τυπογραφείου. Πηγή: Βιομηχανικά μνημεία της Ελλάδας,

ΥΠΠΟ, Δ/νση Λαϊκού Πολιτισμού, 1999, 67

Εικ.6, Εξοπλισμός τυπογραφείου,1998

Πηγή: Αρχείο Δ/νσης Κτιριακής Υποδομής Δ. Αθηναίων

Εικ.7, Εξοπλισμός τυπογραφείου,1998

Πηγή: Αρχείο Δ/νσης Κτιριακής Υποδομής Δ. Αθηναίων

Εικ.8, Εξοπλισμός τυπογραφείου,1998

Πηγή: Αρχείο Δ/νσης Κτιριακής Υποδομής Δ. Αθηναίων