Κλωστοϋφαντουργία Σαΐας-Θεσσαλονίκη

Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου 2018

Κλωστοϋφαντουργία Σαΐας-Θεσσαλονίκη

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.

Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Κλωστοϋφαντουργία Σαΐας-Θεσσαλονίκη

Είδος: Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Κλωστοϋφαντουργία/Μεταξουργία

Εξοπλισμός: Δεν σώζεται

Κατάσταση: Δεν διασώζεται

Επανάχρηση: Οικιστική χρήση

Περιοχή: Λεωφόρος Νίκης, Θεσσαλονίκη

Πληροφορίες:

Το 1879 δημιουργήθηκε το εργοστάσιο κλωστοϋφαντουργίας Chalom Saias & Mipot. Αργότερα μετονομάστηκε σε J. Sides & Cie.

Η εγκατάσταση του εργοστασίου, βρίσκονταν στην παραλία (στην προκυμαία μπροστά στη Μητρόπολη, κατά Μοσκώφ 1978 β: 95) και αποτελούσε το σημείο αναφοράς για την περιοχή.

Ήταν το δεύτερο παλαιότερο και οι κτιριακές εγκαταστάσεις του ήταν μονώροφες, χτισμένες σε έδαφος που προέκυψε από την επιχωμάτωση της θάλασσας.

Οι Κλωστικές μηχανές με 8000 αδράχτια, καθώς και οι βοηθητικές εγκαταστάσεις, προέρχονται από την εταιρεία Curtis του Μάντσεστερ. Η ατμομηχανή, 280 ίππων, από τους Galloway & Sons και για τη θέρμανση του ατμολέβητα χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά άνθρακας του Κάρδιφ.

Ένα μέρος της παραγωγής, των κλωστών τουίστ, υφαίνονταν σε χειροκίνητους αργαλειούς, στα περίχωρα της Θεσσαλονίκης.

Το κλωστήριο διευθύνονταν από έναν Άγγλο διευθυντή παραγωγής, που είχε για συνεργάτες έναν εργοδηγό κι ένα μηχανικό επίσης Άγγλους.

«H εργάτισσα»

«Δώδεκα ώρες στ’ αργαστήρι,

στ’ ανήλιαγο το στραγγιστήρι,

υφαίνουμε, υφαίνουμε

χωρίς να ανασαίνουμε.

Τούφες το χνούδι ανεμίζει

και τα πλεμόνια μας σαπίζει.

Στάλες τον ίδρο χύνουμε

και στάλες αίμα φτύνουμε».

Γαλάτεια Καζαντζάκη

Στο εργοστάσιο απασχολούνταν περίπου 400 εργάτες/τριες, από τους οποίους οι 300 ήταν Εβραιοπούλες και οι υπόλοιποι χριστιανοί και μουσουλμάνοι.

Αλλά, όπως έγραψε ο Σαλονικιός Ναζίμ Χικμέτ το 1919 σε ηλικία 17 ετών, «στους δρόμους του φωτός των απλών ανθρώπων, δεν υπάρχει παρά μονάχα μια θρησκεία, μια πίστη, ένα δίκαιο. Η δουλειά του εργάτη». Δεν απέχουν πολύ σαν νόημα, οι στίχοι του λαϊκού τραγουδοποιού Πυθαγόρα, «μες του Βοσπόρου τα στενά», που μεταξύ άλλων λένε: ….… «εσύ Χριστό κι εγώ Αλλάχ / όμως κι οι δυο μας αχ και βαχ».

Οι εργάτριες, ηλικίας μεταξύ 14 και 18 χρόνων, αποτελούσαν ένα πολύ χρήσιμο εργατικό δυναμικό, μολονότι παρέμεναν στο εργοστάσιο ως τον καιρό που θα παντρεύονταν, όχι περισσότερο από 18 μήνες, γεγονός που απέκλειε ολότελα την εξειδίκευση. Το ωράριο εργασίας ήταν από την ανατολή ως τη δύση του ήλιου, μ’ένα διάλειμμα μισής ώρας το μεσημέρι το χειμώνα και μιας ώρας το καλοκαίρι. Δηλαδή 9 - 14 ώρες εργασίας. Υπολογίζοντας τις αργίες των Σαββάτων και των γιορτών, 280 εργάσιμες ημέρες το χρόνο.

Ας ληφθεί υπ’ όψιν, ότι ανανεώσεις του παλιού μηχανολογικού εξοπλισμού δεν γινόταν ποτέ εκείνα τα χρόνια, παρά μόνον πρόσθεση νέων μηχανών για την κάλυψη των επεκτάσεων των εργοστασίων. Οι κάτοχοι των μέσων παραγωγής, οι «βιομήχανοι», απέβλεπαν στη μεγιστοποίηση των κερδών βασιζόμενοι όχι στην τεχνολογική εξέλιξη, αλλά στο πλαίσιο των εργασιακών σχέσεων, όπως στο εξαιρετικά χαμηλό κόστος της μισθωτής εργασίας, με τη απασχόληση γυναικών και παιδιών στην παραγωγή, καθώς και στην κοινωνικο-πολιτισμική συγγένεια.

Θα πρόσθετα ακόμα ότι, ήταν πιθανό να αγνοούσαν τη θεωρεία του Adam Smith (1723-1790), περί των αμοιβών των εργαζομένων στα πλαίσια του οικονομικού φιλελευθερισμού. Ίσως να επέδρασε και ο ναρκισσισμός του ηγέτη.

Πάντως, όποια και να ήταν τα κίνητρα, οι επιλογές αυτές λειτούργησαν κατά κάποιο τρόπο σαν παγίδα, διότι αποκοίμιζαν τους υπεύθυνους και τους έκαναν να πιστεύουν ότι, εκμεταλλευόμενοι κατ’αυτό τον τρόπο το εργατικό δυναμικό, θα συνέχιζαν την κερδοφόρα πορεία των επιχειρήσεων τους στο μέλλον. Η τεχνολογία όμως εξελίσσονταν. Μη επενδύοντας σε κεφαλαιουχικό εξοπλισμό, άρχισαν να έχουν μειωμένη παραγωγικότητα, μειωμένη ποιότητα προϊόντων με συνέπεια μη ανταγωνιστικές τιμές, έναντι των άλλων αντίστοιχων Ευρωπαϊκών βιομηχανιών. Το αποτέλεσμα ήταν να βγαίνουν εκτός αγοράς.

Το τέλος του εργοστασίου επήλθε με την καταστροφική πυρκαγιά του 1917.

Βιβλιογραφία-Πηγές:

1. Περιοδικό «Θέσεις» τεύχος 121 περίοδος Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2012

2. Αλεξ. Δάγκας. Συμβολή στην έρευνα για την οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της Θεσσαλονίκης. 3. Σύγγραμμα Παν Γεωργούλη «Η βιομηχανική κληρονομιά της Θεσσαλονίκης από το 19^ο αιώνα μέχρι τα μέσα του 20^ου» (Προσφορά Σ.Β.Β.Ε.)

Από το διδίκτυο:

https://kostasvakouftsis.blogspot.gr/2014/04/this-is-oldest-photograph-of.html

https://culture.thessaloniki.gr/

digitalResources

http://studylib.net/doc/8286639/northern-factory-workers-placard

https://youtu.be/08gFx1BZlvg

Όνομα καταγραφέα*: Δημήτριος Βάϊς

Ημερομηνία καταγραφής**: 27/5/2016

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.

**ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.

***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.

Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Η φωτογραφία χρονολογείται περί το 1875-1878 (καθώς τα τείχη είχαν ήδη κατεδαφιστεί) παραχωρήθηκε στο ΜΙΕΤ (εκτυπώθηκε σε διαστάσεις 2,90 Χ 1,30 μ.) και κόσμησε την πολυσυζητημένη εντυπωσιακή έκθεση, με τίτλο "Η Δύση της Ανατολής" για τη Θεσσαλονίκη στην "Αλλαγή του αιώνα".
Πηγή: https://kostasvakouftsis.blogspot.gr/2014/04/this-is-oldest-photograph-of.html