Βιομηχανία κατασκευής παιγνιοχάρτων Ασπιώτη «Ελπίς»

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα:  Βιομηχανία κατασκευής παιγνιοχάρτων Ασπιώτη «Ελπίς»

Είδος:     Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Λιθογραφείο

Εξοπλισμός:   Δεν σώζεται

Κατάσταση:   Δεν διασώζεται

Επανάχρηση:  -

Περιοχή: Πόλη Κέρκυρας

Η «Εφημερίς» του Κορομηλά, αναγγέλλει την είδηση λειτουργίας της βιομηχανίας κατασκευής παιγνιοχάρτων Ασπιώτη «Ελπίς», στο φύλλο της 22ας Ιανουαρίου 1874, με ιδρυτή τον Γεράσιμο Ασπιώτη (1844-1901), γιο του Κερκυραίου ζωγράφου και αγιογράφου Νικολάου Ασπιώτη και συνεργάτη τον Ιωάννη Λάντσα. «Η Ελπίς» είχε ιδρυθεί αρχικά το 1873 από τον Α. Λήτσο, αλλά έπειτα από μάλλον βραχύ χρονικό διάστημα περιήλθε στην κυριότητα του Ασπιώτη, ο οποίος πιθανώς να μετείχε με κάποιο ποσοστό ήδη από της ιδρύσεως της επιχειρήσεως. Τα σχέδια των μυθικών ηρώων που τυπώνονταν πάνω στα παιγνιόχαρτα, φιλοτέχνησε αρχικά ο πατέρας του Γεράσιμου, αγιογράφος Νικόλαος Ασπιώτης, επιτυγχάνοντας ένα εξαιρετικό αποτέλεσμα. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε ένα μικρό τυπογραφικό πιεστήριο, όπου τα τυπωμένα πάνω σε κοινό χαρτόνι τραπουλόχαρτα, χρωμάτιζαν και γυάλιζαν εργάτριες, με το χέρι. Το 1880 αγοράστηκαν και στήθηκαν δυό μεγάλα χειροκίνητα μηχανήματα “Marinoni” γαλλικής προέλευσης, με τα οποία γίνονταν η εκτύπωση της μιας όψης των τραπουλόχαρτων. Στην όψη αυτή που είχαν τυπωθεί τα σύμβολα και οι αριθμοί, έπρεπε να επικολληθεί ένα ακόμη λεπτότερο φύλλο με διακοσμητική σύνθεση που αποτελούσε την πίσω όψη. Το φύλλο αυτό τυπώνονταν με ένα τρίτο μηχάνημα τύπου Waltzendruck. Η εταιρεία λειτούργησε στοιχειωδώς μέχρι το 1884, όταν η εταιρεία υπέγραψε με την κυβέρνηση Τρικούπη μονοπωλιακή σύμβαση για την κατασκευή των παιγνιοχάρτων του ελληνικού δημοσίου, σημαντικό σταθμό για την ανάπτυξή της, ενώ το 1887 ανέλαβε και την κατασκευή σιγαροχάρτου και συσκευασία του σε ταινίες και ρολά. Το 1901 πεθαίνει ο Γεράσιμος Ασπιώτης και την εταιρεία αναλαμβάνει ένα χρόνο αργότερα ο γιος του Κωνσταντίνος, άνθρωπος με μεγάλη μόρφωση και διοικητική πείρα, που ανέπτυξε, αναδιοργάνωσε και εκσυγχρόνισε το εργοστάσιο, σύμφωνα με αντίστοιχα του εξωτερικού. Στην Αγγλία όπου ζούσε  μέχρι τότε, ήταν διευθυντής μιας εταιρείας που δραστηριοποιείτο στην εγκατάσταση και εκμετάλλευση της φωτιστικής ασετυλίνης. Στο πλαίσιο αυτό έστησε και μια μηχανή εσωτερικής καύσης με την οποία εκτός από την κίνηση των μηχανών εξασφάλισε και τον ηλεκτροφωτισμό του εργοστασίου. Εγκαινιάζεται τότε η δεύτερη λαμπρή περίοδος στη ζωή του εργοστασίου Ασπιώτη στην Κέρκυρα, όπου οι εργασίες της εταιρείας επεκτάθηκαν στην εκτύπωση ομολογιών, μετοχών, γραμματίων, λαχείων, γραμματοσήμων, διαφημίσεων, έντυπου χάρτου αλληλογραφίας και φακέλων, επιταγών, ετικετών, ταχυδρομικών εικονογραφημένων δελταρίων, αφισών, καταστίχων, εντύπων κ.ά. Η εταιρεία ονομάζεται αρχικά Λιθογραφείον Κωνσταντίνου Γ. Ασπιώτη, στη συνέχεια Τυπολιθογραφείον Κωνσταντίνου Γ. Ασπιώτη, λίγο αργότερα Χρωμολιθογραφικόν Εργοστάσιον Κωνσταντίνου Γ. Ασπιώτη και τέλος Χρωμοτυπολιθογραφικόν Εργοστάσιον Κωνσταντίνου Γ. Ασπιώτη. Καινοτομεί επίσης στη διαμόρφωση των εργασιακών συνθηκών, όπως στην ίδρυση σταθμού πρώτων βοηθειών για το προσωπικό με μόνιμο γιατρό, στη δωρεάν παροχή ιατρικής και φαρμακευτικής περίθαλψης, στη προσφορά μεσημεριανού φαγητού έναντι συμβολικού τιμήματος, στο άνοιγμα ειδικού λογαριασμού για κάθε ανύπαντρη εργάτρια με σκοπό τη μελλοντική προικοδότησή της, στη χορήγηση εκτάκτων βοηθημάτων σε όσους εργαζόμενους είχαν ανάγκες, στη διοργάνωση εκδρομών, θεατρικών παραστάσεων κ.ά. Ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης συνέχισε και βελτίωσε την παραγωγή χρωμολιθόγραφων δελταρίων, με την εισαγωγή της τεχνικής της τρίχρωμης χρωμολιθογραφίας από την Ευρώπη, εκτυπώνοντας καρτ ποστάλ όχι μόνο για λογαριασμό της, αλλά και για λογαριασμό άλλων Ελλήνων τοπικών εκδοτών. Η τελειοποίηση της παραγωγής είχε φτάσει σε τέτοιο βαθμό που προκάλεσε τον θαυμασμό του γνωστού Άγγλου παραγωγού και έμπορου επιστολικών δελταρίων Raphael Tuck. Από το 1909 περίπου συμμετείχε στην εταιρεία και ο αδελφός του Κωνσταντίνου, Νικόλαος Γ. Ασπιώτης και η επωνυμία της άλλαξε σε Χρωμοτυπολιθογραφείον Αδελφών Γ. Ασπιώτη. Η περίοδος των Βαλκανικών πολέμων αποτέλεσε τη «χρυσή ευκαιρία» για την επιχείρηση Ασπιώτη, καθώς η ελληνική αγορά υπερδιπλασιάστηκε με την απελευθέρωση της Μακεδονίας, της Ηπείρου, της Κρήτης και των άλλων νησιών του Αιγαίου. Το 1916 το εργοστάσιο όπως και το νησί καταλαμβάνεται αιφνιδιαστικά από τους Γάλλους, αλλά συνεχίζει τη λειτουργία του την περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ναι επαυξάνει τις δραστηριότητες του, ενώ κάνει εξαγωγές στην Αίγυπτο και στην Τουρκία. Το 1928 η εταιρεία λόγω αξεπέραστου ανταγωνισμού, συγχωνεύθηκε με την Εταιρεία Λιθογραφίας και Κυτιοποιίας Αθηνών (ΕΛΚΑ). Αρχικά το εργοστάσιο λειτούργησε στην οικία Βαλέτα, ενώ αργότερα εγκαταστάθηκε σε μεγαλύτερο επίσης ενοικιαζόμενο κτήριο, στο παλιό αγγλικό σχολείο Bacher μετέπειτα Σχολαρχείο και μετά Ιόνιο Ακαδημία. Αργότερα το 1918 επεκτάθηκε  στον περίβολο του «Παραρτήματος της Ρολλίνας», δίπλα στο Corfu Palace, απέναντι περίπου από τη «σκάλα του δημάρχου»,  δημιουργώντας τμήμα πειραματικών ερευνών. Πριν το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Κ. Ασπιώτης άρχισε να οικοδομεί το 1925 στην περιοχή Αβράμειον, ένα νέο εργοστάσιο σε σχέδια του αρχιτέκτονα Mawson από το Λονδίνο. Από απεικονίσεις της εποχής, διακρίνεται η οδοντωτή οροφή του, που στέγαζε το χώρο παραγωγής, η ορθογωνική κάτοψη και η σαφήνεια του κτιριακού όγκου. Ο φορέας ήταν κατασκευασμένος από σκυρόδεμα, τα στοιχεία πλήρωσης από τούβλο και τα ζευκτά της οροφής από χυτοσίδηρο, με επικάλυψη από κεραμίδια.  Το εργοστάσιο αυτό δυστυχώς βομβαρδίστηκε από τους Ιταλούς, την  28η Οκτωβρίου 1940. Αποτέλεσμα υπήρξε η πλήρης μεταφορά των δραστηριοτήτων της εταιρείας στην Αθήνα, στο συγκρότημα της Λεωφόρου Βουλιαγμένης 276, που  είχε αρχίσει να οικοδομείται από το 1938 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Δ. Φωτιάδη (1894-1974).

Βιβλιογραφία-Πηγές: Φραντζισκάκης, Φρ. (1973), «Ασπιώτη - Έλκα 1873-1973», στο: Ασπιώτη - Έλκα. Γραφικαί Τέχναι 1873-1973 (Αθήνα): σελ. 13–24 Καράμπελας, Νίκος Δ. (1989), «Τα χρωματιστά καρτ ποστάλ του Ασπιώτη», περιοδικό συλλογές (Αθήνα) τ. 69 (Ιούνιος 1989): σελ. 368–370 Καράμπελας, Νίκος Δ. (1990), «Τα καρτ ποστάλ του Ασπιώτη», περιοδικό συλλογές (Αθήνα) τ. 84 (Νοέμβριος 1990): σελ. 733–744 Ιστορικό Αρχείο ΕΤΕ   www.corfuland.gr https://www.tovima.gr/2008/11/24/culture/kerkyraikos-eksellinismos/ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ. Ανδρέας Γουλής Πολιτικός Μηχανικός Λιθογραφείο Ασπιώτη – ΕΛΚΑ  ΑΣΠΙΩΤΗ – ΕΛΚΑ • Ακμή και πτώση της ελληνικής βιομηχανίας περιβαλλοντική ομάδα του 2001-2003 4ου Λυκείου Κέρκυρας Ελένη Βουσολίνου Ανυφαντή, "Η Βιομηχανία στην Κέρκυρα. Η Βιομηχανία Γραφικών ΤεχνώνΑσπιώτη – Ε.Λ.Κ.Α. (τέλη 19ου αι.)", Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Τμ.Ιστορίας, Κέρκυρα, Φεβρουάριος 2014 Επετειακό λεύκωμα της εταιρείας Ασπιώτη -ΕΛΚΑ , Γραφικαί τέχναι -1873, 1973, ΕΛΚΑ 1973

Όνομα καταγραφέα*: Μαρία Δανιήλ

Ημερομηνία καταγραφής**: 19-5-2019

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Εικ.1, Είσοδος λιθογραφείου Ασπιώτη, στη βίλα Βαλέτα.
Πηγή: https://taxydromeio.gr/lithography-aspioti-elka/

Εικ. 2, Το εργοστάσιο Ασπιώτη στο παλιό αγγλικό σχολείο Bacher
Πηγή:Γεράσιμος Ν. Ασπιώτης: Ο επιτυχημένος Κερκυραίος βιομήχανος στην παλιά εποχή

Εικ.3, Υδάτινη σφράγιση σιγαρόχαρτου σε ρολό.
Πηγή: Γεράσιμος Ν. Ασπιώτης: Ο επιτυχημένος Κερκυραίος βιομήχανος στην παλιά εποχή

Εικ.4, Παραγωγή ηλεκτρισμού στο εργοστάσιο Ασπιώτη.
Πηγή:  Γεράσιμος Ν. Ασπιώτης: Ο επιτυχημένος Κερκυραίος βιομήχανος στην παλιά εποχή

Εικ.5, Εκτυπωτικές εργασίες στο εργοστάσιο Ασπιώτη.
Πηγή: Κερκυραϊκός εξελληνισμός

Εικ. 6, Λιθογραφικό επίπεδο εργαστήριο, στο εργοστάσιο Ασπιώτη.
Πηγή: Γεράσιμος Ν. Ασπιώτης: Ο επιτυχημένος Κερκυραίος βιομήχανος στην παλιά εποχή

 Εικ. 7, Λογότυπο λιθογραφείου  Αδελφών Ασπιώτη. Πηγή: Επετειακό λεύκωμα 

της εταιρείας Ασπιώτη -ΕΛΚΑ , Γραφικαί τέχναι -1873, 1973, ΕΛΚΑ 1973

 Εικ. 8, Παιγνιόχαρτα λιθογραφείου  Αδελφών Ασπιώτη. Πηγή: Επετειακό λεύκωμα 

της εταιρείας Ασπιώτη -ΕΛΚΑ , Γραφικαί τέχναι -1873, 1973, ΕΛΚΑ 1973

Εικ. 9,  Παιγνιόχαρτα λιθογραφείου  Αδελφών Ασπιώτη. Πηγή: Επετειακό λεύκωμα 

της εταιρείας Ασπιώτη -ΕΛΚΑ , Γραφικαί τέχναι -1873, 1973, ΕΛΚΑ 1973

Εικ. 10, Παιγνιόχαρτα λιθογραφείου  Αδελφών Ασπιώτη. Πηγή: Επετειακό λεύκωμα 

της εταιρείας Ασπιώτη -ΕΛΚΑ , Γραφικαί τέχναι -1873, 1973, ΕΛΚΑ 1973

Εικ.11, Το εργοστάσιο Ασπιώτη-ΕΛΚΑ στο λόφο Αβράμη στην Κέρκυρα, που καταστράφηκε
από βομβαρδισμό των Ιταλών την 28η Οκτωβρίου 1940.
Πηγή: περιβαλλοντική ομάδα του 2001-2003 4ου Λυκείου Κέρκυρας

Εικ.12, Το νέο εργοστάσιο στην περιοχή Αβράμειον πριν και μετά τον βομβαρδισμό
Πηγή : Ελένη Βουσολίνου Ανυφαντή, "Η Βιομηχανία στην Κέρκυρα. Η Βιομηχανία Γραφικών ΤεχνώνΑσπιώτη – Ε.Λ.Κ.Α. (τέλη 19ου αι.)", Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Τμ.Ιστορίας, Κέρκυρα, Φεβρουάριος 2014

Εικ.13, Το νέο εργοστάσιο στην περιοχή Αβράμειον
Πηγή : Ελένη Βουσολίνου Ανυφαντή, "Η Βιομηχανία στην Κέρκυρα. Η Βιομηχανία Γραφικών ΤεχνώνΑσπιώτη – Ε.Λ.Κ.Α. (τέλη 19ου αι.)", Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Τμ.Ιστορίας, Κέρκυρα, Φεβρουάριος 2014

Εικ.14, Τραπεζογραμμάτια της εταιρείας
Πηγή : Αρχείο οικογένειας Δεστούνη, ΑΣΠΙΩΤΗ Εκτυπωτική Α.Ε.

Θέση οικίας Βαλέτα

Θέση εργοστασίου Ασπιώτη στο παλιό αγγλικό σχολείο Bacher


Θέση εργοστασίου στην περιοχή Αβράμειον