Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.
Καταγραφή της
ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.
|
Όνομα: "Ανώνυμος Γαιανθρεμπορική Εταιρεία" Μιχαληνού
Σταθμός ανεφοδιασμού
ατμοκίνητων πλοίων με άνθρακα (κοκ)
|
Είδος:
|
Αρχική Χρήση:
|
Εξοπλισμός:
|
Κατάσταση:
|
Επανάχρηση:
|
Περιοχή: Κέα
|
Πληροφορίες:
«Στον όρμο του Αγίου Νικολάου και συγκεκριμένα στην Βορειοδυτική
παραλία του, δημιουργήθηκε το 1898
χώρος αποθήκευσης γαιανθράκων, από τον Χιώτη εφοπλιστή Γεώργιο Μιχαληνό, αρχικά για την ανθράκευση του
Βρετανικού Στόλου και των εμπορικών ατμόπλοιων που διέσχιζαν το Αιγαίο. Η
δημιουργία του χώρου αυτού, είχε ως αποτέλεσμα να ονομαστεί η περιοχή Κόκκα,
από τον αποθηκευόμενο εκεί γαιάνθρακα (κοκ). Για την επιλογή του
συγκεκριμένου χώρου, εκτός βέβαια από την ασφάλεια που προσέφερε ο φυσικός
λιμένας, ήταν και η θέση του νησιού, στο μέσον σχεδόν της θαλάσσιας οδού που
οδηγούσε από το Κάβο- Μαλιά στα Δαρδανέλια και κοντά σε σημαντικά λιμάνια
(Σύρου, Χίου), χωρίς να είναι απαραίτητη η μετάβαση για ανεφοδιασμό των
ατμόπλοιων στον πολυσύχναστο Πειραιά. Αργότερα, ο χώρος πέρασε στην
οικογένεια Μίχαλου, οι οποίοι από το 1912 έλεγχαν την ναυτιλιακή εταιρεία «Γεώργιος
Μιχαληνός». Η οικογένεια Μίχαλου με εκείνη του Μιχαληνού, διατηρούσε δεσμούς
συγγένειας. Εκτός από τον ανεφοδιασμό των πλοίων, γαιάνθρακας από την Κέα χρησιμοποιούταν
και για τη λειτουργία των Κεραμείων της Χίου (ίδρυση 1925), αλλά και του
ατμόμυλου στη Μπέλα Βίστα της Χίου, ιδιοκτησίες των Μιχάλων. Η Εταιρεία
Ανθράκευσης «Ανώνυμος Γαιανθρεμπορική
Εταιρεία» Μιχαληνού, πτώχευσε λίγο πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν
παροπλίστηκαν τα ατμόπλοια και ο γαιάνθρακας αντικαταστάθηκε από άλλες μορφές
ενέργειας (παράγωγα πετρελαίου). Η περιοχή εγκαταλείφθηκε, ενώ αργότερα
πωλήθηκε. Αξίζει να σημειωθεί πως η Εταιρεία είχε αγοράσει όλη τη περιοχή,
για να αποφύγει την εγκατάσταση ανταγωνιστή. Η λειτουργία του χώρου, ήταν
όμοια με οποιοδήποτε σταθμό ανεφοδιασμού: Το καύσιμο έφτανε στην Κόκκα με φορτηγά
πλοία τα οποία αγκυροβολούσαν αρόδο, για να προσαράξουν κατόπιν φορτηγίδες οι
οποίες με τη σειρά τους το μετέφεραν στη στεριά. Στη συνέχεια, και με
παρόμοια διαδικασία, γινόταν η φόρτωση των ανεφοδιαζομένων πλοίων.
Ακολουθούταν η διαδικασία αυτή, λόγω του μικρού βάθους του λιμένα. Η εργασία
των εργατών της Κέας ήταν περιστασιακή. Οι νησιώτες εργάζονταν εκεί όταν
υπήρχε πλοίο για ανεφοδιασμό και διαρκούσε όσο χρόνο τα πλοία φόρτωναν και
ξεφόρτωναν.
Το συγκρότημα αποτελούνταν από την καρβουναποθήκη, τον οικισμό
με τα σπίτια των επιστατών και των εργαζομένων και στην κορυφή του ενός από
τους δυο λόφους που δημιουργούν το «στενό του Κατσώνη» το σηματωρείο και το
πιλοτάγειο. Η Καρβουναποθήκη είναι ένα άστεγο κτίριο διαστάσεων 58Χ 34 μ.
Μπροστά στο οποίο βρίσκεται η κεντρική αποβάθρα, με προβλήτα μήκους 35
μέτρων, που εξυπηρετούσε τη φορτοεκφόρτωση των πλοίων. Το σηματωρείο και το
πιλοτάγιο, από την κορυφή του λόφου, είχαν την εποπτεία του χώρου, εσωτερικά
του κόλπου, αλλά και εξωτερικά. Το πρώτο, ειδοποιούσε για την άφιξη των
πλοίων, ενώ το δεύτερο για την ασφαλή είσοδο στο λιμάνι.
Για τις ανάγκες του εργατικού δυναμικού, χτίστηκαν κατοικίες εν
σειρά, κατά μήκος της παραλιακής οδού που οδηγούσε στην καρβουναποθήκη. Είχαν
τετράγωνη κάτοψη 4Χ4 μέτρων σε δυο ορόφους. Το ισόγειο χρησίμευε
ως χώρος κουζίνας και καθιστικού, ενώ ο όροφος, χρησίμευε ως υπνοδωμάτιο. Η
μορφολογία τους, ήταν ξένη προς την κυκλαδίτικη τυπολογία: κεραμοσκεπές
τετράριχτες, πέτρινη τοιχοποιία και ορθογώνια μακρόστενα ανοίγματα. Το
συγκρότημα μπορεί να χαρακτηριστεί ως οικισμός, αφού στο χώρο λειτουργούσε
εστιατόριο-καφενείο και η εκκλησία της Αγίας Ειρήνης στα οποία με κεντρικό
σημείο την αποθήκη, εξελισσόταν η κοινωνική ζωή. Σε άλλο περίοπτο σημείο
απέναντι από το λιμάνι του Βουρκαριού, βρίσκεται το σπίτι των ιδιοκτητών της
εταιρείας».
Από: Βαγγέλης
Χαρίτος
|
Βιβλιογραφία-Πηγές:
1.
Ορυχεία στο Αιγαίο Βιομηχανική
αρχαιολογία στην Ελλάδα (Συλλογικό έργο), Εκδόσεις Μέλισσα Αθήνα, 2009
2.
Ελένης Σμυρλή, Η Βιομηχανική περιοχή
της Κόκκας, από το αφιέρωμα: “Η νήσος Κέα” Επτά Ημέρες, Εφημερίδα Καθημερινή,
8 Ιουλίου 2001
3.
Νίκου Ζ. Περρή “Ο Κάμπος της Χίου”
Τόμος Β΄ Χίος 1972
4.
Χατζηφώτη Ιωάννου, Πανελλήνιο
Λεύκωμα της 1821-1921 Τόμος Ζ.
5. Γιώργο Σπέη «Η Κόκκα, Μια ανθαρακαποθήκη ανεφοδιασμού ατμοπλοίων στην Κέα (1898-1940)»
7. Λήδα Γαλιγάλη, Πολιτιστικές διαδρομές στα βιομηχανικά κατάλοιπα της Κόκκας της νήσου Κέας, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π. Ακαδημαϊκό έτος 2011-12
|
Όνομα καταγραφέα*: Βαγγέλης Χαρίτος
|
Ημερομηνία καταγραφής**: 18/4/2020
|
* αυτός που
εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.
**ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.
***οι φωτογραφίες και οι χάρτες
συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.
Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής
βιομηχανικής κληρονομιάς
|
 |
| Πηγή: Σελίδα Συλλόγου φίλων Κέας (Sfkeas.gr) |
 |
| Η Αγία Ειρήνη στην Κέα με τη μια προκυμαία της Κόκκας. Στον βυθό φαίνονται οι σκελετοί από τις βυθισμένες φορτηγίδες. Πηγή: https://www.monumenta.org/ |
 |
| Ο κόλπος του Αγίου Νικολάου στην Κέα. H καρβουναποθήκη και οι φορτηγίδες φορτωμένες με κάρβουνο Πηγή: [σελίδα από το διαφημιστικό φυλλάδιο της εταιρείας The Zea Coaling Company του 1902] |
 |
| Πηγή: Λήδα Γαλιγάλη, Πολιτιστικές διαδρομές στα βιομηχανικά κατάλοιπα της Κόκκας της νήσου Κέας, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π. Ακαδημαϊκό έτος 2011-12 |
 |
| Η κεντρική αποβάθρα (προβλήτα) που χρησίμευε στην φορτοεκφόρτωση
πλοίων, η μεγάλη τετράγωνη καρβουναποθήκη, τα σπίτια των εργαζόμενων, ο
σηματοφορικός σταθμός που έλεγχε την άφιξη των πλοίων, γραφεία διοίκησης.
Το συγκρότημα στο σύνολο του μπορεί να χαρακτηριστεί ως συγκροτημένος
οικισμός, αφού στο χώρο λειτουργούσε εστιατόριο και καφενείο και υπήρχε και το
εκκλησάκι της Αγίας Ειρήνης, στα οποία με κεντρικό σημείο την μεγάλη
καρβουναποθήκη εξελισσόταν η κοινωνική ζωή. Πηγή: Λήδα Γαλιγάλη, Πολιτιστικές διαδρομές στα βιομηχανικά κατάλοιπα της Κόκκας της νήσου Κέας, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π. Ακαδημαϊκό έτος 2011-12 |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου