ΑΛΕΥΡΟΜΥΛΟΣ ΣΤΑΛΙΟΥ

Κυριακή 27 Ιανουαρίου 2019

ΑΛΕΥΡΟΜΥΛΟΣ ΣΤΑΛΙΟΥ

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.

Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: ΑΛΕΥΡΟΜΥΛΟΣ ΣΤΑΛΙΟΥ

Είδος: Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Βιομηχανία τροφίμων

Εξοπλισμός: Δεν σώζεται

Κατάσταση: Δεν σώζεται

Επανάχρηση: -

Περιοχή: ΚΟΜΟΤΗΝΗ

Πληροφορίες:

Ο ιδρυτής της ατμοκίνητης αλευροβιομηχανίας επί της οδού Γ. Κονδύλη στην Κομοτηνή, ήταν ο Ζαφείριος Στάλιος (1849-1905), υιός του καπνοβιομήχανου και ευεργέτη Ξάνθης Παναγιώτη Στάλιου (1812 -1893)^[1]. Η οικογένεια Στάλιου, ξεκινώντας από τον πατέρα Παναγιώτη, μετακινήθηκε από την Στενήμαχο, το σημερινό Ασένοβγκραντ της Θράκης (σημερινής Βουλγαρίας), στη Γενισέα και την Ξάνθη. Ο Παναγιώτης Στάλιος δραστηριοποιήθηκε στον τομέα των καπνών, στην Κωνσταντινούπολη και τη Δρέσδη, μεταποιώντας τον περίφημο καπνό της Γενισέας. Ο Ζαφείριος Στάλιος γεννήθηκε στην Ξάνθη το 1849, όπου και παντρεύτηκε την Αμαλία Κουγιουμτζόγλου το 1874, κόρη του Αθανάσιου Κουγιουμτζόγλου, πατριάρχη μίας από τις σημαντικότερες οικογένειες καπνεμπόρων της Ξάνθης, προερχόμενοι από τη Φιλιππούπολη και πρωτοστατώντας ως ευεργέτες στα ελληνικά σχολεία, ορφανοτροφεία και πολιτιστικούς Συλλόγους της τότε τουρκοκρατούμενης Ξάνθης.

Ο Ζαφείριος Στάλιος ίδρυσε το 1883 τον αλευρόμυλο στην Κομοτηνής, επί της οδού Γ. Κονδύλη και Μ. Μπότσαρη. Η επιχειρηματική επιτυχία του ατμοκίνητου μύλου, προέτρεψε τον Στάλιο για την εγκατάσταση όλης της οικογένειας στην πόλης της Κομοτηνής, όπου και κατασκεύασαν μεταξύ των ετών 1903-1905 την πολυτελή τους κατοικία, ακριβώς απέναντι από το εργοστάσιο. Το 1905 ο Ζαφείριος Στάλιος απεβίωσε, μην έχοντας προλάβει να χαρεί το νέο αρχοντικό. Στην οικία κατοίκησαν η σύζυγος με τα έξι από τα επτά παιδιά της. Την επιχείρηση ανέλαβαν οι δύο μεγαλύτεροι υιοί, ο Αιμίλιος (1878 – 1951) και ο Μιχαήλ (1879-1994).

Επιστολόχαρτο του αλευρόμυλου που φυλάσσεται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους ^[2] δίνει σημαντικά στοιχεία ως προς την επιχείρησης. Ο βασικός του τίτλος είναι «MOULIN VAPEUR ZAF. P.STALIOS» δηλαδή Μύλος Ατμού Ζαφ. Π. Στάλιος. Στο ανώτατο σημείο του σχεδίου, αναφέρεται η ημερομηνία ίδρυσης του οίκου: «MAISON FONDEE 1883». Με καλλιτεχνικά γράμματα φαίνονται τα ονόματα των διαδόχων Αιμιλίου και Μιχαήλ: «EM. & M. Z. STALIOS SUCCESSEURS». Αναφέρεται η πόλη της ίδρυσης του μύλου: «GUMULDJINA TURQUIE D’ EUROPE», δηλαδή στην Γκουμουλτζίνα, το παλαιότερο όνομα της Κομοτηνής. Τέλος, παρέχεται η πληροφορία για την ύπαρξη δύο υποκαταστημάτων στην Ξάνθη και στην Αλεξανδρούπολη: «SUCCURSALES XANTHI DEDEAGATCH».

Από φωτογραφία του 1918 που τραβήχτηκε κατά τη βουλγαρική κατοχή, φαίνεται καθαρά ο αλευρόμυλος Στάλιου ακριβώς απέναντι από την υπάρχουσα μέχρι σήμερα κατοικία της οικογένειας.

^[1] Τα ιστορικά στοιχεία της οικογένειας Στάλιου προκύπτουν από την Τεχνική έκθεση ιστορικής και αρχιτεκτονικής τεκμηρίωσης της κατοικίας Ζαφειρίου Στάλιου στα πλαίσια της αποκατάστασης του χαρακτηρισμένου ως μνημείο από τον αρχιτέκτονα μηχανικό Μανόλη Αναγνωστίδη το 1995, που τηρείται στα αρχεία της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

^[2] Ο χημικός μηχανικός Ηρακλής Φασσουράκης εντόπισε το επιστολόχαρτο σε έκθεση των Γενικών Αρχείων του Κράτους Θεσσαλονίκης, στη Συλλογή εγγράφων της Τράπεζας της Ανατολής. Ένα επιστολόχαρτο ακόμα είχε εντοπίσει ο αρχιτέκτων μηχανικός Μανόλης Αναγνωστίδης το 1995.

Το κτίριο κατοικίας είναι σήμερα η Παπαδριέλλειος Δημοτική Πινακοθήκη.

Στην φωτογραφία φαίνεται καθαρά η οικία του Στάλιου.

Μέχρι σήμερα παραμένει ίδια με τις ίδιες καμινάδες και την ίδια περίφραξη.

Πηγή : η ταυτοποίηση έγινε από την κα Κατερίνα Ριτζούλη στις 24-01-2019

Βιβλιογραφία-Πηγές:

Επιχρωματισμένες φωτογραφίες της πρώτης βουλγαρικής κατοχής 1913 - 1919. Απο το αρχείο της Σύλβια Δερμεντζίδου, στην ομάδα του facebook "Κομοτηνή παλιές φωτογραφίες - Komothnh palies foto".

GÜMÜLCİNE (TARİHSEL), Κομοτηνή (Ιστορικό)

Όνομα καταγραφέα*: Κατερίνα Ριτζούλη

Ημερομηνία καταγραφής**: 24-01-2019

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.

**ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.

***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.