Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.
Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.
|
Όνομα: Αμαξοστάσιο και Εργοστάσιο ΟΣΕ (ΣΠΑΠ).
Μηχανοστάσιο Πειραιώς
|
Είδος:
|
Αρχική Χρήση:
|
Εξοπλισμός:
|
Κατάσταση:
|
Επανάχρηση:
|
Περιοχή: Πειραιάς. Συνοικία Λεύκας
|
Πληροφορίες:
Ο σταθμός Λεύκας εγκαινιάστηκε στην αρχική του μορφή από τους
Σιδηροδρόμους Πειραιώς - Αθηνών - Πελοποννήσου (ΣΠΑΠ) σε ημερομηνία, η οποία
εικάζεται ότι ήταν η 30ή Ιουνίου 1884, και έκλεισε στις 7 Αυγούστου 2005,
μαζί με το τμήμα Πειραιά - Αγίων Αναργύρων της γραμμής. Μετά από
ανακατασκευή, επανεγκαινιάστηκε ως σταθμός του προαστιακού Αθήνας, στις 3
Ιουνίου 2007. Διαθέτει δύο πλευρικές αποβάθρες. Στο συγκρότημα του σταθμού
Λεύκας λειτουργούσε το κεντρικό μηχανοστάσιο των ΣΠΑΠ, τμήματα του οποίου
λειτουργούν μέχρι σήμερα, παρόλο που είναι απομονωμένο από το υπόλοιπο δίκτυο
μετρικού εύρους.
Το Μηχανοστάσιο Πειραιώς, όπως ονομαζόταν, αποτέλεσε μία από τις
σημαντικότερες μονάδες στη βιομηχανική ζώνη αλλά και σημείο αναφοράς τόσο για
τη συνοικία της Λεύκας όσο και για ολόκληρο τον Πειραιά. Ήδη από τα πρώτα
χρόνια λειτουργίας του κατάφερε να ενισχύσει σε μεγάλο βαθμό την τοπική
εργατική κοινωνία, και να διαμορφώσει την εργατοσυνοικία της Λεύκας και των
περιχώρων της.
Πηγή: http://www.ose.gr/
Έχει ξεκινήσει σχέδιο ανάπλασης του χώρου για την μετατροπή του
σε Εθνικό Μουσείο Σιδηροδρόμων. Οι εργασίες θα γίνουν από τον ΟΣΕ,
εργαζόμενους και μέλη του Συλλόγου Φίλων Σιδηροδρόμων με τη συμμετοχή νέων
ερευνητών του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος και του ΔΠΜΣ "Προστασίας
Μνημείων" του ΕΜΠ.
Πηγή: Νίκος Μπελαβίλας
|
Βιβλιογραφία-Πηγές:
|
Όνομα καταγραφέα*: Γιώργος Μαυράκης,
Μαριλένα Βακαλοπούλου
|
Ημερομηνία καταγραφής**: 14/10/2018
|
* αυτός που
εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.
**ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.
***οι φωτογραφίες και οι χάρτες
συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.
Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην
καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς
|
 |
| Γιώργος Μαυράκης_14/10/2018 |
 | |
|
 | |
|
 | |
|
 | |
|
 | |
|
 | |
|
 | |
|
 | |
|
 | |
|
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.
Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.
|
Όνομα: Εργοστάσιο και Μηχανοστάσιο του ΟΣΕ
|
Είδος:
|
Αρχική Χρήση:
|
Εξοπλισμός:
|
Κατάσταση:
|
Επανάχρηση:
|
Περιοχή: Λεύκα Πειραιά
|
Πληροφορίες:
Το Εργοστάσιο, το Μηχανοστάσιο του ΟΣΕ και η Αποθήκη Υλικού
Πειραιά, βρίσκεται στην περιοχή Λεύκα του Πειραιά και καταλαμβάνει μία
συνολική έκταση 122 στρμ στο ΒΑ τμήμα των Καμινίων. Εντός της έκτασης του
συγκροτήματος έχει κατασκευαστεί και λειτουργεί ο σταθμός του Προαστιακού «Λεύκα»
ενώ η γραμμή από Αγ. Διονύση και προς Θεσ/κη έχει επισκευαστεί αλλά δεν
λειτουργεί πια.
Ο χώρος του Εργοστασίου και Μηχανοστασίου του ΟΣΕ διαθέτει
κτιριακές εγκαταστάσεις από τα τέλη του 19ου αι και πλούσιο
μηχανολογικό εξοπλισμό. Ξεκίνησε δε τη λειτουργία του στα τέλη της δεκαετίας
του 1880 κι έφτασε στην πρώτη του ολοκληρωμένη μορφή περί το 1918. Μέχρι τα
τέλη του 20ου αι. εξακολουθούσε την αδάλλειπτη λειτουργία του καθώς
μεγάλα τμήματά του όπως το κυκλικό μηχανοστάσιο και η κεντρική αίθουσα του εργοστασίου
λειτουργούσαν σε κελύφη και με τον εξοπλισμό των αρχικών τους φάσεων
εξυπηρετώντας ανάγκες επισκευών του ΟΣΕ. Άλλα τμήματα, όπως το χυτήριο και το
βαφείο σταμάτησαν τη λειτουργία τους πριν το κλείσιμο του αιώνα.
Στη σημερινή του μορφή το συγκρότημα προέκυψε από τη συνένωση
δύο ανεξάρτητων συγκροτημάτων, του ΣΕΚ (Σιδηρόδρομοι Ελληνικού Κράτους) και
του ΣΠΑΠ (Σιδηρόδρομοι Πειραιώς-Αθηνών_Πελοποννήσου) οι οποίοι συνενώθηκαν με
τη δημιουργία του ΟΣΕ. Διοικητικά χωρίζεται σε δύο τμήματα: το ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ή
ΚΕΠ (Κεντρικό Εργοστάσιο Πειραιά) που περιλαμβάνει τους χώρους επισκευών των
πρώην ΣΕΚ και ΣΠΑΠ και το ΜΗΧΑΝΟΣΤΑΣΙΟ, που περιλαμβάνει τους χώρους
συντήρησης και συγκρότησης των συρμών των πρώην ΣΠΑΠ.
Το παλαιότερο κομμάτι είναι αυτό του ΣΠΑΠ, που ιδρύθηκε το 1882
και μέχρι το 1940 διαχειριζόταν το δίκτυο της Πελοποννήσου. Ο χώρος
αποτελείται από ένα σύνολο κτιρίων με διαφορετικές λειτουργίες το καθένα. Στο
εργοστάσιο κατασκευάζονταν τα διάφορα μέρη του τρένου ή επισκευάζονταν μετά
από ατυχήματα ή φθορά λόγω χρήσης. Περιλαμβάνει υπόστεγα επισκευής-συντήρησης
του τροχαίου υλικού, χώρους εργαλειομηχανών και εφαρμοστηρίων, γραφεία
προσωπικού και βοηθητικούς χώρους.
Το Κυκλικό Μηχανοστάσιο, το παλαιότερο των ΣΠΑΠ με
περιστρεφόμενη πλάκα διαμέτρου 20μ., χρονολογείται πιθανότατα από το 1886. Εξυπηρετούσε
τη μετρική γραμμή και χρησιμοποιούνταν για στάθμευση, πραγματοποίηση ελιγμών,
επιθεωρήσεις και επισκευές στις μηχανές έλξης. Είναι λίθινο κτίριο χτισμένο
περιφερειακά γύρω από την περιστροφική πλάκα που διευκόλυνε την είσοδο/έξοδο
του τροχαίου υλικού ή εξασφάλιζε την αναστροφή των ατμαμαξών.
Στο Κύριο Συγκρότημα Επισκευών λειτουργούσε ξυλουργείο και χώρος
αποσυναρμολόγησης ενώ υπάρχει στον χώρο υπαίθρια γερανογέφυρα.
Το Καμινευτήριο και ο χώρος επισκευής ηλεκτροκινητήρων
λειτοργούν από το 1902.
Χυτήριο-Ξυλουργείο-Κατασκευή Αμαξωμάτων: το Χυτήριο σταμάτησε τη
λειτουργία του το 2007 λόγω έλλειψης εργατικού δυναμικού. Παρήγαγε τα
τροχοπέδιλα, δηλαδή τα φρένα των τρένων. Στο χυτήριο σώζεται ολόκληρος ο
εξοπλισμός του. Το συγκρότημα συμπληρώνεται με το κτίριο του Χημείου που
κατασκευάστηκε το 1902 αρχικά ως κατοικία του επιστάτη, την Αποθήκη υλικού
και το Βαφείο.
Το 1936 προστίθεται στον χώρο του ΣΕΚ η λεγόμενη Μεταλλική
Πτέρυγα, που φιλοξενεί τον χώρο αποσυναρμολόγησης των μηχανών έλξης και μέρος
των μηχανικών εργαλείων. Είναι κτίριο με μεταλλικό φέροντα οργανισμό και τούβλα.
Διαθέτει 4 γερανογέφυρες κατασκευασμένες από τους Γερμανούς το 1936.
Μετά το 1960 , με την εισαγωγή των κινητήρων εσωτερικής καύσης (μηχανών
ντήζελ) στις μηχανές έλξης προστίθεται το κτίριο επισκευής ντηζελοκινητήρων.
Το βιομηχανικό-σιδηροδρομικό συγκρότημα της Λεύκας περιλαμβάνει
εγκαταστάσεις εξαιρετικής αρχιτεκτονικής και τεχνικής, ενώ ιδιαίτερο
ενδιαφέρον για την αξία τους έχει το γεγονός ότι σώζονται όλες σε λειτουργική
κατάσταση με τον ιστορικό βιομηχανικό εξοπλισμό τους in situ. Από τα παραπάνω κτίρια το κυκλικό μηχανονστάσιο με την
περιστροφική πλατφόρμα έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο, ενώ μερικά ακόμη
κτίρια (μεταλλική πτέρυγα, συγκρότημα επισκευών, χυτήριο) προτείνονται ως
αξιόλογα προς κήρυξη (Σύμφωνα με πληροφορίες της Εφορείας Νεότερων Μνημείων).
Πηγή: Διπλωματική Εργασία: Μάρθα
Οικονομοπούλου, «Αποβιομηχάνιση και πολιτιστική πολιτική. Η περίπτωση της
πόλης του Πειραιά». Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Πολεοδομία-Χωροταξία
(επιβλέπουσα καθηγήτρια: Ρένα Κλαμπατσέα) Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ 2011.
Πλέον στο παλιό Μηχανοστάσιο, στο ιστορικό κτίριο της Ροτόντας,
στεγάζεται το Εθνικό Σιδηροδρομικό Μουσείο.
|
Βιβλιογραφία-Πηγές:
1. Διπλωματική Εργασία: Μάρθα Οικονομοπούλου, «Αποβιομηχάνιση και
πολιτιστική πολιτική. Η περίπτωση της πόλης του Πειραιά». Μεταπτυχιακό
Πρόγραμμα Σπουδών Πολεοδομία-Χωροταξία (επιβλέπουσα καθηγήτρα: Ρένα
Κλαμπατσέα) Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχ ΕΜΠ 2011.
2. ∆ιπλωµατική
Εργασία: Χρήστος Κοντοστάθης, «Αστική Ανάπλαση και Αναγέννηση Βιοµηχανικών
Περιοχών. Η περίπτωση της περιοχής Λεύκα του ∆ήµου Πειραιά». Εθνικό Μετσόβειο
Πολυτεχνείο ΕΜΠ 2015
3. Διδακτορική Διατριβή Μαριάνθης Κωτέα, «Η
Βιομηχανική ζώνη του Πειραιά (1860-1900), Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα 1995
|
Όνομα καταγραφέα*: Μαριλένα Βακαλοπούλου
|
Ημερομηνία καταγραφής**: 5/5/2019
|
* αυτός που
εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.
**ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.
***οι φωτογραφίες και οι χάρτες
συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.
Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην
καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς
|
 |
| Φωτογραφικό Αρχείο: Μαριλένα Βακαλοπούλου_5/5/2019 |
 | |
|
 | |
|
 | |
|
 | |
|
 | |
|
 | |
|
 | |
|
 | |
|
 | |
|
 | |
|
 | |
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου