Σταθμός Μεσαίων Κυμάτων Ελληνικής Ραδιοφωνίας (ΕΡΑ)

Κυριακή 25 Μαρτίου 2018

Σταθμός Μεσαίων Κυμάτων Ελληνικής Ραδιοφωνίας (ΕΡΑ)

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.

Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Σταθμός Μεσαίων Κυμάτων Ελληνικής Ραδιοφωνίας (ΕΡΑ)

Είδος: Υποδομές

Αρχική Χρήση: Σταθμός επικοινωνιών

Εξοπλισμός: Σώζεται

Κατάσταση: Εγκαταλελειμμένο

Επανάχρηση: Πολιτιστική χρήση

Περιοχή: Ίλιον Αττικής (πρώην Νέα Λιόσια)

Πληροφορίες:

Οι παλιές εγκαταστάσεις του Σταθμού Μεσαίων Κυμάτων της Ελληνικής Ραδιοφωνίας (ΕΡΑ) βρίσκονται στο Ίλιον (πρώην Νέα Λιόσια), στην περιοχή Ραδιοφωνία και σε μικρή απόσταση από το Μητροπολιτικό Πάρκο «Αντώνης Τρίτσης». Πρόκειται για ένα σύνολο τριών κύριων κτιρίων και βοηθητικών χώρων σε έκταση 31 στρεμμάτων, ιδιοκτησίας ΕΡΤ Α.Ε.

Το κέντρο εκπομπής και οι δύο κεραίες, ύψους 85 μέτρων και βάρους 30 τόνων η κάθε μία, κατασκευάστηκαν το 1937 από το Ελληνικό Δημόσιο και τη «Γερμανική Εταιρεία» την ίδια περίοδο με τις εγκαταστάσεις του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών στο Ζάππειο. Ο πομπός τέθηκε σε λειτουργία και εξέπεμψε σήμα το 1938. Λίγο πριν τον 2^ο παγκόσμιο πόλεμο ο πομπός ενισχύθηκε από την Αγγλική Εταιρεία Ασύρματης Επικοινωνίας (Gable and Wireless) και απέκτησε μεγαλύτερη εμβέλεια.

Στις 27 Απριλίου 1941, οι Γερμανοί εισβάλλουν στην Αθήνα και θέτουν αμέσως υπό τον έλεγχό τους τον Ραδιοφωνικό Σταθμό Αθηνών, καταλαμβάνοντας τους ραδιοθαλάμους στο Ζάππειο και τις εγκαταστάσεις των πομπών στα Νέα Λιόσια, όπου εγκατέστησαν και έθεσαν σε λειτουργία έναν επιπλέον πομπό. Προϊστάμενος της κατοχικής ραδιοφωνίας η οποία μετέδιδε αποκλειστικά προπαγανδιστικό πρόγραμμα, ορίστηκε ο αυστριακός φιλέλληνας Έβεχαρτ Βίχενμπαχ.

Στις 12 Οκτωβρίου 1944, ημέρα της απελευθέρωσης της Αθήνας, οι γερμανοί λίγο πριν την αποχώρησή τους παγιδεύουν με εκρηκτικά το κτίριο του πομπού και τους ιστούς της κεραίας του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών. Ο Βίχενμπαχ γνωστοποιεί το σχέδιο στους έλληνες τεχνικούς οι οποίοι καταφέρνουν να απενεργοποιήσουν τον εκρηκτικό μηχανισμό στο ραδιοφωνικό σταθμό του Ζαππείου χωρίς να υποστεί ζημιές. Μέρος των εκρηκτικών εξουδετερώνεται από πυροτεχνουργούς και στις εγκαταστάσεις του πομπού στα Νέα Λιόσια ο οποίος σώζεται από ολοκληρωτική καταστροφή αλλά υφίσταται σοβαρές ζημιές η μία από τις δύο κεραίες με αποτέλεσμα να διακοπεί η λειτουργία του πομπού. Η βλάβη αποκαταστάθηκε και σύντομα ο πομπός μεσαίων κυμάτων επανατέθηκε σε λειτουργία για να διακόψει οριστικά το 2002 με απόφαση της ΕΡΤ Α.Ε. . Ο Βίχενμπαχ διασώθηκε από τους έλληνες τεχνικούς της ραδιοφωνίας και παρέμεινε στην Ελλάδα μετά την απελευθέρωση ως υπάλληλος της ΕΡΤ.

Στη μικρή στέρνα δίπλα ακριβώς από το κέντρο εκπομπής στο Ίλιον διακρίνεται σήμερα ο σταυρός, έμβλημα της Βέρμαχτ, τον οποίον χρωμάτιζαν κόκκινο ώστε να διακρίνεται από τα γερμανικά πολεμικά αεροσκάφη και να μην βομβαρδίζεται ο κατεχόμενος σταθμός.

Το 1999 τα κτίρια των εγκαταστάσεων χαρακτηρίστηκαν με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού (ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/46781/22587/11-5-1999, ΦΕΚ 991Β/1999) ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία και ορίστηκε «ως ζώνη προστασίας ο περιβάλλων χώρος στα όρια του οικοπέδου της ΕΡΤ στα Ν. Λιόσια».

Στο κύριο κτίριο του Σταθμού φυλάσσεται σήμερα ο πρώτος πομπός του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ), ο γερμανικός πομπός καθώς και ο τεχνικός εξοπλισμός. Το κτίριο στο οποίο στεγαζόταν η Σχολή Τεχνικών ΕΡΤ χρησιμοποιείται ως αποθηκευτικός χώρος υλικών της ΕΡΤ ενώ ένα τρίτο οίκημα με τις αίθουσες των τεχνικών, του εργοδηγού και του κυλικείου παραμένει κενό.

Το Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης σε συνεργασία με την ΕΡΤ προχωρά στην δημιουργία Πάρκου-Μουσείου της Ελληνικής Ραδιοφωνίας στον ιστορικό αυτό χώρο που αποτελεί τοπόσημο για το Ίλιον, με σκοπό να στεγαστεί και να αναδειχθεί η ιστορία της ελληνικής ραδιοφωνίας και να αξιοποιηθεί ο κατάφυτος περιβάλλων χώρος σε οργανωμένο πάρκο ελεύθερα προσβάσιμο στους επισκέπτες.

Βιβλιογραφία-Πηγές:

http://www.mixanitouxronou.gr/i-agnosti-istoria-tou-stratioti-evercharnt-vikenmpach-pou-esose-ton-radiofoniko-stathmo-athinon-apo-ta-ekriktika-ton-germanon-stin-apochorisi-apokalipse-to-mistiko-stous-ellines-technikous-ke-ekini-t/

http://archive.ert.gr/98231/ Συλλογές: Από το Αρχείο Ραδιοφώνου

Κακολύρη, Α. «Σας μιλούν αι ελεύθεραι Αθήναι!». Στο Ραδιοτηλεόραση, Οκτώβριος 2017, επετειακό τεύχος

http://www.ogdoo.gr/erevna/thema/i-elliniki-radiofonia-ypo-germaniki-katoxi

Όνομα καταγραφέα*:Μαργαρίτη Λούλα

Ημερομηνία καταγραφής**20/3/2018:

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.

**ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.

***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.

Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς