ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΦΩΤΑΕΡΙΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ

  

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.                                         Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΦΩΤΑΕΡΙΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ

Είδος: Υποδομές

Αρχική Χρήση: Σταθμός παραγωγής ενέργειας

Εξοπλισμός:   Δεν σώζεται

Κατάσταση:   Δεν διασώζεται

Επανάχρηση:  -

Περιοχή: ΘΕΣΗ “ΒΟΥΝΑΡΑΚΙ”, ΜΥΤΙΛΗΝΗ. ΛΕΣΒΟΣ

Πληροφορίες: Η Μυτιλήνη από το 1906* διαθέτει ιδιωτική εταιρία φωταερίου με την οποία έχει συμβληθεί και ο Δήμος Μυτιλήνης για 300 φανάρια, τα οποία φωταγωγούν τους κεντρικότερους δρόμους της πόλης. Η εταιρία δεν ήταν μια επικερδής επιχείρηση, αλλά μάλλον μια εκπολιτιστική προσπάθεια, η οποία γρήγορα ναυάγησε, έχοντας όμως αφήσει ένα δείγμα της σημαντικής βιομηχανικής ακμής της Μυτιλήνης. Ήταν μια απόπειρα των μεγαλοαστών του τόπου να προσδώσουν εικόνα Ευρωπαϊκής πόλης στον τόπο τους, καθώς η οικονομική ακμή της Λέσβου βρίσκεται στο καλύτερο σημείο της. Η ιδέα του φωτισμού δημόσιων και ιδιωτικών χώρων της Μυτιλήνης με φωταέριο, 20 χρόνια μετά την χρήση του για τον φωτισμό δρόμων στην Αθήνα, αποκαλύπτει, μεταξύ άλλων την φαντασιακή ταύτιση των αστών της πόλης με τους αστούς άλλων βιομηχανικά ανεπτυγμένων χωρών, την αισιοδοξία τους για ευημερία και πολιτιστική πρόοδο του τόπου, καθώς και την άνεση να κινούνται μέσα στο οθωμανικό νομικό πλαίσιο συνεργαζόμενοι με τούρκους μεγαλοαστούς, όπως ο Ισμαήλ Χακή, μεγαλομέτοχος της Εταιρίας Φωταερίου.   Στη Μυτιλήνη το εργοστάσιο παραγωγής του φωταερίου βρισκόταν στο Βουναράκι, λίγο πιο κάτω από το σημερινό 2ο Δημοτικό Σχολείο. Το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρίας το αποτελούν ο Φ. Σιμωνίδης, ως πρόεδρος, ο Ισμαήλ Χακή, ο Κ. Καβέτσος**, ο Α. Βουρνάζος και ο Π. Βλαχόπουλος. Ο απολογισμός γίνεται κατά την πρώτη Γενική Συνέλευση των μετόχων της εταιρίας, καθυστερημένα, στις 30/06/1907 και αφορά το προηγούμενο οικονομικό έτος 1906. Η καθυστέρηση οφείλεται στην καθυστέρηση του Οθωμανικού δημοσίου να εγκρίνει το έργο. Το πρώτο έτος της λειτουργίας της η εταιρία δεν αποφέρει κέρδη στους συνεταίρους. Υπάρχει όμως αισιοδοξία ότι βαθμηδόν η κατανάλωση φωταερίου θα αυξάνει και η επένδυση που έχει γίνει και δεν μοιράζει κέρδη με τον πρώτο απολογισμό, θα έχει στο μέλλον ευχάριστα αποτελέσματα. Η αρχική επένδυση ανέρχεται στο ποσόν των 3.000 οθωμανικών λιρών, αλλά γίνεται αύξηση κεφαλαίου κατά 50%, ώστε με την έκδοση 900 μετοχών να ανέλθει στις 4.500 οθωμανικές λίρες. Γίνεται εκλογή νέου Διοικητικού Συμβουλίου, αλλά και όλα τα μέλη του πρώτου Δ.Σ. είναι εκλέξιμα (υποψήφιοι). Γίνεται πρόταση στη Γενική Συνέλευση των μετόχων να εξουσιοδοτηθεί το Δ.Σ. να αυξήσει την τιμή του φωταερίου, γιατί η ισχύουσα τιμή δεν ανταποκρίνεται στα έξοδα παραγωγής του. Ως πρώτη ύλη φαίνεται από τον απολογισμό ότι χρησιμοποιείται το πετρέλαιο. Ζητείται  να εξουσιοδοτηθεί το Δ.Σ. να προβεί σε αλλαγή της έδρας της Εταιρίας από την Κωνσταντινούπολη στη Μυτιλήνη, όπου βρίσκεται το έργο και οι ενδιαφερόμενοι. Γίνεται επίσης εκλογή από τη Γενική Συνέλευση των μετόχων δύο ελεγκτών για την επόμενη χρήση, ενώ είναι υποψήφιοι και οι προηγούμενοι Δ.Βουγιούκας και Γ.Ράλλης. H Εταιρία του Φωταερίου λειτουργούσε μέχρι και το 1912, αφού ο τότε Προξενικός πράκτορας της Γαλλίας στη Μυτιλήνη Α. Σημαντήρης σε Έκθεσή του προς τον Γενικό Πρόξενο της Γαλλίας στη Σμύρνη, στις 13/01/1912, μεταξύ άλλων αναφέρει: "Ο φωτισμός της πόλης δεν λέει απολύτως τίποτα. Εκτός από τον κεντρικό δρόμο της αγοράς, των προβλητών και μερικών συνοικιών, που φωτίζονται με φωταέριο, όταν δεν έχει μεγάλο φεγγάρι, η υπόλοιπη πόλη βρίσκεται σε βαθύ- για να μην πούμε απόλυτο- σκοτάδι". Όταν τον Φεβρουάριο του 1924 πέθανε ο Κων/νος Καβέτσος, δήμαρχος της πόλης και εκ των δημιουργών της Εταιρίας Φωταερίου, έγραψε ο Στρατής Παπανικόλας στον «Ελεύθερο Λόγο» (19/02/1924): "Παρόλον τον ηλεκτροφωτισμόν της η Μυτιλήνη θα ήτο αγνώμων εάν δεν ενεθυμείτο νοσταλγικά την καλήν εκείνην εποχήν του αεριόφωτος. Ομιλούμεν από απόψεως φωτισμού της πόλεως. Διότι με τον πενιχρόν ηλεκτροφωτισμόν της προκυμαίας και της αγοράς δεν λύεται βεβαίως το ζήτημα του φωτισμού ενός Δήμου. Μάρτυρές μας τα γκαζοφάναρα των συνοικιών, που νυστάζουν πριν από τας όρνιθας… Την καλήν λοιπόν εκείνην εποχήν της προόδου, η πόλις μας εφωτίζετο με φωταέριον. Και εζήλευαν τον φωτισμόν της όχι μόνον η Χίος και η Σάμος, αλλά και πολλά άλλα μέρη , που εκαμάρωναν διά τον πολιτισμόν των". Πηγή: Κουρβανιού Β., "Ανώνυμος Οθωμανική Εταιρία Φωταερίου Μυτιλήνης". 2003 *Στο ψηφιακό αρχείο του Ε.Λ.Ι.Α. βρίσκουμε τίτλο μετοχών της εν λόγω εταιρείας με ημερομηνία 01/06/1901. **Υπάρχει αναφορά στον δήμαρχο Κ. Καβέτσο (θητείες 1899-1907 & 1922-1924) ο οποίος φαίνεται να ήταν ο κυριότερος μέτοχος. "Επί των ημερών του η Μυτιλήνη φωτιζόταν με φωταέριο μέσω ιδιωτικής επιχείρησης, κυριότερος συνέταιρος της οποίας ήταν ο ίδιος ο Καβέτσος" Πηγή: Κωνσταντίνος Καβέτσος: ο Δήμαρχος του λαού, ηλεκτρονική εφημερίδα "ΤΟ ΝΗΣΙ", 26-05-2019

Βιβλιογραφία-Πηγές: σελίδα της Βιομηχανικής Αρχαιολογίας στο fb  Κουρβανιού Β., "Ανώνυμος Οθωμανική Εταιρία Φωταερίου Μυτιλήνης". 2003  Ψηφιακό αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.  Κωνσταντίνος Καβέτσος: ο Δήμαρχος του λαού, ηλεκτρονική εφημερίδα "ΤΟ ΝΗΣΙ", 26-05-2019

Όνομα καταγραφέα*:  ΝΤΙΝΑ ΜΟΥΤΑΦΗ, ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΚΟΥΡΒΑΝΙΟΥ, ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΔΑΛΑΣ

Ημερομηνία καταγραφής**:  28- 12- 2020

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.                     Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

 

Πηγή : Ψηφιακό αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.