Βυρσοδεψείο Μερούση

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Ατμοκίνητον Βυρσοδεψείον Αδελφών Π. Μερούση

Είδος: Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Βυρσοδεψείο

Εξοπλισμός: Δεν σώζεται

Κατάσταση: Εγκαταλελειμμένο

Επανάχρηση: -

Περιοχή: Ταμπάκικα (πόλη Χίου) οδός Καλουτά 53

Πληροφορίες: Ο Παντελής Μερούσης είχε ιδιόκτητο ανεμόμυλο στον οποίο άλεθε τα δεψικά υλικά. Ο γιος του Αντώνιος, σπούδασε νομικά, αλλά ίδρυσε μαζί με τον αδελφό του Λαμπρινό, το 1878, βυρσοδεψείο. Καταστράφηκε το 1881, λόγω του μεγάλου σεισμού και το 1885 κατασκευάστηκε το κτίριο που σώζεται μέχρι σήμερα. Το 1914, τον Αντώνιο Μερούση διαδέχτηκαν οι γιοί του, Παντελής και Λαμπρινός, συνεχίζοντας τις εργασίες του βυρσοδεψείου, με τον θείο τους Λαμπρινό και ανακαίνισαν το εργοστάσιο, ενώ προμηθεύτηκαν νέα μηχανήματα. Το 1927, προχώρησαν σε περαιτέρω ενίσχυση του εργοστασίου με την προμήθεια γερμανικής πετρελαιομηχανής 18 HP και μιας βυρσοδεψικής βαρέλας της εταιρείας Schlagheter. To 1928 προμηθεύτηκαν δυο (;) κυλίνδρους για το στρώσιμο των δερμάτων.    Έκλεισε τη δεκαετία του '60. Τη δεκαετία του 70, στο ισόγειο του βυρσοδεψείου στεγαζόταν βαφείο αυτοκινήτων, ενώ στον όροφο, στεγνωτήριο προβιών ζώων, που τις προμηθεύονταν πιθανότατα από τα δημοτικά σφαγεία. Το 2003 η έκταση του βυρσοδεψείου Μερούση, αφού εξαγοράστηκε από τους υιούς Κωνσταντίνου Μ. Λω (εφοπλιστική οικογένεια), δωρήθηκε στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, για τις ανάγκες του τμήματος του πανεπιστημίου, που έχει έδρα τη Χίο. Εδαφολογικές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν το 2004, ανέδειξαν τα εδαφολογικά προβλήματα της περιοχής, με αποτέλεσμα το υψηλό κόστος θεμελίωσης των νέων κτιρίων, να αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την επανάχρηση του χώρου του βυρσοδεψείου Μερούση. Το κτιριακό συγκρότημα του βυρσοδεψείου αποτελείται από δυο ενωμένες πτέρυγες στον άξονα βορρά-νότου, παράλληλα δηλαδή με την ακτή και μια τρίτη κάθετη προς τις δυο, σχηματίζοντας σε κάτοψη Γ. Η χωροθέτηση αυτή, το κάνει να διαφοροποιείται από τα άλλα βυρσοδεψεία της Χίου, που είναι τοποθετημένα στον άξονα ανατολής-δύσης, ώστε να εκμεταλλεύονται τους βόρειους ανέμους για την ταχύτερη ξήρανση των δερμάτων. Στα δυτικά του συγκροτήματος, σε επαφή με την τρίτη πτέρυγα, η πλινθόκτιστη καμινάδα, που δεν σώζεται σε ολόκληρο το ύψος της. Το κτιριακό συγκρότημα, είναι κτισμένο με λίθους Θυμιανών. Στο ισόγειο, τοξοστοιχίες και πεσσοί διαμορφώνουν το χώρο του ισογείου και στηρίζουν τα ξύλινα δάπεδα του ορόφου. Ο όροφος, μοιράζεται κατά μήκος με μια τοξοστοιχία, ενώ τα μεγάλα ορθογώνια ανοίγματα και των δυο ορόφων είναι συμμετρικά τοποθετημένα στις όψεις. Ισχυρά ξύλινα ζευκτά διαμορφώνουν τις δικλινείς στέγες, που καλύπτονται με κεράμους Γαλλικού τύπου. Στο ισόγειο, των δυο εφαπτόμενων πτερύγων, βρίσκονταν οι δεξαμενές απασβέστωσης και οι βαρέλες δέψης, ενώ στον όροφο οι χώροι ξήρανσης. Στη τρίτη πτέρυγα, βρισκόταν στο ισόγειο το μηχανοστάσιο, όπως μαρτυρεί η καμινάδα και πιθανόν γραφεία στον όροφο.

Βιβλιογραφία-Πηγές:  Χατζηιωάννου Ιωάννου, Πανελλήνιον Λεύκωμα Εθνικής εκατονταετηρίδος 1821-1921 Τόμος Ζ Ναυτιλία-Βιομηχανία-Εμπόριον, Τύποις Ανωνύμου εταιρείας εκδόσεων "Νέα Ελληνική Ηώς" Αθήνα 1928, σελ 163 Περιοδικό "Έργα" τεύχος 40- 1927 σελ. 392 Περιοδικό Έργα τεύχος 61 1927 σελ. 344 Περιοδικό "Έργα" τεύχος 82 1928 σελ. 302 Περιοδικό "Έργα" τεύχος 85 1928 σελ. 380 Η Επίσημη θέση του Πανεπιστημίου για τα Ταμπάκικα- Απλωταριά Ταμπάκικα μια ολόκληρη ιστορία στα σκουπίδια ; Απλωταριά Πανδέκτης- βυρσοδεψείο Μερούση Προφορικές μαρτυρίες κ. Γιάννη Βούλγαρη, κ. Νίκου Ζαχαριάδη

Όνομα καταγραφέα*: Βαγγέλης Χαρίτος

Ημερομηνία καταγραφής**: 12-6-2020

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Βυρσοδεψείο Μερούση, ανατολική όψη. (10- 5- 2020)

Βυρσοδεψείο Μερούση από τα βορειοδυτικά (10-5-2020)

Βυρσοδεψείο Μερούση οι παράλληλες πτέρυγες από τα βορειοδυτικά. Διακρίνονται τα τόξα του ισογείου (10-5-2020)

Βυρσοδεψείο Μερούση, άποψη της πλινθόκτιστης καμινάδας (10-5-2020)

Βυρσοδεψείο Μερούση, η μαρμάρινη επιγραφή.
Φέρει φυτικό διάκοσμο και τα: ΑΔΕ(λφοι) Π(αντελή) Μ(ερούση) 1885 (10-5-2020)