ΒΙ.Δ.Α. - ΒΙομηχανικά Δελτία Απογραφής: ΨΥΓΕΙΑ – ΠΑΓΟΠΟΙΕΙΑ

Δευτέρα 4 Μαΐου 2020

ΨΥΓΕΙΑ – ΠΑΓΟΠΟΙΕΙΑ – ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΚΛΙΑΦΑ

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.

Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: ΨΥΓΕΙΑ – ΠΑΓΟΠΟΙΕΙΑ – ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ ΚΛΙΑΦΑ

Είδος: Βιομηχανία αναψυκτικών

Αρχική Χρήση: Οινοποιία/Ποτοποιία/Ζυθοποιία

Εξοπλισμός: Σώζεται

Κατάσταση: Επανάχρηση

Επανάχρηση: Μουσείο

Περιοχή: ΤΡΙΚΑΛΑ

Πληροφορίες:

Ο Θεόδωρος Κλιάφας γεννήθηκε το 1889 στην Κρανιά Ασπροποτάμου από γονείς κτηνοτρόφους. Το 1910 αποφοίτησε από την Εμπορική Σχολή του Βόλου και στη συνέχεια επιστρατεύτηκε, για να υπηρετήσει δέκα χρόνια την πατρίδα, λαβαίνοντας μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους και στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μετά την αποστράτευσή του επέστρεψε στα Τρίκαλα· αρχικά ασχολήθηκε με το εμπόριο ξυλείας και στη συνέχεια με το εμπόριο αποικιακών.

Το 1925 αγόρασε από τον Χαΐμ Ηλία Κοέν, στη συνοικία του Αγίου Κωνσταντίνου, η οποία την εποχή εκείνη ήταν μια υποβαθμισμένη περιοχή, ένα οικόπεδο 1.800 τ.μ. Στο οικόπεδο αυτό, αφού πρώτα πούλησε στα αδέλφια του το μερίδιό του από τα πρόβατα της πατρικής κληρονομιάς, ανήγειρε, το 1926, Ψυγείο-Παγοποιείο, του οποίου η μηχανολογική εγκατάσταση αποτελείτο από μια πετρελαιομηχανή 18 ίππων και μια δεύτερη πετρελαιομηχανή 36 ίππων και δυο συμπιεστές —ο ένας μονοκύλινδρος και ο άλλος δικύλυνδρος— δυο εμβολοφόρες αντλίες μετά σωληνώσεων και τρεις ιμαντοκίνητες παγολεκάνες. Η παραγωγή πάγου ήταν 1,5 τόνοι το 24ωρο και το Ψυγείο ήταν χωρητικότητας 750 κυβικών.

«Η ίδρυσις του παγοποιείου στην πόλιν μας εφέτος ήταν μια σωτηρία δια τους τρικαλινούς», σημείωνε η εφ. «Θάρρος», η οποία και επαινούσε την πρωτοβουλία του επιχειρηματία Κλιάφα να φέρει ειδικό συνεργείο γερμανών, οι οποίοι και άνοιξαν το πρώτο αρτεσιανό (γεώτρηση) στην πόλη. (14 και ι6-6-1926) Το αρτεσιανό είχε βάθος 35 μέτρων και ήταν διαμέτρου 18 εκατοστών.

Ένα χρόνο αργότερα, το 1927, ιδρύθηκε και η μονάδα παραγωγής αναψυκτικών.

Τον μηχανολογικό εξοπλισμό αποτελούσαν δύο μηχανές εμφιαλώσεως, μία μηχανή κατασκευής ανθρακούχου ύδατος, ένα πλυντήριο φιαλών, ένα πλυντήριο ανθρακικού οξέως και διάφορα άλλα μηχανήματα. Η παραγωγή αναψυκτικών ανερχόταν την εποχή εκείνη σε 120 φιάλες την ώρα.

Οι Τρικαλινοί, από την πρώτη στιγμή, υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό τις εύγεστες λεμονάδες Κλιάφα.

Να σημειωθεί ότι το εργοστάσιο διέθετε μια γεννήτρια συνεχούς ρεύματος δυνάμεως 4,7 kw, 220 βολτ του οίκου Siemens και ηλεκτρική εγκατάσταση για να ηλεκτροφωτίζονται όλοι οι χώροι του εργοστασίου.

Επίσης στο εργοστάσιο υπήρχε και ένας ειδικός χώρος με διάφορα μηχανήματα τυροκομίας, γαλακτοκομίας και βουτυροποιίας.

Σύμφωνα με την έκθεση εκτιμήσεως του Ψυγείου-Παγοποιείου και αεριούχων ποτών του μηχανολόγου Πολύχρονη Ματσόπουλου, η αξία του εργοστασίου το 1928 ανερχόταν σε 4.000.000 δρχ.

Η πυρκαγιά από άγνωστη αιτία, η οποία αποτέφρωσε το 1931 το μηχανοστάσιο του εργοστασίου, δεν ανέκοψε την ανοδική πορεία της βιομηχανίας. Το 1933, ο Θεόδωρος Κλιάφας, καινοτόμος πάντα, κατάργησε τα πώματα πορσελάνης και εισήγαγε από την Αγγλία, πρώτος στην Ελλάδα, το μεταλλικό πώμα crown με τον ανάλογο μηχανολογικό εξοπλισμό. Την εποχή εκείνη το εργοστάσιο παρήγαγε 250 φιάλες την ώρα.

Αρχικά η διανομή πάγου και αναψυκτικών στα καφενεία της πόλης γινόταν με μια γραφική σούστα ενώ, στα απομακρυσμένα χωριά, οι τοπικοί αντιπρόσωποι μετέφεραν τα αναψυκτικά ακόμα και με γαϊδουράκια

Γύρω στα 1930 η βιομηχανία απέκτησε το πρώτο της αυτοκίνητο.

Η κήρυξη του πολέμου και στη συνέχεια η ιταλική και γερμανική κατοχή διέκοψε κάθε οικονομική δραστηριότητα του εργοστασίου Κλιάφα, το οποίο για ένα χρονικό διάστημα επιτάχτηκε από τα Ες Ες.

Μετά την απελευθέρωση, τα Τρίκαλα σιγά σιγά ξαναβρίσκουν τον παλιό τους ρυθμό. Η βιομηχανία Κλιάφα εκσυγχρονίζεται. Το 1947 αντικαθίσταται όλος ο μηχανολογικός εξοπλισμός με ψυκτικά μηχανήματα της αμερικανικής εταιρείας Frick, επεκτείνονται οι ψυκτικοί θάλαμοι —η χωρητικότητα των οποίων φτάνει τα 900 κυβικά μέτρα— και η παραγωγή του πάγου ανέρχεται στους 20 τόνους το 24ωρο. Στα μέσα της δεκαετίας του 1950 εκσυγχρονίζεται και το τμήμα αεριούχων ποτών. Μία ημιαυτόματη γραμμή παραγωγής, του γερμανικού εργοστασίου Romer Keller, επιτρέπει την εμφιάλωση 1.000 μπουκαλιών την ώρα.

Πολύ γρήγορα τα αναψυκτικά Κλιάφα —λεμονάδα, γκαζόζα, πορτοκαλάδα και σόδα— χάρη στην καλή και σταθερή ποιότητά τους κυριαρχούν στην τοπική αγορά και κάνουν αισθητή την παρουσία τους στις άλλες θεσσαλικές πόλεις.

Το 1958 πραγματοποιείται και νέα επέκταση του Ψυγείου, ενώ η παραγωγή πάγου φτάνει τους 40 τόνους το 24ωρο.

Με τις νέες αυτές επεκτάσεις το ολιγομελές ως τότε εργατικό προσωπικό πολλαπλασιάζεται. Παράλληλα με τους άντρες εργάτες, οι οποίοι απασχολούνται στην παγολεκάνη και στους ψυκτικούς θαλάμους, εργάζονται στο τμήμα αεριούχων ποτών και αρκετές γυναίκες.

Το 1961 ο Θεόδωρος Κλιάφας, ιδρυτής της βιομηχανίας, πεθαίνει και τη διεύθυνση του εργοστασίου αναλαμβάνει ο γιος του, Κώστας Κλιάφας, μηχανολόγος-ηλεκτρολόγος.

Υπό τη διεύθυνση του Κώστα Κλιάφα η βιομηχανία αναπτύσσεται αλματωδώς.

Το 1965 το τμήμα αεριούχων ποτών μεταφέρεται σε νεοαναγειρόμενη οικοδομή παραπλεύρως του παλαιού εργοστασίου (Θεμιστοκλέους και Ομήρου).

Πηγή : Το ιστορικό των ψυγείων Θεοδ. Κλιάφα από το βιβλίο :

Μ.ΚΛΙΑΦΑ, «Η επιχειρηματικότητα στα Τρίκαλα (1881-1960), μια παραγνωρισμένη ιστορία, Εκδόσεις Degiorgio, Τρίκαλα 2010

Βιβλιογραφία-Πηγές:

Το ιστορικό των ψυγείων Θεοδ. Κλιάφα