ΒΙ.Δ.Α. - ΒΙομηχανικά Δελτία Απογραφής: ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΑ ΠΥΡΓΟΥ Α.Ε. «ΞΥΣΤΡΗ»

Σάββατο 30 Μαΐου 2020

ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΑ ΠΥΡΓΟΥ Α.Ε. «ΞΥΣΤΡΗ»

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.

Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΑ ΠΥΡΓΟΥ Α.Ε. «ΞΥΣΤΡΗ»

Είδος: Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Βιομηχανία τροφίμων

Εξοπλισμός: Σώζεται μερικώς

Κατάσταση: Εγκαταλελειμμένο

Επανάχρηση: -

Περιοχή: ΠΥΡΓΟΣ

Πληροφορίες:
Μετά τη (προσωρινή) ολοκλήρωση της έρευνας,παρουσιάζω τις φωτό με τη σημερινή κατάσταση του χώρου,που μετά από πολλές συζητήσεις τα προηγούμενα χρόνια, ένα μεγάλο κομμάτι του έχει μετατραπεί σε θεματικό πάρκο, χώρος λαικής αγοράς, χώρος εκδηλώσεων (ανοιχτός και στεγασμένος), χώρος στάθμευσης και το υπόλοιπο εργοστάσιο παραμένει σαν (παρατημένο) βιομηχανικό μνημείο της πόλης του Πύργου, με τη καμινάδα του σαν σήμα κατατεθέν.
Μαρτυρία κου Γ.Αλεξίου, Μάϊος του 2020

Το εργοστάσιο Ξυστρή που λειτούργησε κυρίως ως πυρηνελαιουργείο και σαπωνοποιείο από τον Μεσοπόλεμο έως τα τέλη του 20ού αι. είναι ένα πολύ ενδιαφέρον βιομηχανικό συγκρότημα. Το Πολυτεχνείο Κρήτης με επικεφαλής την Αμαλία Κωτσάκη (αναπληρώτρια καθηγήτρια Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών) το 2010 εκπόνησε μελέτη με προτάσεις για τη διατήρηση και αξιοποίηση του συγκροτηματος Ξυστρή, με τη δημιουργία πολυχώρου πολιτισμού και χώρων πρασίνου. Ωστόσο η μελέτη δεν υλοποιήθηκε, ενώ το 2013 κατεδαφίστηκε μέρος του εργοστασίου. Το 2016 το δημοτικό συμβούλιο του Πύργου αποφασίζει την περαιτέρω κατεδάφιση μεγάλου μέρους του εναπομείναντος συγκροτήματος, γεγονός που προκαλεί αντιδράσεις και κινητοποίηση κατοίκων και δημοτικών παρατάξεων προκειμένου να κηρυχθεί το εργοστάσιο Ξυστρή διατηρητέο. Η έκβαση στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων ήταν αρνητική: το συγκρότημα όχι μόνο δεν χαρακτηρίστηκε, αλλά προχώρησε η κατεδάφιση μεγάλου τμηματός του και, ακόμη χειρότερα, κτίστηκε ένα σύγχρονο κτήριο δίπλα του σε απόλυτη αναντιστοιχία (για να το θέσω κομψά) με το βιομηχναικό μνημείο. Το ιστορικό συγκρότημα Ξυστρή σήμερα στέκει ακόμη ως εμβληματικό κουφάρι, διατρέχοντας τον συνήθη κίνδυνο της βιομηχανικής κληρονομιάς: τον κίνδυνο της καταστροφής και της ολοκληρωτικής απαλοιφής ενός σημαντικού κομματιού της μνήμης και της ιστορίας της πόλης του Πύργου...

Πηγή : Πληροφορίες απο κα Μαρία Μαυροειδή, Ιστορικός Δρ Πανεπιστημίου Αιγαίου, Πρόεδρος Ελληνικού τμήματος TICCIH

Το εργοστάσιο της εταιρίας "ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΑ ΠΥΡΓΟΥ"ή "ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΑ ΞΥΣΤΡΗ" όπως την γνωρίζουν οι περισσότεροι κάτοικοι του νομού Ηλείας ξεκίνησε να ανοικοδομείται και να λειτουργεί την δεκαετία του ’20.

Η συνολική έκταση που κάλυπταν οι ανεγερθήσες εγκαταστάσεις του εργοστασίου ήταν 34.000 τ.μ., στις παρυφές της πόλης του Πύργου και πιο συγκεκριμένα στο βόρειο άκρο της πόλης επί της οδού Ερυθρού Σταυρού κατά μήκος των σιδηροδρομικών γραμμών.

Ιδρυτές του εργοστασίου ήταν τα αδέρφια Ξυστρή, πρόγονοι του μετέπειτα δημάρχου Μιχάλη Ξυστρή και με το τέλος της ανοικοδόμησης του λειτούργησε, ως πυρηνελαιουργείο και σαπωνοποιείο, ενώ στα πλαίσια της έκτασης του εργοστασίου λειτούργησε και μία μονάδα παραγωγής ασβέστη. Ήδη από την αρχή της λειτουργίας του,στο εργοστάσιο δούλεψε μεγάλος αριθμός κατοίκων του νομού κάθε ηλικίας. Συχνό φαινόμενο αποτέλεσε η εργασία εφήβων κατά τους θερινούς μήνες προκειμένου να βοηθήσουν οικονομικά τους γονείς τους.

Το εργοστάσιο λειτούργησε σε όλη την διάρκεια του μεσοπολέμου καθώς και κατά την διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου και της κατοχής με σαφώς μικρότερο εργατικό δυναμικό και με δύo προσωρινές διακοπές λειτουργίας. Τα μεταπολεμικά χρόνια λόγω της μείωσης της αποδοτικότητας της παραδοσιακής σαπωνοποιίας το εργοστάσιο μετατράπηκε σε κονσερβοποιία τομάτας και αναπτύχθηκε η παραγωγή πελτέ.

Στις αρχές της δεκαετίας του '90 σταμάτησε τη λειτουργία του και περιήλθε στην ιδιοκτησία της Εθνικής Τράπεζας.

Πηγή : Κ.Μωραΐτης, «Μουσειογραφική Μελέτη: Το Εργοστάσιο Ξυστρή ως σύμβολο και η αξιοποίηση του.», Α.Τ.Ε.Ι. ΔΥΤ.ΕΛΛΑΔΟΣ, ΤΜΗΜΑ ΜΟΥΣΕΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΟΥΣΕΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΕΚΘΕΣΕΩΝ

Βιβλιογραφία-Πηγές:

Σελίδα στο fb της Βιομηχανικής Αρχαιολογίας

Πληροφορίες απο κα Μαρία Μαυροειδή, Ιστορικός Δρ Πανεπιστημίου Αιγαίου, Πρόεδρος Ελληνικού τμήματος TICCIH

Κ.Μωραΐτης, «Μουσειογραφική Μελέτη: Το Εργοστάσιο Ξυστρή ως σύμβολο και η αξιοποίηση του.», Α.Τ.Ε.Ι. ΔΥΤ.ΕΛΛΑΔΟΣ, ΤΜΗΜΑ ΜΟΥΣΕΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΟΥΣΕΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΕΚΘΕΣΕΩΝ

Oλοκληρωμένο σχέδιο αστικής ανάπλασης από τη Περιφέρεια Δυτ.Ελλάδος.

Το εργοστάσιο Ξυστρή στο Πύργο & οι αντιδράσεις για την αξιοποίησή του.Agro 24(2015).

Δήμαρχοι που αγάπησαν τη πόλη τους. Ηλεία Οικονομία.Εδώ μπορείτε να δείτε τη αστ,ταυτότητα του Μιχ.Ξυστρή.

Εργοστάσιο Ξυστρή στο Πύργο:Ζωντανή ιστορία.Patris news. Μιά ανθρώπινη ματιά στην ιστορία του εργοστασίου.

Eργ/σιο Ξυστρή:πρίν και μετά τις παρεμβάσεις.Πολύ καλές φωτό και θαυμάσιες εναέριες λήψεις, Ilialive WKND.

Όνομα καταγραφέα*: ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΕΞΙΟΥ, ΜΑΡΙΑ ΜΑΥΡΟΕΙΔΗ