Αλευρόμυλος Αλεξανδρου Πασβάντη- Μηχανουργείο Δ. Πασβάντη

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Ατμόμυλος Αλέξανδρου Πασβάντη και Σια

Είδος: Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Αλευρόμυλος

Εξοπλισμός: Δεν σώζεται

Κατάσταση: Ερείπιο

Επανάχρηση: -

Περιοχή: Κάτω Βαρβάσι  (Κάμπος),  πόλη Χίου

Πληροφορίες:  Η πρώτη άδεια για ανέγερση αλευρόμυλου στην πόλη της Χίου, χρονολογείται το 1874 και δόθηκε στον Φώτιο Δημητριάδη. Ως χώρος εγκατάστασης, ορίστηκε ο Κάτω Γιαλός, που τότε ήταν το νότιο όριο της πόλης. Το 1879, δίνεται μια ακόμα άδεια κατασκευής ατμόμυλου στον Γ. Χιλιαδάκη. Ο σεισμός του Μαρτίου του 1881, θα κατέστρεψε τους ατμόμυλους αυτούς-αν τελικά κατασκευάστηκαν- ενώ η κατασκευή του νέου λιμανιού και αποκατάσταση του αστικού ιστού, θα οδήγησε στην εγκατάσταση τέτοιων παραγωγικών μονάδων εκτός της πόλεως. Σύμφωνα με το ημερολόγιο της Νομαρχίας Αρχιπελάγους που τυπώθηκε στη Χίο το 1885, αναφέρονται τέσσερα εργοστάσια αλεύρου που ταυτίζονται με τους δυο ατμόμυλους (Πασβάντη και Μίχαλου) και τα δυο μακαρονοποιεία της πόλης. Το έτος 1885 μπορεί να θεωρηθεί το έτος αποπεράτωσης του ατμόμυλου Πασβάντη. Τον Οκτώβριο του 1912, αναφέρεται στον τοπικό τύπο δυστύχημα λόγω έκρηξης σε ατμολέβητα του εργοστασίου, που προκάλεσε και φθορές στο κτίριο και πιθανόν να σταμάτησε μετά από μικρό χρονικό διάστημα τη λειτουργία του. Γύρω στο 1917, ο γιος του Αλ. Πασβάντη Δημήτριος, με σπουδές στο εξωτερικό, στέγασε στο κτίριο του ατμόμυλου, το μηχανουργείο του, στο οποίο πέραν από τις κατασκευές και επισκευές μηχανών παντός τύπου, κατασκεύαζε ξύλινα και σιδερένια μάγγανα για τα πηγάδια κυρίως του Κάμπου Χίου. Το μηχανουργείο έκλεισε γύρω στο 1935, με το θάνατο του Δημ. Πασβάντη και τα μηχανήματα αγόρασε ο Αντώνιος Μουτσάτσος και ίδρυσε το δικό του μηχανουργείο, σε κοντινή θέση.  Στις αρχές του 1941, μεταφέρθηκαν στον εγκαταλελειμμένο πλέον ατμόμυλο Πασβάντη (όπως και σε εκείνο του Μίχαλου) εκτοπισμένοι Βλαχόφωνοι (250 άτομα), Τσάμηδες και Ιταλοί αιχμάλωτοι, μέσα σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης, οι οποίοι μετά την κατάληψη της Χίου από τους Γερμανούς (4 Μαΐου 1941), μεταφέρθηκαν με πλοίο στο Βόλο και από εκεί μπόρεσαν να επιστρέψουν στις πατρίδες τους. Το κτίριο που παρουσίαζε χαρακτηριστικά της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα, ήταν λιθόκτιστο, χαρακτηριζόταν από τον τριμερή χωρισμό, σε μια κεντρική πτέρυγα τριώροφη και δυο πλευρικές διώροφες. Οι πτέρυγες κορυφώνονταν με αετώματα στην πρόσοψη.

Βιβλιογραφία-Πηγές:  Μονιούδη-Γαβαλά Δώρα, Πόλη Χίου (1830-1940) Αθήνα 2004 Τετράδια Μνήμης Χίος 1912 - Συλλογή γεγονότων και άρθρων από τον τοπικό τύπο της εποχής επιμέλεια Γιάννη Μακριδάκη Περιοδικό Πελινναίο, Χίος Οκτώβριος 2011 Τετράδια Μνήμης Χίος 1921 - Συλλογή γεγονότων και άρθρων από τον τοπικό τύπο της εποχής επιμέλεια Γιάννη Μακριδάκη Περιοδικό Πελινναίο, Χίος, Ιανουάριος 2002 Περιοδικό "Πελινναίο" τεύχος 8ο Χειμώνας 1999 σελ 10-14. Εκτοπισμένοι Βλαχόφωνοι στη Χίο Μαρτυρίες κ. Γεωργίου Μουτσάτσου, κ. Καίτης Μπλούγκαρη-Πασβάντη, κ. Κώστα Πασβάντη.

Όνομα καταγραφέα*: Βαγγέλης Χαρίτος

Ημερομηνία καταγραφής**: 19-5-2020

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Η νότια όψη του ατμόμυλου Πασβάντη αρχές της δεκαετίας του 60 (Αρχείο κ. Γ. Μουτσάτσου)

Συρραφή δυο φωτογραφιών, όπου γίνεται αντιληπτό το μέγεθος του συγκροτήματος (Αρχείο κ. Γ. Μουτσάτσου)

 Η πρόσοψη του ατμόμυλου Πασβάντη το 1955 Πηγή: Ομάδα FB Παλαιές Φωτογραφίες της Χίου

Ο χώρος που βρισκόταν ο ατμόμυλος Πασβάντη (10-5-2020)

Ερείπια του ατμόμυλου Πασβάντη (νότια) επί της οδού Παναγυφτόπουλου (10-5-2020).

Ερείπια του ατμόμυλου Πασβάντη (βόρεια) (10-5-2020)

Τμήμα χάρτη της περιοχής

Λεπτομέρεια του προηγούμενου χάρτη, όπου διακρίνεται στο κέντρο ο Ατμόμυλος Πασβάντη

Η σφραγίδα της επιχείρησης. Εικονίζει σαλπίζουσα Νίκη. (Αρχείο κ. Γ, Μουτσάτσου)

Επιστολόχαρτο και φάκελος βιομηχανίας Α. Πασβάντη (Αρχείο κ. Γ Μουτσάτσου)

Διαφημιστικό έντυπο του μηχανουργείου Πασβάντη, αρχές δεκαετίας '30, όπου φαίνεται το πλήθος εργασιών του μηχανουργείου. (Αρχείο κ. Γ Μουτσάτσου)

Φάκελος μηχανουργείου Δημ. Πασβάντη (Αρχείο κ. Γ. Μουτσάτσου)

Επιστολόχαρτο Μηχανουργείου Δημ. Πασβάντη - Βεβαίωση εργασίας του Κυλιάρη Κων/νου (αρχείο κ. Γ. Μουτσάτσου) 

Ο Δημ. Αλ. Πασβάντης το 1929. Φωτογραφία από το δίπλωμα οδήγησης. Ημερομηνία γέννησης 1868 (αρχείο κ. Γ. Μουτσάτσου)

Διαφημιστική καταχώρηση του Δημ. Πασβάντη το 1930 (Πηγή: Τετράδια μνήμης Χίος 1930)

Διαφημιστικό έντυπο του Δ. Πασβάντη για τις νέου τύπου κινητήρων μαγγάνων 1932 περίπου (Αρχείο κ. Κων/νου
Πασβάντη)