ΒΙ.Δ.Α. - ΒΙομηχανικά Δελτία Απογραφής: Μύλος Παπαϊωάννου

Πέμπτη 30 Απριλίου 2020

Μύλος Παπαϊωάννου - Εκκοκιστήριο Βάμβακος

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.

Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Μύλος Παπαϊωάννου - Εκκοκιστήριο Βάμβακος

Είδος: Προβιομηχανικό

Αρχική Χρήση: Βιομηχανία τροφίμων / Κλωστοϋφαντουργία

Εξοπλισμός: Σώζεται μερικώς

Κατάσταση: Εγκαταλελειμμένο

Επανάχρηση: Πολιτιστική χρήση

Περιοχή: Λιβαδειά Βοιωτίας

Πληροφορίες:

"Ένα κτίσμα με ιδιαίτερη ιστορία και ενδεικτικά για την εποχή του μορφολογικά στοιχεία είναι και «ο μύλος Παπαϊωάννου», που βρίσκεται στη Λιβαδειά Βοιωτίας, δίπλα στο ποτάμι που διασχίζει την πόλη. Πρόκειται για ένα πέτρινο διώροφο κτήριο το οποίο το οποίο βρίσκεται στο κέντρο της πόλης σε πολύ μικρή απόσταση από τον ποταμό Έρκυνα. Ο μύλος Παπαϊωάννου αποτελεί το μοναδικό δείγμα κτηρίου της προβιομηχανικής δραστηριότητας του 19⁰ αιώνα στην πόλη της Λιβαδειάς που όφειλε την οικονομική της ανάπτυξη στην επεξεργασία του βαμβακιού που ήταν το κύριο προϊόν της πεδιάδας της Κωπαΐδας.

Το ΥΠΕΧΩΔΕ κήρυξε διατηρητέο το Νερόμυλο Παπαϊωάννου με τον περιβάλλοντα χώρο του το 1987 με απόφαση του Υπουργού που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 1024 της 16/10/1987 και στη συνέχεια το ΥΠΠΟ το χαρακτήρισε ως Ιστορικό Μνημείο.

Ιδιοκτησιακό καθεστώς: Αρχικά ο μύλος άνηκε στην οικογένεια Δραμά με την επίσημη απογραφή του 1889. Από τους συγγενείς αναφέρεται η αδυναμία υποθήκευσής του και κατά συνέπεια η μη λήψη δανείου από το τότε σχέδιο Μάρσαλ. Η απαξίωση των εγκαταστάσεων, οι μεγάλες επιφάνειες που απαιτούσαν οι νέες μηχανές και η δυσκολία πρόσβασης με σύγχρονα μεταφορικά μέσα καθώς και άλλοι λόγοι οδήγησαν στην παρακμή και στο κλείσιμο της επιχείρησης. Από τον αρχικό ιδιοκτήτη Δραμά ο κυλινδρόμυλος πέρασε στον υπάλληλό του Ιωάννη Παπαϊωάννου και στη συνέχεια η γυναίκα του κληροδότησε ένα μέρος στους συγγενείς του, και το υπόλοιπο στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Λιβαδειάς.

Περιγραφή και χρήση: Ο νερόμυλος Παπαϊωάννου αποτελούνταν από δύο ορόφους. Στο ισόγειο άλεθε σιτάρι και στον όροφο λειτουργούσε ως εκκοκκιστήριο βάμβακος, με τις δύο γραμμές παραγωγής να υποστηρίζονταν από κοινό σύστημα μετάδοσης κίνησης το οποίο συνδύαζε θερμική μηχανή με υδροκίνηση. Σήμερα στο εσωτερικό του σώζονται κάποια μηχανήματα σε κακή κατάσταση καθώς και οι μυλόπετρες.

Σήμερα ο μύλος Παπαϊωάννου μετά από μακροχρόνια εγκατάλειψη έχει καταρρεύσει. Το κτήριο παρά τις φθορές και τις αλλοιώσεις παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά της τοπικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και έχει σχήμα ορθογωνίου με αμβλείες γωνίες. Η φτερωτή είναι τοποθετημένη στη βορειοδυτική πλευρά του κτηρίου ώστε να εκμεταλλεύεται τη μέγιστη υψομετρική διαφορά η οποία προέκυψε από τη μορφολογία του εδάφους. Ο μύλος σκεπαζόταν με κεραμοσκεπή - τετράριχτη στέγη με βυζαντινού τύπου κεραμίδια. Σήμερα δυστυχώς η στέγη δεν σώζεται."

Πηγή: Γκιγκέλου Ιωάννα- Παρηγόρη Ειρήνη, Πτυχιακή εργασία: «Μουσείο Υδροκίνησης στο Μύλο Παπαϊωάννου στη Λιβαδειά», Τμήμα Πολιτικών μηχανικών Τ.Ε. Α.Ε.Ι. Πειραιά

Βιβλιογραφία-Πηγές:

1. Γκιγκέλου Ιωάννα- Παρηγόρη Ειρήνη, Πτυχιακή εργασία: «Μουσείο Υδροκίνησης στο Μύλο Παπαϊωάννου στη Λιβαδειά», Τμήμα Πολιτικών μηχανικών Τ.Ε. Α.Ε.Ι. Πειραιά

2. Γρυπάρη Μαρία, Λιβαδειά: «Το ελληνικό Μάντσεστερ» από το αφιέρωμα: Ελληνικοί Νερόμυλοι, Περιοδικό Επτά Ημέρες της Καθημερινής, Οκτώβριος 2000

3. https://dimoslevadeon.gr

4. Ν. Μπελαβίλας, Πολεοδομική εξέλιξη της Λιβαδειάς (15ος-20ος αιώνας). Ερευνητικό Πρόγραμμα ΠΙΟΠ, Σεπτέμβριος 2004, Η Λειβαδιά στον πολιτισμό του βαμβακιού. Οικονομική ανάπτυξη και αστικές κατακτήσεις, 19ος– 20ος αιώνας
5. https://anemourion.blogspot.com/2019/12/blog-post_73.html

Όνομα καταγραφέα*: Μαριλένα Βακαλοπούλου

Ημερομηνία καταγραφής**: 30/4/2020

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.

**ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.

***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.

Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς