Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.
Καταγραφή της
ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.
|
Όνομα: ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΑΜΥΝΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Α.Β.Ε.Ε.
(ΕΒΟ-ΠΥΡΚΑΛ)
|
Είδος:
|
Αρχική Χρήση:
|
Εξοπλισμός:
|
Κατάσταση: -
|
Επανάχρηση:
|
Περιοχή: Υμηττός
|
Πληροφορίες:
Το 1887 ιδρύθηκε στον Υμηττό στην
περιοχή που λεγότανε «Κοπανά», το εργοστάσιο των αδελφών Μαλτσινιώτη «Εταιρία
(Ελληνικού) Πυριτιδοποιείου και Καλυκοποιείου» γνωστή με το ακρωνύμιο ΠΥΡ.ΚΑΛ.
Ιστορικό: Οι αδελφοί (Γεώργιος,
Δημήτριος και Παναγιώτης) Μαλτσινιώτη ξεκίνησαν το 1887 ιδρύοντας στο
Μοναστηράκι της Αθήνας κατάστημα πωλήσεως όπλων και φυσιγγίων. Το επόμενο
έτος, λόγω της Επανάστασης στην Κρήτη και της ανάγκης προμήθειας πυρομαχικών
στους επαναστατημένους Κρητικούς, αποφάσισαν να ιδρύσουν Εργοστάσιο
κατασκευής φυσιγγίων στο Ψυχικό με την επωνυμία «Αδελφοί Μαλτσινιώτη Ο.Ε.». Το έτος 1890 λόγω της αύξησης της παραγωγής
αναγκάστηκαν να αγοράσουν έκταση 10 στρεμμάτων στη θέση ΚΟΠΑΝΑ, στον σημερινό
Δήμο Δάφνης-Υμηττού (εκεί όπου εξακολουθεί να βρίσκεται το συγκρότημα των
εργοστασίων των ΕΑΣ) ιδρύοντας νέο εργοστάσιο το οποίο άρχισε να λειτουργεί
το 1891.
Το 1900 απασχολούν ήδη διακόσιους
εργαζόμενους.
Στις 15 Σεπτεμβρίου 1908
πραγματοποιήθηκε συγχώνευση με την ανταγωνίστρια εταιρεία του Πυριτιδοποιείου
(που είχε ιδρυθεί το 1874 από τον Κων/νο Μωραϊτίνη) και έτσι δημιουργήθηκε η
Εταιρεία (Ελληνικού) Πυριτιδοποιείου και Καλυκοποιείου, με τα αρχικά ΕΕΠΚ ή
ΕΠΚ.
Στη
νέα εταιρεία οι αδελφοί ανέλαβαν την τεχνική διεύθυνση και διαχείριση, αλλά
και την προεδρία του διοικητικού συμβουλίου. Μετά τον θάνατο του Παναγιώτη
Μαλτσινιώτη (1918) οι άλλοι δυο αδελφοί θα αποσυρθούν από την ενεργό
διεύθυνση.
Το
έτος 1934 η εταιρεία περιήλθε υπό τον έλεγχο του Μικρασιάτη βιομηχάνου
Μποδοσάκη-Αθανασιάδη. Η ημέρα αναλήψεως του ελέγχου εκ μέρους του, αποτελεί
σταθμό και πραγματική αφετηρία ενός πλήρους ανακαινιστικού και δημιουργικού
προγράμματος. Οι εξαγωγές της Εταιρείας, κατά τα έτη 1936 μέχρι 1940, στην
Ισπανία, Τουρκία, Ρουμανία και Μεγάλη Βρετανία ανήλθαν σε αξία τα 8
εκατομμύρια λίρες Αγγλίας της εποχής εκείνης (Αναφορά του Διοικητού της
Τραπέζης της Ελλάδος Εμμανουήλ Τσουδερού). Κατά τη διάρκεια του πολέμου
εναντίον του Άξονος στα εργοστάσια της εταιρείας εργάζονταν νυχθημερόν 12000
εργάτες και υπάλληλοι, σε τρείς (3) φυλακές (βάρδιες).
Προτού
καταληφθεί η χώρα, ο Μποδοσάκης απεφάσισε να αναχωρήσει για το εξωτερικό.
Πρόεδρος
του Διοικητικού Συμβουλίου ανέλαβε για τα έτη 1941 έως 1944 ο Θεόδωρος
Υψηλάντης και το 1944 ο Αυστριακός Walter Deter, προσωπικός φίλος του
Μποδοσάκη.
Στα
χρόνια της Κατοχής οι Γερμανικές αρχές είχαν καταλάβει και επιτάξει το
εργοστάσιο του Υμηττού, όπου εγκατέστησαν τμήματα της Γερμανικής εταιρείας
JUMO.
Υπήρχε μεγάλη απασχόληση Ελλήνων
εργατών (στην πλειονότητά τους Βυρωνιώτες), που επιτελούσαν, υπό την επίβλεψη Γερμανών ειδικών και
τεχνικών, την επισκευή και την συντήρηση των κινητήρων των βομβαρδιστικών
αεροσκαφών καθέτου εφορμήσεως της Luftwaffe, των Junkers Ju-87 Stuka
(Στούκας), ειδικά την περίοδο των επιχειρήσεων του Γερμανού Στρατάρχη Ρόμελ
στην Αφρική. Οι εργάτες πληρώνονταν με ένα μεροκάματο, συσσίτιο και μισή
γερμανική κουραμάνα (μαύρο ψωμί από σίκαλη).
Ένα από τα πιο σοβαρά σαμποτάζ,
μια από τις πιο σπουδαίες και λαμπρές σελίδες της Εθνικής Αντίστασης, συνέβη στο Καλυκοποιείο
Μαλτσινιώτη.
Ο Νίκος Καραθάνος σε
συνέντευξή του που υπάρχει στον Β’ τόμο της εγκυκλοπαίδειας ‘’Ιστορία της
Αντίστασης 1940-45’’ (Εκδόσεις Αυλός) αναφέρει:
«Στου Μαλτσινιώτη οι
σύντροφοί μας είχαν σκεφτεί να βάλουν σε πράξη μια μέθοδο σαμποτάζ: να
καταστρέφουν τον κινητήρα, όταν το αεροπλάνο πετάξει για δοκιμή μ’ αυτόν τον
κινητήρα και κάνει ελιγμό ή στροφή. Όλα τα αεροπλάνα κάνουν δοκιμή στροφής,
ανάστροφης που λένε. Ρίχνανε λοιπόν μέσα στον κινητήρα μετά τον ποιοτικό
έλεγχο και λίγο πριν την συναρμολόγηση παξιμάδια (μεταλλικό εξάρτημα που
βιδώνει γύρω από μια βίδα). Τα παξιμάδια αυτά επειδή είναι βαριά, όταν
λειτουργεί το αεροπλάνο σε ευθεία πλεύση βρίσκονται στο κάτω μέρος, στο
κόρτερ, όταν όμως αναποδογυριζόταν το αεροπλάνο γύριζαν προς τα πάνω, τα
άρπαζε ο στροφαλοφόρος, ο άξονας κι έτσι ο κινητήρας έσπαζε. Με αυτόν τον
τρόπο έκαναν πολλά σαμποτάζ, κατέστρεψαν 65 κινητήρες με αποτέλεσμα να πέσουν
πολλά εχθρικά αεροπλάνα και να χαθούν δεκάδες Γερμανοί αεροπόροι, αλλά τελικά
τους ανακαλύψανε, τυχαία. Ένα αεροπλάνο δεν καταστράφηκε και οι Γερμανοί
βρήκαν μέσα στον κινητήρα τα παξιμάδια που είχαν ρίξει οι δικοί μας».
|
Βιβλιογραφία-Πηγές:
1.
ΕΕΠΚ, Αναμνηστικόν Λεύκωμα Εκατονταετηρίδος
της Ανώνυμου Εταιρείας Ελληνικού Πυριτιδοποιείου και Καλυκοποιείου 1874-1974
(Αθήνα: Adam’s ΕΠΕ, 1974)
|
Όνομα καταγραφέα*: Μαριλένα Βακαλοπούλου
|
Ημερομηνία καταγραφής**: 11/1/2020
|
* αυτός που
εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.
**ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.
***οι φωτογραφίες και οι χάρτες
συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.
Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής
βιομηχανικής κληρονομιάς
|
 |
| Πηγή: ΕΕΠΚ, Αναμνηστικό Λεύκωμα 1974. |
 |
| Πηγή: ΕΕΠΚ, Αναμνηστικό Λεύκωμα 1974. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου