Βιομηχανικό Δελτίο
Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.
Καταγραφή
της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.
|
Όνομα: Νερόμυλος / Αλευρόμυλος - Μαντάνι - Ντριστέλα Αγίας Παρασκευής Ματσουκίου
|
Είδος:
|
Αρχική Χρήση:
|
Εξοπλισμός:
|
Κατάσταση:
|
Επανάχρηση:
|
Περιοχή: Ματσούκι Ιωαννίνων
|
Πληροφορίες:
Ο νερόμυλος, το μαντάνι και
η ντριστέλα, παραδοσιακά υδροκίνητα εργαστήρια, βρίσκονται στο ποτάμι της
Μαυριάς στο χωριό Ματσούκι, στην περιοχή των Πραμάντων. Αποτελούν ακίνητη περιουσία
(βακούφικα) του ναού της Αγίας Παρασκευής.
Ο νερόμυλος, ισόγειο
πέτρινο οικοδόμημα με στέγη από
σχιστόλιθους έχει μήκος 7 μ., πλάτος 4 μ. και ύψος 3 μ., κύρια είσοδο στη
δυτική πλευρά και δύο παράθυρα στην ανατολική. Εσωτερικά και στην
βορειοανατολική πλευρά βρίσκεται μικρό δωμάτιο για την παραμονή του μυλωνά. Στη
δυτική πλευρά του μύλου υπήρχε παλιότερα ένα υπόστεγο για το φόρτωμα και το ξεφόρτωμα των ζώων,
το οποίο έχει καταστραφεί. Κάτω από το δάπεδο του μύλου διακρίνεται καμάρα
στην οποία είναι τοποθετημένη φτερωτή. Το νερό του ποταμού, διοχετευμένο από
αυλάκι, έδινε ώθηση στη φτερωτή η οποία με τη σειρά της προκαλούσε την ομαλή
κυκλική κίνηση στις μυλόπετρες με σταθερή συχνότητα περιστροφής. Οι
μυλόπετρες αποτελούνταν από δύο κυκλικές πέτρες τοποθετημένες η μία πάνω στην
άλλη. Ανάμεσά τους τοποθετούνταν τα δημητριακά για άλεσμα.
Ο νερόμυλος έχει αποκατασταθεί
στην αρχική του μορφή και ο επισκέπτης μπορεί να δει σήμερα τις δύο μυλόπετρες με τις ξύλινες κάσες όπου τοποθετούνταν προς άλεση αντίστοιχα τα
δημητριακά (σιτάρι, καλαμπόκι, κριθάρι ) και το χοντρό αλάτι που
χρησιμοποιούνταν στην τροφή των προβάτων.
Το μαντάνι, είδος ξύλινης υδροκίνητης
μηχανής, χρησιμοποιήθηκε για την επεξεργασία των μάλλινων υφασμάτων. Το νερό
διαρρέοντας ένα αυλάκι, διοχετεύονταν σε ένα όρθιο ξύλινο σωλήνα, ύψους 3.30
μ. και με την πίεση που αναπτυσσόταν έδινε κίνηση σε μια κάθετα τοποθετημένη φτερωτή
(υδροτροχός) η οποία ενεργοποιούσε τέσσερα ξύλινα πόδια. Τα πόδια χτυπούσαν
διαδοχικά επάνω στο ρούχο που ήταν απλωμένο σε μια στενόμακρη χοντρή σανίδα
μήκους 2 μ και πλάτους 0,80 μ. . Το μαντάνι είναι σε χρήση σήμερα.
Η ντριστέλα, παραδοσιακή
υπαίθρια νεροτριβή με ξύλινες δόγες (κυρτές σανίδες βαρελιού) βρίσκεται
μπροστά και σε μικρή απόσταση από τον νερόμυλο, δίπλα στο μαντάνι. Ξύλινος
κάδος σε σχήμα χοάνης έχει βάθος 1.90 μ. και 0.35
πόντους στην απόληξή της. Μια ξύλινη κάναλη, σχεδόν κάθετη και ύψους 3.40 μ.
διοχεέτευε νερό στην ντριστέλα το οποίο με περιστροφική δίνη έπλενε το ύφασμα
ώστε να γίνει πιο πυκνή η ύφανσή του. Οι ντριστέλες χρησιμοποιήθηκαν το
καθάρισμα και για την επεξεργασία μάλλινων υφαντών.
|
Βιβλιογραφία-Πηγές:
Καλούσιος, Δ. (1994). Το Ματσούκι Ιωαννίνων. Α΄ Τόμος
|
Όνομα καταγραφέα*:
Μαργαρίτη Λούλα
|
Ημερομηνία καταγραφής**: 16-3-2019
|
* αυτός που
εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.
**ημερομηνία που έγινε η
καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.
***οι φωτογραφίες και οι
χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.
Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην
καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς
|
 |
16-3-2019: Ο νερόμυλος και τα μυλαύλακα, Φωτο: Μαργαρίτη Λούλα
|
 |
26-8-1993: ο νερόμυλος νοτιοανατολικά, Φωτο: Καλούσιος Δημήτρης
|
 |
26-8-1993: η καμάρα του νερόμυλου, Φωτο: Καλούσιος Δημήτρης
|
 |
16-3-2019: η καμάρα του νερόμυλου, Φωτο: Μαργαρίτη Λούλα
|
 |
16-3-2019: το εσωτερικό του νερόμυλου, Φωτο: Μαργαρίτη Λούλα
|
 |
10-7-1985: ο μυλωνάς με το καντάρι μέσα στην κουπάνα, Φωτο: Καλούσιος Δημήτρης
|
 |
14-8-1971: το μαντάνι και η ντριστέλα, Φωτο: Καλούσιος Δημήτρης
|
 |
16-3-2019: το μαντάνι, Φωτο: Μαργαρίτη Λούλα
|
 |
16-3-2019: Φωτο: Μαργαρίτη Λούλα
|
 |
10-7-1985: η ντριστέλα σε λειτουργία, Φωτο: Καλούσιος Δημήτρης
|
 |
16-3-2019: η ντριστέλα, Φωτο: Μαργαρίτη Λούλα
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου