Αφοι Πανάγου Α.ΒΕ.ΝΥ. (Βιομηχανία Μετάξης ΕΛΕΦΑΝΤΟΣ)

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Αφοι Πανάγου Α.ΒΕ.ΝΥ. (Βιομηχανία Μετάξης ΕΛΕΦΑΝΤΟΣ)

Είδος:     Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Κλωστοϋφαντουργία/Μεταξουργία

Εξοπλισμός:   Δεν σώζεται

Κατάσταση:   Δεν διασώζεται

Επανάχρηση:  -

Περιοχή: Χολαργός-Κάτω Χαλάνδρι

Πληροφορίες: Η ιστορία της βιοτεχνίας αρχικά, των καλτσονημάτων της οικογένειας Πανάγου, ξεκινάει στα μέσα του 1924 στον Πειραιά. Ο Θεόδωρος Πανάγου αγόραζε νήματα σε τσιλέδες από τα κλωστήρια Κούρταλη τα οποία στη συνέχεια τα έβαφε, τα σκεύαζε σε πακέτα 20 κούκλων και τα πουλούσε χονδρικώς. Διατηρούσε κατάστημα το οποίο το είχε διαμορφώσει σε υποτυπώδες βαφείο, σε ένα υπόγειο στην οδό Φανοστράτους 7. Το 1929 απεβιώσε ο Θεόδωρος και αναλαμβάνουν οι γιοί του Χρήστος, Γεώργιος και Άγγελος. Το 1933 ο Χρήστος Πανάγου φέρνει από τη Γαλλία μία χειροκίνητη μασουρίστρα για το μάζεμα  της ζωικής μετάξης σε μασουράκια  ραψίματος. Έτσι ξεκινάει η Βιομηχανία μετάξης με την επωνυμία ΕΛΕΦΑΝΤΟΣ. Στα 1934 αγοράζεται μια ηλεκτροκίνητη μασουρίστρα μάρκας SCHWEITER Γερμανίας και έτσι σιγά-σιγά οργανώνεται το πρώτο εργοστάσιο επεξεργασίας μετάξης με την οργάνωση του Βαφείου με θέρμανση από γκαζιέρες και μεγάλα τσετσερέδια, μαρμίτες για τη βαφή της μετάξης την οποία και πορμηθεύονταν από μεταξοπαραγωγούς της Χαλκίδας και από το χωριό Ανδρόγιαννης στην Κύμη -  το εργοστάσιο Φαφούτη με το οποίο συνεργάστηκαν αποκλειστικά και έδινε όλη την παραγωγή του. Το 1935 ο Άγγελος Πανάγου μεταβαίνει στη Γερμανία ως μαθητευόμενος βαφέας στα εργοστάσια της I.G. FARBENINDUSTRIE και σε άλλα εργοστάσια. Κατά την επιστροφή του έφτιαξε χημείο στη Φανοστράτους για τη συστηματική και επιστημονική εργασία της βαφής της μετάξης. Συγχρόνως αγοράζεται μεταχειρισμένος ατμολέβητας από το Λεβητοποιείον Κρέμου. Ο Χρήστος Πανάγου άνοιξε υποκατάστημα στην Πάτρα. Στα 1936 ανοίγει κατάστημα στον Πειραιά στη Λεωφ. Σωκράτους και αγοράζονται 3 μεταχειρισμένες μασουρίστρες από τον Όθωνα Δέφνερ μάρκας SCWEITER Ελβετίας. Στα 1938 οι Αφοι Πανάγου ανοίγουν κατάστημα στη Θεσσαλονίκη επί της οδού Τσιμισκή με συνέταιρο τον Μπέρσον. Το 1939 αγοράζουν από το εργοστάσιο των Αφών Λαναρά μία μεταχειρισμένη στριπτική μηχανή μάρκας HAMEL Γερμανίας και μίας καρουλίστρας. Επίσης αγοράζονται μία νέα ανέμη και ένα νέο μπομπινουάρ από το Μηχανοποιείον Δούρου στον Πειραιά. Το 1940 με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου αυξάνεται κατακόρυφα η ζήτηση σε μαλλί καρντέ για την Παρασκευή μάλλινιν στρατιωτικών φανέλων. Όλο το διάστημα της Κατοχής λειτουργούσε το υπόγειο του καταστήματος στον Πειραιά. Στα 1946 προσελήφθη Γερμανός επιστήμονας βαφέας που εργαζόταν στην εριοβιομηχανία ΕΣΠΕΡΟΣ. Προσελήφθησαν και 10 εργάτριες. Το 1947 αγοράζεται οικόπεδο 15 στρμ. στο Κάτω Χαλάνδρι (5η στάση Χολαργού) και μετατρέπονται οι δύο υπάρχοντες στάβλοι σε δύο αίθουσες με μεγάλα παράθυρα όπου μεταφέρονται τα μηχανήματα, το βαφείο και ένας νέος ατμολέβητας. Σύσταση δύο εταιρειών: 1. Γεωργίου Πανάγου για την παραγωγή των προϊόντων και 2. Αφοί Πανάγου (ομορ.) Το 1948 αγοράζονται δύο στριπτιτών μηχανών 200 ατράκτων και μία 100 ατράκτων μάρκας REITER από εργοστάσιο MELLINGEN Ελβετίας. Επίσης μία καρουλίστρα 100 καρουλίων, δύο ανέμες από μηχανουργείο Λούρου Πειραιώς, δύο μπομπινουάρ. Στο οικόπεδο Χολαργού υπήρχε πηγάδι ύπου εκβανθύνθηκε από 26μ. σε 40μ. με δύο γαλαρίες 5μ. και τοποθετήθηκε υποβρύχια αντλία. Το 1949 ιδρύθηκε Υφαντήριο. Το 1950 συστήνεται ετερ. Εταιρεία ΑΦΟΙ ΠΑΝΑΓΟΥ & Σια Β.Ε.Ν.Υ. Βιομηχανία Νημάτων και Υφασμάτων με συμμετοχή Γεωρ. Αθανασιάδου και Δημ. Στρίγκου εις αντικατάσταση της ΑΦΟΙ ΠΑΝΑΓΟΥ. Στο Υφαντήριο εγκαταστάθηκαν 4 ιστοί μονόφαρδοι και 4 διπλόφαρδοι για παραγωγή υφασμάτων «εταμίν». Γίνεται πρόσληψη του μηχανικού Ευαγγ. Θέμελη. Επίσης πραγματοποιείται συμφωνία με Βας. Πασχάλη για δημιουργία Κλωστηρίου Βάμβακος και αγοράζεται ένα πλήρες κλωστήριο μεταχειρισμένο από το Τουρκουάν Γαλλίας. Το 1952 κατασκευάζονται 3 νέες αίθουσες και παραλαμβάνονται 26 κιβώτια με τα μηχανήματα από τη Γαλλία. Παρασκευάζεται νέο προϊόν, τα «Μουλινέ ΠΑΝ». Φτιάχνεται νέα αίθουσα με 2 στριπτήρια μετάξης μάρκας TOOL. Γίνεται συμφωνία με την εταιρεία ΣΙΓΓΕΡ για την αποκλειστική πώληση κουβαρίστρων κεντήματος μηχανής (πολύ ψιλή μεταξωτή κλωστή) Το 1953 κατασκευάζονται 3 νέες αίθουσες Υφαντηρίου όπου τοποθετήθηκαν νέοι ιστοί και Ζακάρ, μπομπινουάρ και μασουρίστρες. Το 1954 αγοράζεται οικόπεδο 5στρμ. παραπλεύρως του παλαιού και κατασκευάζεται μεγάλη αίθουσα όπου μεταφέρθηκαν τα παλιά μηχανήματα του Βαφείου με προσθήκη νέων ανοξείδωτων αυτόματων βαφείων. Το 1955 τοποθετούνται νέοι αυτόματοι ιστοί PICANOL Βελγίου, νέας διάστρας και μασουρίστρας. Επίσης αγοράζεται μεταχειρισμένο εριοκλωστήριο WEUL Γερμανίας. Συστήνεται νέα εταιρεία ΕΠΕ Εριοκλωστήρια Χολαργού Ενοικιάζεται 3οροφο κτίριο επί της οδού Αιόλου 8 όπου εδράζονται το λογιστήριο, αποθήκες και πρατήριο πωλήσεως προϊόντων στο ισόγειο. Συστήνεται νέα εταιρεία ΑΦΟΙ ΠΑΝΑΓΟΥ Α.Β.Ε.Ν.Υ. (Ανώνυμος Βιομηχανική Εταιρεία Νημάτων Υφασμάτων) όπου συγχωνεύονται οι εταιρείες Γεωρ. Πανάγου και Αφοι Πανάγου & Σια. Το 1957 οι πωλήσεις των μεταξωτών κεντημάτων και των μουλινέ ΠΑΝ αυξάνονται. Τον  Ιούνιο πωλείται το συγκρότημα του Βαμβακοκλωστηρίου στην εταιρεία Τεγόπουλου. Το 1959 η παραγωγή του Υφαντηρίου και του μεταξουργείου αυξάνονται συνεχώς. τα εξάκλωνα μετάξια ΕΛΕΦΑΝΤΟΣ έφτασαν τα 1000 κυτία ημερησίως ενώ υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός με τον Μουζάκη ο οποίος πήρε την αντιπροσωπεία των μουλινέ DMC. Το 1960 στο Υφαντήριο με τη μετατροπή ενός αργαλειού κατασκευάζονται καμβάδες με ειδικά κολλαρισμένο ύφασμα με τρυπούλες για κέντημα, το οποίο μέχρι τότε εισάγονταν από τη Γερμανία και πωλούνταν πολύ ακριβά, ενώ το δικό τους είναι πολύ φθηνότερο. Το 1963 ο Άγγελος Πανάγου επισκέπτεται εκθέσεις μηχανημάτων κλωστοϋφαντουργίας TEXTILMESSE στην Ευρώπη και αγοράζει νέα μοντέλα βαφείων και υφαντηρίου. Το 1965 γίνεται επέκταση του Βαφείου με νέα αίθουσα όπου εγκαθίστανται μηχανήματα μερσεριζέ για βαμβακονήματα και δύο μεγάλες βούτες από τσιμέντο για λεύκανση. Ο Χρήστος Πανάγος εκλέγεται Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Αθηνών. Το 1966 τοποθετείται ράμπα μήκους 125μ των γερμανικών εργοστασίων FAMATEX για το κολλάρισμα και στέγνωμα των καμβάδων. Επίσης τοποθετείται αυτόματο στεγνωτήριο νημάτων συνεχούς ροής μήκους 15μ. Τον Οκτώβριο υπογράφεται συμφωνία με τον Ελευθέριο Μουζάκη, ο οποίος αντί 5εκατ. αγόρασε τον κλάδο της εταιρείας των μεταξιών ΕΛΕΦΑΝΤΟΣ, τα μηχανήματα, τα προϊόντα και όλα τα είδη συσκευασίας. Το 1967 ο Άγγελος Πανάγου με τον μηχανικό Ευάγγ. Θέμελη μεταβαίνουν στην Ελβετία στο εργοστάσιο ιστών RUTTI για την εκπαίδευση του Θέμελη στο στήσιμο και την επισκευή υφαντικών ιστών RUTTI που είχαν αγοράσει τέσσερις. Κατασκευάζεται νέο λεβητοστάσιο 15χ15 με νέο αυτόματο ατμολέβητα του εργοστασίου Πειραιώς ΚΟΥΠΑ. Το 1968 εγκανειάζεται νέο κατάστημα επί της οδού Βουλής 18 "Boutique ΕΡΓΟΧΕΙΡΟ". Μεταφορά καταστήματος ΠΑΝΧΡΩΜ από την Ευαγγελιστρίας 24 στην οδό Κλείτου 8 Το 1969 γίνεται διαχωρισμός των καταστημάτων. Τοποθετούνται δύο νέοι αυτόματοι βαφείς του γερμανικού οίκου OBEM δυναμικότητας 250 κιλών νημάτων. Η παραγωγή αυξάνεται κατά 2000κ. ημερησίως. Ο Γεώργιος Αριστ. Πανάγος (ξέδελφος των αφων Πανάγου) μετέβη στη Γερμανία όπου εργάστηκε σε πολλά βιομηχανίκα βαφεία και ειδικεύτηκε σε βαμβακονήμτατα με στέρεες βαφές. Κατά την επιστροφή του ανέλαβε τη διεύθυνση του Βαφείου. Εγκαίνεια νέου καταστήματος ΕΡΓΟΧΕΙΡΟΝ στην οδό Τσαλδάρη στη Νίκαια. Το 1970 γίνεται μεταφορά των γραφείων της Αιόλου 8 στην οδό Αγίας Φιλοθέης 17. Τοποθέτηση νέου αυτόματου ατμολέβητα στο λεβητοστάσιο 85τμ θερμαινόμενης επιφάνειας, παραγωγής 5 τόνων ατμού ωριαίως από το εργοστάιο Πειραιώς ΚΟΥΠΑ. Υπογράφεται σύμβαση με τη ΔΕΗ για την εγκατάσταση μετασχηματιστή 350 KWA. Κατεδάφιση παλαιών κτιρίων στριπτηρίου και ανέγερση νέου 3όροφου όπου στο ισόγειο εγκαθίσταται το στριπτήριο βαμβακονημάτων, στον 1ο όροφο μπομπινουάρ, ανέμες και συσκευασία και στον 2ο όροφο αποθήκη των προας βαφή νημάτων. Κατεδάφιση Χημείου και γραφείων και ανέγερση τριώροφου. Στο ισόγειο το χημείο και αποθήκη χρωμάτων και βοηθητικοών χημικών, στον 1ο όροφο τα γραφεία του Άγγλεου Πανάγου και στο 2ο όροφο το λογιστήριο. Αύξηση παραγωγής και πωλήσεων. Το 1971 ο Άγγελος Πανάγος εξελέγη 2η φορά Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Αθηνών. 1972, νέο κατάστημα ΕΡΓΟΧΕΙΡΟΝ στη Νέα Ιωνία. Επέκταση Υφαντηρίου με διώροφο κτίσμα, στο ισόγειο τοποθετήθηκαν νέοι ιστοί μάρκας SULZER Ελβετίας. 1973, τοποθετούνται δύο νέες στριπτηκές μηχανές διπλής στρίψεως του εργοστασίου BARMAG Γερμανίας. Στα στριπτήρια αυτά στρίβονται τα κουβερτονήματα και δαντελονήματα. 1974, Οι Γαβριήλ και Θεόδωρος Γεωργίου Πανάγου αποχωρούν από την ΑΒΕΝΥ και συστήνουν μικρό υφαντήριο με την επωνυμία ΠΑΝΤΕΧ και προκαλούν ανταγωνισμό πουλώντας σε φθηνότερες τιμές ταμίν και καμβάδες. Νέο κατάστημα ΕΡΓΟΧΕΙΡΟΝ στην οδό Ερμού 46  με μεγάλη εμπορική επιτυχία. Νέο μεγάλο κατάστημα στον Πειραιά επί της οδού Γεωργίου Α΄ & Κολοκοτρώνη με την επωνυμία ΘΕΟΔ. ΑΓΓ. ΠΑΝΑΓΟΣ & Σια για τη χονδρική πώληση των προϊόντων της ΑΒΕΝΥ σε όλη την περιφέρεια Πειραιά. ο Χρήστος Πανάγος ίδρυσε ΑΕ στο Μαρκόπουλο με μεταχειρισμένα μηχανήματα από τη Γαλλία και δημιούργησε Εριοκλωστήριο με αρκετές δυσκολίες λόγω των πεπαλαιωμένων μηχανημάτων. 1975. Η παραγωγή του εργοστασίου ΑΒΕΝΥ σε μεγάλα ύψη. Κατασκευή 50.000μ. υφάσματος μηνιαίως και βαφή 4000κ. νημάτων ημερησίως, δουλεύουν 3 βάρδιες. Ενοικίαση νέου 3όροφου κτιρίου με υπόγειο στην οδό Αγίας Φιλοθέης. Στο υπόγειο η αποθήκη, στο ισόγειο πρατήριο πωλήσεων, στον 1ο το λογιστήριο και στον 2ο συσκευασία διαφόρων κιτθ (μαξιλαράκια, κεντήματα με καμβά). 1976. Ο Χρήστος Πανάγος τρίτη φορά Πρόεδορς Επιμελητηρίου Αθηνών 1977. Το εριοκλωστήριο Χρήστου Πανάγου στο Μαρκόπουλο παρουσιάζει ζημιά. Επανήλθαν στην ΑΒΕΝΥ οι Γαβριήλ και Θεόδωρος Γ. Πανάγου. 1978/9. Αρχίζει σιγά-σιγά η πτώση των πωλήσεων λόγω ανταγωνισμού και της στροφής προς τα έτοιμα πλεκτά και κεντήματα. Επιπλέον ζημιά από το εριοκλωστήριο Χρήστου Πανάγου. Άρχισαν οι διαφωνίες λόγω επιμονής του Χρήστου Πανάγου περί συγχωνεύσεως των δύο εταιρειών. Στο εργοστάσιο οι εργασίες μειώνονται συνεχώς και πλέον εργάζεται μία βάρδια και όχι πλήρους ωραρίου. 1980. Αυξάντονται τα χρέη προς το Δημόσιο και το ΙΚΑ και οι εργασίες μειώνονται διαρκώς. 1981. Τελικά ο Χρήστος, ο Γαβριήλ Πανάγος, η Στέλλα Κοτρώτσου και ο Μιχαήλ Βιτσαράς πωλούν τις μετοχές τους στην ανταγωνιστική εταιρεία Μουζάκη όπου με ποσοστό 57% παίρνει την πλειοψηφία. Ο Μουζάκης ενώ είχε υποσχεθεί τη συνέχιση της λειτουργίας του εργοστασίου κηρύσσει στάση πληρωμών, ενώ το υπόλοιπο 45% της εταιρείας μπαίνει σε καθεστώς πτώχευσης λόγω αδυναμίας εξόφλησης γραμματίου ενός εκατομμυρίου προς ΒΕΛΚΑ.

Βιβλιογραφία-Πηγές: Αρχειακό υλικό από το προσωπικό ημερολόγιο του Θεόδωρου και Άγγελου Πανάγου μετά της ευγενικής παροχής, της εγγονής του Άγγελου, Μίκας Πανάγου την οποία ευχαριστούμε ιδιαιτέρως. Η ίδια μας έδωσε και σχετικό πληροφοριακό υλικό αλλά και πλούσιο φωτογραφικό λεύκωμα με φωτογραφίες του παππού της Άγγελου Πανάγου. Αφοί Πανάγου Α-Β-Ε-Ν-Υ-- Το μετέωρο βήμα από το εμπόριο στη βιομηχανία (1872-1981) Χρήστος Θ. Πανάγος

Όνομα καταγραφέα*: Μίκα Πανάγου

Ημερομηνία καταγραφής**: 2/4/2019

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

1960_εργάτριες στην Ανέμη
φωτο: Άγγελος Πανάγου-Αρχείο οικογένειας Πανάγου

1952-Αργαλειός
φωτο: Άγγελος Πανάγου-Αρχείο οικογένειας Πανάγου

1935-Δημοσίευμα στη Βραδυνή (16/31935)

1936-Άγγελος Θ. Πανάγος (1912-2006)
φωτο: Αρχείο οικογένειας Πανάγου

1947-Εργάτες
φωτο: Άγγελος Πανάγου-Αρχείο οικογένειας Πανάγου 

1948-Μασουρίστρα
φωτο: Άγγελος Πανάγου-Αρχείο οικογένειας Πανάγου

1948-Στριπτήριο
φωτο: Άγγελος Πανάγου-Αρχείο οικογένειας Πανάγου

1950-Ανέμη
φωτο: Άγγελος Πανάγου-Αρχείο οικογένειας Πανάγου 

1950-Βούτες. Βαφείο
φωτο: Άγγελος Πανάγου-Αρχείο οικογένειας Πανάγου

1951-Αργαλειός απλός
φωτο: Άγγελος Πανάγου-Αρχείο οικογένειας Πανάγου

1936-Τοπογραφικό σχέδιο του Βαφείο επί της οδού Φανοστράτους στον Πειραιά
φωτο: Αρχείο οικογένειας Πανάγου 

                               

1970
φωτο: Άγγελος Πανάγου-Αρχείο οικογένειας Πανάγου

1970-Ανέμη
φωτο: Άγγελος Πανάγου-Αρχείο οικογένειας Πανάγου

1970-Αργαλειός ζακάρ
φωτο: Άγγελος Πανάγου-Αρχείο οικογένειας Πανάγου

1970-Ατμολέβητας
φωτο: Άγγελος Πανάγου-Αρχείο οικογένειας Πανάγου

1970-Εγκατάσταση αποχέτευσης
φωτο: Άγγελος Πανάγου-Αρχείο οικογένειας Πανάγου

1970-Στριπτήριο Νημάτων
φωτο: Άγγελος Πανάγου-Αρχείο οικογένειας Πανάγου

1971-Κτήριο
φωτο: Άγγελος Πανάγου-Αρχείο οικογένειας Πανάγου

1971-Κήριο
φωτο: Άγγελος Πανάγου-Αρχείο οικογένειας Πανάγου

Κλωστές Ελέφαντος και το Εργόχειρον
φωτο: Αρχείο οικογένειας Πανάγου

Η τοποθεσία του εργοστασίου 

Η τοποθεσία του υπόγειο Βαφείου στη Φανοστράτους 9 στον Πειραιά