Λαναρά, Κύρτση και Σιας. ΠΕΛΛΑ-ΟΛΥΜΠΟΣ

Τετάρτη 27 Μαρτίου 2019

Λαναρά, Κύρτση και Σιας. ΠΕΛΛΑ-ΟΛΥΜΠΟΣ

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.

Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Λαναρά, Κύρτση και Σιας. ΠΕΛΛΑ-ΟΛΥΜΠΟΣ

Είδος: Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Κλωστοϋφαντουργία/Μεταξουργία

Εξοπλισμός: Σώζεται ο σύγχρονος εξοπλισμός

Κατάσταση: Σε ιδιώτη

Επανάχρηση: -

Περιοχή: Νάουσα

Πληροφορίες:

Στο Πανελλήνιο Λεύκωμα Εκατονταετηρίδος, μαθαίνουμε πως το Εριουργείο –Κλωστήριο – Υφαντήριο – Βαφείο ιδρύθηκε το 1922 και πως ιδρυτές της επιχείρησης είναι οι αδελφοί Χριστόδουλου Λαναρά (Σταύρος, Θεόδωρος, Θωμάς, Περικλής και Κωνσταντίνος), τα αδέλφια Παναγής και Κύρος Κύρτσης και ο Γεώργιος Στρίγκος. Ένα σπουδαίο σε μέγεθος εργοστάσιο, αντάξιο και εφάμιλλο των ευρωπαϊκών για τον όγκο και την ποιότητα των προϊόντων του. Το εργοστάσιο είναι υδροκίνητο με δύναμη 550 ίππων. «Αι οικοδομαί του εργοστασίου είναι κτισμέναι συμφώνος προς τα νεωτέρας απαιτήσεις της βιομηχανικής επιχειρήσεως του κλάδου τούτου. Άπλετον φυσικόν φως, τέλειοι όροι υγιεινής και διαρρύθμισης των τμημάτων». Το εργοστάσιο διαθέτει υδρολέβητα, «σπουδαιότατο μηχάνημα θερμάνσεως», «τελευταία λέξις της επιστήμης», το οποίο θερμαίνεται με απευθείας κίνηση του άξονα με ειδικό μηχάνημα εντός του λέβητα. (Ρουσσόπουλος, 1923, σ.236)

Ο Οικονόμου, αναφέρει πως οι εγκαταστάσεις του εργοστασίου βρίσκονται πάνω από τον καταρράκτη των Στουμπάνων, στην αριστερή όχθη της Αράπιτσας, ακριβώς απέναντι από τις εγκαταστάσεις Γκούτα και Καράτζια. Περιλαμβάνουν μια σειρά μεγάλων κτιρίων μονώροφων και πολυόροφων, τοποθετημένων παράλληλα, με οδοντωτές στέγες, που χρησιμοποιούνται ως χώροι παραγωγής ή αποθήκες πρώτων υλών και έτοιμων προϊόντων, καθώς και ένα ανεξάρτητο διώροφο κτίριο γραφείων, λεβητοστάσιο με μεγάλη καπνοδόχο, χώρο υδροτουρμπίνας, μηχανουργείο κλπ. «χρησιμοποιεί ως κινητήρια δύναμη το νερό που εκτρέπεται μέσω «δέσης» ψηλότερα στο ποτάμι και με σύστημα ανοικτού και στη συνέχεια κλειστού αγωγού οδηγείται στην υδατόπτωση για να παράγει ηλεκτρική ενέρεγεια». (Οικονόμου, 1999, σ.344)

Ο Μικέλης αναφέρει την επιχείρηση ως «νεωτάτη και ωραία εγκατάσταση» μόλις 6 μηνών, «λειτουργούσα μετά τελείων μηχανημάτων». Κινείται με υδροστρόβιλο 400 ίππων (750 στροφές το λεπτό). Έχει και ηλεκτρική μηχανή 80Αμπερ για τον φωτισμό του εργοστασίου και καταστημάτων της πόλης. Έχει 12 λαναριστικές μηχανές και 3.200 ατράκτους. Απασχολεί 180 εργάτιδες και 70 εργάτες. Κατεργάζεται έριο Γαλλίας και Αγγλίας (100 χιλ. οκάδες) και εγχώριο (300 χιλ. οκάδες), νήματα αγγλικά και βελγικά (45 χιλ. οκάδες). (Μικέλης, 1924, σ.61)

Η εταιρεία από το 1933 ίδρυσε το νέο της εργοστάσιο στην Αθήνα, επί της οδού Κολοκυνθούς με σκοπό την κατεργασία και την πώληση όλων των ειδών της κλωστοϋφαντουργίας και προϊόντα υφάσματα χονδρά με νήματα CARDES και υφάσματα λεπτά με νήματα PEIGNES.

Στη Νάουσα το εργοστάσιο πέρασε το 1957 σε καθεστώς αναγκαστικής διαχείρισης από το κράτος, ενώ αργότερα, επαναλειτουργεί ως ΠΕΛΛΑ ΟΛΥΜΠΟΣ. Το εργοστάσιο έκλεισε οριστικά κηρύσσοντας πτώχευση το 1992 και απολύοντας 400 εργαζόμενους

Βιβλιογραφία-Πηγές:

1. Α. Ρουσσόπουλος, Πανελλήνιον Λεύκωμα Εθνικής Εκατονταετηρίδος 1821-1921, τ. Β΄, εκδ. Χατζηιωάννου, 1923

2. Αλεξανδρος Γ. Οικονόμου, Η Βιομηχανία στη Νάουσα από τον 19ο στον 20ο αιώνα, Πολιτιστική Εταιρεία Νάουσας «Αναστάσιος Μιχαήλ ο Λόγιος», Νάουσα 1999

3. Ν. Μικέλη, Η Βιομηχανία της Κεντρικής Μακεδονίας. Έκθεσις περί των σπουδαιοτέρων βιομηχανικών εγκαταστάσεων αυτής κατά Νοέμβριον 1923, εκδ. Γ.Η. Καλέργη & Σιας, Αθήνα 1924

4. Ιστορικό Αρχείο Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος

5. https://exibitom.wixsite.com/kissos2/blank-j38pw

6. https://www.rizospastis.gr/

Όνομα καταγραφέα*: Μαριλένα Βακαλοπούλου

Ημερομηνία καταγραφής**: 30/1/2019

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.

**ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.

***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.

Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς