«ΑΝΕΜΟΓΙΑΝΝΗΣ, ΤΗΛΕΓΡΙΔΗΣ & ΣΙΑ», «OMNIUM HELLENIQUE D’ELECTRICITE», «Ε.Υ.Η.Λ.», «Ο.Υ.Η.Λ.»

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: «ΑΝΕΜΟΓΙΑΝΝΗΣ, ΤΗΛΕΓΡΙΔΗΣ & ΣΙΑ», «OMNIUM HELLENIQUE D’ELECTRICITE», «Ε.Υ.Η.Λ.», «Ο.Υ.Η.Λ.»

Είδος:     Υποδομές

Αρχική Χρήση: Σταθμός παραγωγής ενέργειας

Εξοπλισμός:   Δεν σώζεται

Κατάσταση:   Δεν διασώζεται

Επανάχρηση:  Πολιτιστική χρήση

Περιοχή:  ΛΑΡΙΣΑ

Πληροφορίες: Η ιστορία του ηλεκτροφωτισμού της Λάρισας πέρασε από πολλές περιπέτειες. Μετά την απελευθέρωση η δημοτική αρχή προσπαθούσε να φωτίσει τα κεντρικά σημεία της πόλης τοποθετώντας φανάρια πετρελαίου. Σε παλιές φωτογραφίες των αρχών του 20ου αιώνα που απεικονίζουν την Κεντρική Πλατεία, μπορεί κανείς να διακρίνει ψηλούς σιδερένιους φανοστάτες με ωραία σχέδια, στην κορυφή των οποίων τοποθετούσαν τις λεγόμενες γκαζόλαμπες. Ένα μικρό δοχείο που το εφοδίαζαν με πετρέλαιο και φιτίλι, περιβαλλόταν κυκλικά από γυαλί και κάθε βράδυ συγκεκριμένη ώρα περνούσε ειδικός υπάλληλος, καθάριζε το γυαλί, άλλαζε το φυτίλι και εφοδίαζε με πετρέλαιο τη συσκευή. Συνήθως την εργασία αυτή την ανέθετε ο Δήμος σε ειδικά συνεργεία έπειτα από διαγωνισμό. Αλλά οι αντιδράσεις για την σωστή λειτουργία τους ήταν συχνές και έντονες, καθώς ο φωτισμός δεν διαρκούσε μέχρι το πρωί, δεν λειτουργούσαν όλοι οι φανοστάτες και κυρίως δεν εξυπηρετούσαν τις συνοικίες. Έτσι κάποιος που ήταν αναγκασμένος να βγει το βράδυ έξω, έπαιρνε μαζί του και ένα φανάρι. Το 1899 η Γαλλοελληνική Εταιρεία Ασετιλίνης ανέλαβε τον φωτισμό της Λάρισας. Όμως ηλεκτρικό φωτισμό είδε η πόλη το 1909, έπειτα από ιδιωτική πρωτοβουλία. Συγκεκριμένα το 1906 τον επάνω όροφο του μεγάρου του Μεχμέτ Χατζημέτου[2] ενοικίασε ο Ιωάννης Ασλάνης και τον διαμόρφωσε σε πολυτελή λέσχη, γι' αυτό και το κτίριο αυτό έμεινε γνωστό στην ιστορία της Λάρισας σαν Λέσχη Ασλάνη. Τα καλοκαίρια η Λέσχη άπλωνε τραπεζάκια απέναντι, στον χώρο της Κεντρικής πλατείας. Το 1909 ο Ασλάνης είχε την φαεινή ιδέα να εγκαταστήσει στα υπόγεια του κτιρίου της Λέσχης μια μικρή μηχανή παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος και να φωτίσει τα τραπεζάκια της Πλατείας. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε έκπληξη για τους κατοίκους, οι οποίοι έτρεξαν απ' όλα τα μέρη της πόλης για να θαυμάσουν το γεγονός. Την ίδια χρονιά το Δημοτικό Συμβούλιο επί δημαρχίας Αχιλλέα Αστεριάδη ήλθε σε συνεννόηση με τον όμιλο "Πηνειός" από την Κέρκυρα και υπέγραψε σύμβαση, με την οποία παραχωρούσε στην εταιρεία το προνόμιο ηλεκτροδότησης και ύδρευσης της Λάρισας για πενήντα χρόνια. Όμως ο "Πηνειός" δεν μπόρεσε να προχωρήσει σε σοβαρές εργασίες και τo 1913 αναγκάσθηκε να εκχωρήσει τα δικαιώματά της στην Γαλλική "Omnium", η οποία κατάφερε μέσα σε ένα χρόνο να ηλεκτροδοτήσει τα κεντρικά σημεία της πόλης, τα καταστήματα και πολλές κατοικίες. Όμως η έκρηξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου ανέστειλε τη δράση της και όταν το 1918 επανέλαβε τις εργασίες της, αυτές ήταν υποτονικές, ο φωτισμός ανεπαρκής και διακεκομμένος, με αποτέλεσμα να επισύρει την κατακραυγή του κόσμου. Την κατάλληλη στιγμή διακεκριμένοι πολίτες της Λάρισας έκριναν ότι έπρεπε να απαλλαγούν από την "Omnium" και έπειτα από διαβουλεύσεις συνέστησαν το 1924 επιτροπή με πρόεδρο τον μετέπειτα δήμαρχο Μιχαήλ Σάπκα και μέλη γνωστά πρόσωπα της Λαρισαϊκής κοινωνίας και κήρυξαν την "Omnium" έκπτωτη. Και προκειμένου να αντιμετωπίσουν το οικονομικό πρόβλημα που απαιτούσε το θέμα του ηλεκτρισμού και της ύδρευσης της πόλης σύστησαν συνεταιρισμό καταναλωτών, στον οποίο συμμετείχε και ο Δήμος, την οποία ονόμασαν ΕΥΗΛ, δηλ. Εταιρεία Υδρεύσεως Ηλεκτρισμού Λαρίσης. Η Εταιρεία προχώρησε με γρήγορα και σταθερά βήματα. Η πόλη το 1925 απέκτησε επιτέλους φωτισμό χωρίς εμπόδια και διακοπές και στις 6 Δεκεμβρίου 1930, ο Ελευθέριος Βενιζέλος εγκαινίασε τον Υδατόπυργο, άνοιξε την στρόφιγγα και το νερό, καθαρό και υγιεινό, έφθασε σε όλα τα σπίτια της Λάρισας. Τον Αύγουστο του 1940 η ΕΥΗΛ μετονομάσθηκε σε ΟΥΗΛ, δηλ. Οργανισμό Υδρεύσεως και Ηλεκτρισμού Λαρίσης, ο οποίος παρείχε φθηνό ρεύμα και νερό ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές της Λάρισας. Το 1960 το τμήμα του ηλεκτροφωτισμού του ΟΥΗΛ εξαγοράσθηκε από την ΔΕΗ και έμεινε στον οργανισμό μόνον η ύδρευση, η οποία το 1974 περιήλθε στον Δήμο και μετονομάσθηκε σε ΔΕΥΛ, δηλ. Δημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης. Το 2002 τα κτίρια της Ηλεκτρικής Εταιρείας, όπως ονόμαζαν οι Λαρισαίοι το κτηριακό συγκρότημα όπου στεγάζονταν οι ηλεκτρογεννήτριες, κατεδαφίσθηκαν και οικοδομήθηκε το Δημοτικό Θέατρο, το οποίο δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Πηγή : Το κτίριο του ΟΥΗΛ* Η ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΛΑΡΙΣΑΣ

Βιβλιογραφία-Πηγές: Το κτίριο του ΟΥΗΛ* Η ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΛΑΡΙΣΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΤΩΝΟΥΛΗΣ–ΜΑΡΙΑΝΘΗ ΣΦΟΡΤΣΑ, «ΛΕΥΚΩΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΑ ΚΤΗΡΙΑ Ν. ΛΑΡΙΣΑΣ», ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΈΛΛΑ, ΛΑΡΙΣΑ 2000 Σαμίου Δ., Η εξαγορά των Ηλεκτρικών επιχειρήσεων από τη ΔΕΗ, Αθήνα 1998, σελ. 169 Χειρχαντέρη, Γεωργία, "Τα κτίρια των πρώτων ηλεκτρικών εταιρειών κατά την περίοδο 1889-1940 / 50: ιδρυτικοί παράγοντες και σχεδιασμός", διδακτορική διατριβή, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ). Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Αθήνα 2014

Όνομα καταγραφέα*: Αλέξανδρος Ζουριδάκης

Ημερομηνία καταγραφής**: 12-01-2019

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

 

Πηγή : ΙΩΑΝΝΗΣ ΑΝΤΩΝΟΥΛΗΣ–ΜΑΡΙΑΝΘΗ ΣΦΟΡΤΣΑ, «ΛΕΥΚΩΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΑ ΚΤΗΡΙΑ Ν. ΛΑΡΙΣΑΣ», ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ ΈΛΛΑ, ΛΑΡΙΣΑ 2000

Πηγή : Το κτίριο του ΟΥΗΛ* Η ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΛΑΡΙΣΑΣ

Πηγή: google maps Νοέμβριος, 2014