Επιχειρήσεις Επαμεινώνδα Χαριλάου στη Θεσσαλονίκη

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα:  Επιχειρήσεις Επαμεινώνδα Χαριλάου στη Θεσσαλονίκη

Είδος:   Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: 1. οικοδομική επιχείρηση 2. Ψυκτικοί θάλαμοι

Εξοπλισμός:   Δεν σώζεται

Κατάσταση:   Δεν διασώζεται

Επανάχρηση:  Οικιστική χρήση

Περιοχή: 1. Συνοικισμός Χαριλάου    2. 28ης Οκτωβρίου παραπλεύρως ΟΥΘ

Πληροφορίες: Ο Επαμεινώνδας Χαρίλαος γεννήθηκε στο Γαλάτσι της Ρουμανίας το 1874. Ο πατέρας του μετοίκησε στην Αθήνα το 1879. Ο Επαμεινώνδας πήγε σχολείο στην Αθήνα και φοίτησε στο λύκειο Σιμοπούλου και στο γυμνάσιο Νεαπόλεως. Σπούδασε στην Νομική Σχολή του Εθνικού Πανεπιστημίου, ενώ δούλευε υπάλληλος στην Τράπεζα της Βιομηχανικής Πίστεως της Ελλάδας. Η τεράστια επιχειρηματική του δραστηριότητα ξεκινά πριν το 1898, όταν, μαζί με τον Νικόλαο Κανελλόπουλο, ίδρυσε το Σαπωνοποιείο και Ελαιουργείο Ελευσίνας. Τα επόμενα χρόνια δημιουργεί επιχειρήσεις τόσο στη νότια Ελλάδα όσο και στη Βόρεια. Οι αναφορές όμως της επιχειρηματικής του δραστηριότητα, θα περιοριστούν μόνο στις επιχειρήσεις της Θεσσαλονίκης. ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ. Το 1919 ιδρύει την ''Οικοδομική Εταιρεία Θεσσαλονίκης'' και αγοράζει μία μεγάλη έκταση στα ανατολικά της πόλης, από Γάλλους και Ιταλούς συμμάχους, που είχαν στη περιοχή εγκατεστημένες βάσεις, στρατώνες, στάβλους και στρατιωτικά νοσοκομεία. Η περιοχή αυτή αργότερα ονομάστηκε «Χαριλάου». Εκεί χτίζονται τα πρώτα οικήματα, 160 ισόγειες μονοκατοικίες. Πωλήθηκαν σε Ρώσους πρόσφυγες και πυρόπληκτους από τη μεγάλη πυρκαγιά του 1917.Τα σχέδια ήταν από την πρώτη στιγμή μεγάλα για την περιοχή. Κτίζονται νέα σπίτια των οποίων ο αριθμός σταδιακά φτάνει τα 400. Πολλά απ’ αυτά ήταν πραγματικά κοσμήματα. Ένα εξοχικό στου Χαριλάου ήταν το όνειρο πολλών αστών, ενώ για άλλους, ακόμη και επίδειξη οικονομικής δύναμης. Άριστη Ρυμοτομία, πράσινο, εξαιρετική θέα, ηλεκτρικό, ύδρευση, καλή συγκοινωνία, συνθέτουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του συνοικισμού. Το 1922, ένα νέο κύμα προσφύγων αναζητά αξιοπρεπή διαβίωση στο συνοικισμό. Αξιοποιούνται και κτίρια που προϋπήρχαν από την εγκατάσταση ακόμη των συμμάχων, όπως λόγου χάρη οι στάβλοι. ΨΥΚΤΙΚΟΙ ΘΑΛΑΜΟΙ. Τα ψυγεία του Χαρίλαου ήταν παλιά «Entrepot Frigorifigue» (ψυγεία αποθήκες) των Αγγλογάλλων, τα οποία στο Α΄Π.Π. εφοδίαζαν με κρέας όλο το μέτωπο, από τη Φλώρινα μέχρι το Στρυμόνα. Την εποχή αυτή, οι σύμμαχοι εξυπηρετούνταν με 3.600 περίπου βαγόνια, από τα οποία 580 περίπου εξυπηρετούσαν το Γαλλικό στράτευμα, για το οποίο έκαναν 2.700 κινήσεις στη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Την ίδια περίοδο οι κινήσεις βαγονιών από και προς τις εγκαταστάσεις των ψυγείων ήταν 400 το μήνα. Από την παραπάνω πληροφορία γίνεται αντιληπτό το μέγεθος της ποσότητας των διακινούμενων εφοδίων από και προς τη βάση Μπεχ-Τσινάρ και τις εγκαταστάσεις των ψυγείων. Υπάρχει σχετική αναφορά στους μηνιαίους απολογισμούς της Γαλλικής στρατιωτικής διεύθυνσης (Μαΐου – Απριλίου 1918). Στη Μακεδονία, η Γαλλική στρατιωτική διοίκηση από την εποχή της αρχιστρατηγίας του στρατηγού Σαράιγ, ζήτησε τη βελτίωση της οργάνωσης του μετώπου. Παγοποιία προϋπήρχαν στη πόλη, προφανώς όμως η δυναμικότητά τους ήταν περιορισμένη. Η τοποθεσία των στρατιωτικών ψυγείων ήταν η βάση Μπεχ-Τσινάρ με κατευθείαν σιδηροδρομική σύνδεση, δίπλα στο πρώτο αντλιοστάσιο. Μετά το τέλος των επιχειρήσεων στο Μακεδονικό μέτωπο, ο Ε. Χαρίλαος αγόρασε, στις 28 Απριλίου 1920, τις ψυκτικές εγκαταστάσεις από τους συμμάχους. Βάσει του συμβολαίου αγοράς, οι σύμμαχοι κράτησαν αντί ενοικίου τρεις ψυκτικούς θαλάμους για τον Αγγλογαλλικό στρατό και για όσο καιρό θα έμενε στη Μακεδονία. Πέντε θαλάμους κράτησε ο Ελληνικός στρατός της Μακεδονίας, συμφωνία που κατοχυρώθηκε με άλλο συμβόλαιο. Η εταιρία των ψυγείων κρατά για λογαριασμό της τους υπολειπόμενους δύο θαλάμους. Στις 13 Ιουνίου 1923 ιδρύεται η εταιρία «Ψυγεία Θεσσαλονίκης Επαμεινώνδας Χαρίλαος Α.Ε.». Με αυτά τα δεδομένα η εταιρία λειτούργησε μέχρι το 1951, οπότε δημιούργησε μια νέα επένδυση, ενός παγοποιείου με παγολεκάνες και κομπρεσέρ, σε κτίσμα 750 m² που συνόρευε με τις εγκαταστάσεις του ΟΥΘ. Η παραγωγή ήταν 600.000 παγοκολόνες. Η επιχείρηση λειτουργούσε υπό την διεύθυνση των Θεσσαλονικέων Α. Ζάννα και Μ. Μαυροκορδάτου. (Πληροφορία από το σύγγραμμα Π. Γεωργούλη «Η βιομηχανική κληρονομιά της Θεσσαλονίκης από το 19ο αιώνα μέχρι τα μέσα του 20ου»). Το 1955 η εταιρία «Ψυγεία Θεσσαλονίκης Επαμεινώνδας Χαρίλαος Α.Ε.» κατήργησε τις πετρελαιομηχανές, τροφοδοτώντας τους ηλεκτροκινητήρες με ρεύμα από τη ΔΕΗ. Το 1957 αντικατέστησε τους κινητήρες συνεχούς ρεύματος, που κινούσαν τους συμπιεστές αμμωνίας, με άλλους, εναλλασσόμενου ρεύματος. Την ίδια χρονιά η παραγωγικότητα της επιχείρησης φτάνει στο απόγειό της, ξεπερνώντας το 1.000.000 παγοκολόνες το χρόνο.  Όμως, όλα κάποτε τελειώνουν. Για διάφορους λόγους, η επιχείρηση μεταξύ των ετών 1984 - ΄86, αναστέλλει τις εργασίες της και στη συνέχεια πουλά τα μηχανήματα για παλιοσίδερα. Κατά την διάλυση των μεταλλικών ψυκτικών θαλάμων μια πυρκαγιά, που προήλθε από σπινθήρα, θα γράψει το οριστικό τέλος.

1. Απόσπασμα άρθρου parallaxi: Γειτονιές της πόλης. «Χαριλάου» 2. Απόσπασμα από το σύγγραμμα των Α.Θ. Δεληγιάννη- Δ.Ι. Παπαδημητρίου: «Τα Ψυγεία του Επαμεινώνδα Χαριλάου στη Θεσσαλονίκη». Περιοδικό Μακεδονικά της εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Τόμος 27ος 1989-1990. Θεσσαλονίκη 1990.  https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/makedonika/article/view/5658

Όνομα καταγραφέα*: Δημήτριος Βάϊς

Ημερομηνία καταγραφής** 12/5/2013

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Ο Επαμεινώνδας Χαριλάου 

Οι φωτογραφίες προέρχονται από το σύγγραμμα των Δεληγιάννη Παπαδημητρίου