Καπνεμπορική Εταιρεία "Κ.ΜΟΣΚΩΦ"

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Καπνεμπορική Εταιρεία "Κ.ΜΟΣΚΩΦ"

Είδος:   Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Καπνεργοστάσιο/Καπναποθήκη

Εξοπλισμός:   Δεν σώζεται

Κατάσταση:   Δεν διασώζεται

Επανάχρηση:  Εμπορική χρήση

Περιοχή: ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Πληροφορίες: Ο Ιωάννης Μοσκώφ με καταγωγή από τα Κατύωρα (Τουρκική Ορντού) του Πόντου, παράκτια πόλη στα νότια της Μαύρης Θάλασσας, κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ασχολούνταν με το εμπόριο μεταξύ Πόντου και Ρωσίας, έχοντας επαγγελματική έδρα τη πόλη Σοχούμι. Μετά το θάνατο της πρώτης συζύγου, με την οποία απέκτησε ένα γιό το Νικόλα (1885-1938), παντρεύτηκε την Ροδάμα Ιακωβίδου, με την οποία απέκτησε τρία παιδιά, τον Κωνσταντίνο (1894 - 1944), τον Ηρακλή ( -1944) και τη Μάγδα. Ο Κωνσταντίνος από μικρή ηλικία, περίπου το 1918, άρχισε να ασχολείται με το καπνεμπόριο. Το 1921 συνεταιρίζεται με τον Κωνσταντίνο Μ. Σεδένκο και ιδρύουν την καπνεμπορική εταιρία «Μοσκώφ – Σεδένκο». Στην επιχείρηση συμμετείχε και ο ετεροθαλής αδελφός του Νικόλας Μοσκώφ. Η έδρα της επιχείρησης ήταν στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Σύντομα όμως ιδρύθηκαν υποκαταστήματα στην Κωνσταντινούπολη, στην Αμβέρσα το 1922 και στη Θεσσαλονίκη. Αρμοδιότητα του Κωνσταντίνου Μοσκώφ ήταν να ταξιδεύει στην Ευρώπη και αγοράζει καπνά, εντοπίζοντας κατά προτίμηση τις ποσότητες των ρωσικών καπνών που διακινούσαν Ρώσοι φυγάδες. Στην εξέλιξη της δραστηριότητας, το ενδιαφέρον της επιχείρησης επικεντρώθηκε στα Ελληνικά και Τουρκικά καπνά. Κάτω απ’αυτές τις εξελίξεις η Θεσσαλονίκη άρχισε να αποκτά ιδιαίτερη σημασία ως καπνεμπορικό κέντρο. Το 1924 οι Μοσκώφ και Κωνσταντίνος Σεδένκο αγόρασαν στην οδό Παύλου Μελά 18 οικόπεδο 500 τ.μ. Στο οικόπεδο αυτό ανήγειραν τριώροφη καπναποθήκη, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Δ. Φυλλίζη.     Το 1925 τη διεύθυνση του γραφείου της Αμβέρσας ανέλαβε ο Ηρακλής Μοσκώφ. Περίπου αυτή τη περίοδο έκτισαν και καπναποθήκη στο Κιλκίς, όπου ήταν εγκατεστημένος ο Νικόλας. Επίσης, την ίδια χρονιά η εταιρία, σε συνεργασία με τον Αθανάσιο Στεργίου και τον Αλέκο Αμοιρόγλου καπνεμπόρους από το Βόλο, ίδρυσαν καπνεμπορική επιχείρηση στη πόλη αυτή. Το 1928 η συνεχιζόμενη υποβάθμιση του καπνεμπορικού κέντρου της Αμβέρσας ώθησε τους επιχειρηματίες να κλείσουν το υποκατάστημα. Ο Ηρακλής Μοσκώφ εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη.  Το 1929 η επιχείρηση «Μοσκώφ – Σαδένκο» βρέθηκε σε δυσμενή οικονομική κατάσταση. Το 1930 αποφασίσθηκε η παύση της συνεργασίας των Μοσκώφ με τον Κωνσταντίνο Σεδένκο. Η διαδικασία εκκαθάρισης της επιχείρησης, διήρκησε μέχρι το 1931.  Οι Μοσκώφ ανέλαβαν την διαχείριση των επιχειρήσεων Θεσσαλονίκης, Αλεξάνδρειας, καθώς και του Βόλου κατ’αναλογία των ποσοστών μετοχών τους που ήταν 52%. Την ίδια χρονιά, 1931, η καπναποθήκη της οδού Παύλου Μελά μετατράπηκε σε κατοικία της οικογένειας Μοσκώφ. Νέα καπναποθήκη δημιουργήθηκε στην οδό Φράγκων 1, στη συμβολή της οδού, που αργότερα ονομάστηκε Κωνσταντίνου Μοσκώφ. Το κτίριο είχε κτισθεί το 1908. Το 1934 ιδρύθηκε η «Καπνεμπορική Εταιρία Μοσκώφ» με μετόχους τον Κωνσταντίνο, τον Νικόλα, τον Ηρακλή και τον Αριστείδη Ιωαννίδη. Η έδρα της εταιρίας ήταν στη Θεσσαλονίκη, ενώ παράλληλα δημιουργήθηκαν υποκαταστήματα στην Αλεξάνδρεια, στο Βόλο, στη Ξάνθη και στην Δράμα. Ήδη από το 1931, ο Μάρκος Α. Πορτοκάλογλου είχε νοικιάσει την καπναποθήκη του στη Δράμα, στα ξαδέλφια του Νικόλαο και Κωνσταντίνο Μοσκώφ. Κατά τη βουλγαρική κατοχή (1941-1944) η καπναποθήκη κατασχέθηκε από τους κατακτητές, οι οποίοι συνέχισαν την επεξεργασία καπνού. Οι Μοσκώφ είναι οι μόνοι που αποζημιώνουν τους εργάτες τους. Πληροφορία από την ιστοσελίδα: «Συνοπτική παρουσίαση των σταθμών του πιλοτικού έργου της Δράμας» Στις 27 Σεπτεμβρίου 1938 η κοινωνία της Θεσσαλονίκης συγκλονίστηκε από τη δολοφονία του Νικόλα Μοσκώφ.   «Δολοφονήθηκε με όπλο την ώρα που έβγαινε από το σπίτι του στην οδό Παύλου Μελά. Ο οργισμένος απολυμένος καπνεργάτης Αναστάσιος Ανταβαλόγλου τον πυροβόλησε στον τράχηλο ενώ τον κυνήγησε αιμόφυρτο στην Τσιμισκή πυροβολώντας ακόμη, αλλά με αστοχία μέχρι που το θύμα έπεσε και πέθανε λίγο αργότερα από ακατάσχετη αιμορραγία». Οι δημόσιες δολοφονίες που συγκλόνισαν την πόλη Ο αποθανών κηδεύτηκε με τιμές στο Κιλκίς.  Σταδιακά η επιχείρηση εξελίχθηκε σε ένα από τους μεγαλύτερους καπνεμπορικούς οίκους εξαγωγής καπνών ανατολικού τύπου στην Ελλάδα. Παράλληλα ο Κωνσταντίνος Μοσκώφ ήταν μέτοχος της «Ανωνύμου Καπνεμπορικής Εταιρίας ΕΛΛΑΣ» που ιδρύθηκε το 1939 με έδρα την Αθήνα. Το εταιρικό κεφάλαιο ήταν 6.000.000 δρχ. και μοιράσθηκε ισόποσα μεταξύ των εταίρων , που ήταν η «Ο.Ε. Αδελφοί Παπαστράτου» η «Ο.Ε. Ι. Περβανάς & Σια», η «Ο.Ε. Υιοί Πιαλόγλου» από την Καβάλα και οι Στυλιανός Βοϊβόδας, Τακβόρ Τοκβοριάν καπνέμποροι από τη Θεσσαλονίκη. Την περίοδο της Γερμανικής κατοχής, η επιχείρηση αντιμετωπίστηκε εχθρικά, λόγω της επιχειρηματικής συνεργασίας με τους Άγγλους. Σαν αποτέλεσμα ήταν η απαγόρευση της λειτουργίας της. Το 1944 αποβίωσε ο Κωνσταντίνος Μοσκώφ από πνευμονία. Λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση συστάθηκε νέα εταιρία με την επωνυμία «Η. Μοσκώφ». Μέτοχοι ήταν ο Ηρακλής Μοσκώφ και ο Αριστείδης Ιωαννίδης. Η έδρα ήταν στη Θεσσαλονίκη. Το 1956 συστάθηκε η «Α.Ε. Η. Μοσκώφ». Μέτοχοι από τους Μοσκώφ ήταν ο Ηρακλής, ο Κωστής γιος του Ηρακλή και ο Παύλος γιος του Νικόλα,  ο Αριστείδης Ιωαννίδης  και ο Βασίλειος γιος του Αριστείδη. Μικρή συμμετοχή είχαν οι Στέργιος Καλαϊτζης (8%) και Κίμων Δεούλας (6%). Η επιχείρηση επεκτάθηκε κτίζοντας δύο νέες καπναποθήκες το 1958 και 1962, στην οδό Φράγκων δίπλα στη προϋπάρχουσα.   Οι καπνεπιχειρήσεις Μοσκώφ δεν υφίστανται σήμερα.

Βιβλιογραφία-Πηγές: Αποσπάσματα κειμένων από το σύγγραμμα:  Χεκίμογλου Ευάγγελος Α., Γεωργιάδου - Τσιμίνο Κίρκη, «Η ιστορία της επιχειρηματικότητας στη Θεσσαλονίκη 1900-1940», Τόμος Γ,   Εκδόσεις Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος, 2004, Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α. Σ.Γκουβούση, Σπ.Ταβλίκος, "ΟΙ ΚΑΠΝΑΠΟΘΗΚΕΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ", έκδοση Πανελληνίου Συνδέσμου Βιομηχανιών Μεταποίησης και Εταιρειών Εμπορίας Καπνού, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2018

Όνομα καταγραφέα*: Δημήτριος Βάϊς

Ημερομηνία καταγραφής** 17/4/2018

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Κτήριο καπνεργοστασίου Μοσκώφ, Πηγή Ιδ.Αρχείο Β.Ιωαννίδη

Σ.Γκουβούση, Σπ.Ταβλίκος, "ΟΙ ΚΑΠΝΑΠΟΘΗΚΕΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ", έκδοση

Πανελληνίου Συνδέσμου Βιομηχανιών Μεταποίησης και Εταιρειών Εμπορίας Καπνού, 
University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2018, σελ 82