ΒΙ.Δ.Α. - ΒΙομηχανικά Δελτία Απογραφής: Καπνεργοστάσιο Γιαννουκάκη

Τρίτη 8 Μαΐου 2018

Καπνεργοστάσιο Γιαννουκάκη – Πρωτόπαπα. Θεσσαλονίκη

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α.

Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Καπνεργοστάσιο Γιαννουκάκη – Πρωτόπαπα

Είδος: Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Καπνεργοστάσιο/Καπναποθήκη

Εξοπλισμός: Δεν σώζεται

Κατάσταση: Δεν διασώζεται

Επανάχρηση: Εμπορική χρήση

Περιοχή: Ναούσης 3. Περιοχή Λαδάδικα

Πληροφορίες:

Οι γιοι του καπνέμπορα Δ. Γιαννουκάκη από τη Σύρο, Μιχαήλ και Μάριος, το 1907 συνεταιρίστηκαν με τον επίσης καπνέμπορο Πρωτόπαπα και δημιούργησαν την Ο.Ε. «Γιαννουκάκης – Πρωτόπαπας», με έδρα δύο καταστήματα στην Αθήνα. Αργότερα συνεταιρίζονται με τον καπνεμπορικό οίκο Πανά με έδρα το Βόλο και δημιουργούν μια δεύτερη εταιρία, με την επωνυμία «Εταιρία Καπνών Ανατολής».

Στο σημείο αυτό κάνω μία παρένθεση για να αναφέρω ότι, στη Δράμα από το 1912 υπήρχε μία καπναποθήκη ιδιοκτησίας Πρωτόπαπα. Πληροφορία από: "Συνοπτική Παρουσίαση των Σταθμών Πιλοτικού Έργου της Δράμας": http://aned.gr/files/20151026_ppea.pdf. Δεν κατόρθωσα να διασταυρώσω πληροφορίες, για το αν αποτελούσε ιδιοκτησία του ιδίου.

Τον Ιούλιο του 1915 επεκτείνουν την δραστηριότητά τους στη Θεσσαλονίκη, δημιουργώντας ένα δεύτερο εργοστάσιο, μετά απ’αυτό των Αθηνών, που η έδρα του ήταν στην οδό Ναούσης 3.

Το 1915 κυκλοφορεί το πρώτο σήμα, που είναι το ΠΑΝ με καπνά Αγρινίου. Το 1916 κυκλοφορούν τα «Σιγαρέττα Γιαννουκάκης – Πρωτόπαπας» με τα σήματα REX, ΦΩΣ, REA, ΑΥΓΗ, ΚΙΡΚΙ και άλλα.

Η ύπαρξη δύο εργοστασίων, καθώς και ο συνεχώς αυξανόμενος κύκλος εργασιών, καθιστούν αναγκαία την μετατροπή της Ομορρύθμου εταιρίας σε Ανώνυμο. Τον Ιούλιο του 1918 ιδρύεται η «Ανώνυμος Ελληνική Εταιρία Βιομηχανίας Καπνού» (Sociιtι Anonyme Hellιnique pour l’Industrie de Tabacs) (Α.Ε.Ε.Β.Κ.) με κεφάλαιο 4.000.000 δρχ. και με έδρα την Αθήνα. Στο εργοστάσιο της Θεσσαλονίκης διευθυντής ήταν ένας από τους συνεταίρους, ο Ν. Δ. Πανάς.

«…….Το κυρίως εργοστάσιον, αντίκρυ του εργοστασίου «Νέστος» και τόσον εγγύς, σαν να προσνεύουν εις σιγανό κουβέντιασμα, περιλαμβάνει τας απεράντους και ανέτους αιθούσας…………, με διαμέρισμα των επτά κοπτικών μηχανών, απασχολουσών περί τους 15 εργάτας, την αίθουσα των 4 σιγαροποιητικών μηχανών τύπου Στάνδαρδ με το διαμέρισμα των δύο σωληνοποιητικών μηχανών, που κάνουν τους σιγαροχαρτίνους σωλήνας, δια τα χειροποίητα, αλλά καθαρά πλέον σιγαρέτα, από τους εργάτας, σκυμμένους επάνω σε αποστράπτοντα την καθαριότητα κομψά τραπέζια. Και περαιτέρω η αίθουσα των πακετοποιών, όπου υπέρ τους 150 παίδας και κοράσια ως επί το πλείστον προσφυγικών οικογενειών, που εύρον στέγην και αρωγήν και εργασίαν, ιδίως δε εργασίαν εις τα καπνοβιομηχανικά εργοστάσια της Θεσσαλονίκης….». Εργαζομένη Ελλάς τ. Γ΄

Την ίδια χρονιά με τη σύσταση της Α.Ε.Ε.Β.Κ., το 1918, γίνεται και η συγχώνευση του καπνεμπορικού οίκου Νικ. Ι. Σταμούλη, που είχε έδρα στην Αθήνα. Το 1912 διαφήμιζε τα καπνά Ζαπαντίου και Αγρινίου καθώς και τα χειροποίητα τσιγάρα IDEAL. Ο Ν. Σταμούλης κατείχε το 5% της Α.Ε. που αντιπροσωπεύονταν από 2000 μετοχές. Συμμετείχε δε και στο Δ.Σ. Το 1925 η επιχείρηση καταθέτει με το όνομα «Ν. Σταμούλης», για βιομηχανική διάκριση, τα εμπορικά σήματα EDEN, EYA, GLORIA, και ΝΤΑΜΕΣ.

Η εξέλιξη της Α.Ε.Ε.Β.Κ. υπήρξε αλματώδης. Στις αρχές του 1920, τα κεφάλαια αυξάνονται σε 5.000.000 δρχ.

Παρά την αύξηση όμως του κύκλου εργασιών, η εξαγωγή σιγαρέτων ήταν ελάχιστη, εξαιτίας των υψηλών τελωνειακών δασμών που επιβάλλονταν στο εξωτερικό. Η διαδικασία συγκεντροποίησης κεφαλαίων κατ’αυτόν τον τρόπο (της συγχωνεύσεως), είχε σαν συνέπεια τη δημιουργία μεγαλύτερων επιχειρήσεων.

Έτσι, τον Μάιο του ιδίου έτους, 1920, συγχωνεύεται και με την καπνοβιομηχανία «ΝΕΣΤΟΣ» και τα κεφάλαια ανήλθαν σε 7.000.000. Το 1922, ανήλθαν σε 9.000.000. Η εταιρεία διέθετε 17 σιγαροποιητικές μηχανές στο εργοστάσιο της Θεσσαλονίκης και επεξεργάζονταν πάνω από 1.00.000 κιλά καπνού ετησίως.

Το 1925, η παραγωγή φθάνει το φανταστικό ύψος των 870.000.000 τσιγάρων ετησίως. Τον ίδιο χρόνο, η εταιρία καταθέτει για βιομηχανική διάκριση το εμπορικό σήμα SALONIKA, ενώ μεταξύ άλλων σημάτων κυκλοφορούν και αυτά των συγχωνευθεισών καπνοβιομηχανιών, των «Νικολάου Ι. Σταμούλη» και «Νέστος». Χρησιμοποιούσε για τη παραγωγή καπνά Μακεδονίας και Αγρινίου. Τα εμπορικά σήματα των τσιγάρων, μεταξύ των άλλων, ήταν: ΠΡΥΤΑΝΙΣ, BAFFRA, ΕΓΩ, ΑΛΦΑ, MADEN.

Το 1927, η Ελληνική Εταιρεία Βιομηχανίας Καπνού επεξεργάστηκε 151.509 χιλιόγραμμα καπνού.

Το 1930 τα κεφάλαια της εταιρίας είχαν ξεπεράσει τα 20.000.000 δρχ.

Βιβλιογραφία-Πηγές:

1. Σύγγραμμα: «Η ιστορία του Ελληνικού Τσιγάρου», Μάνος Χαριτάτος-Πηνελόπη Γιακουμάκη, Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (Ε.Λ.Ι.Α.), 1998 (Β΄έκδοση)

2. Αλέξανδρου Δάγκα. «Συμβολή στην έρευνα για την οικονομική και κοινωνική εξέλιξη της Θεσσαλονίκης: Οικονομική δομή και κοινωνικός καταμερισμός της εργασίας, 1912-1940». Έρευνα υπό τη διεύθυνση της καθηγήτριας Ελένης Μπιμπίκου-Αντωνιάδη

3. Οι φωτογραφίες προέρχονται από το σύγγραμμα Μάνου Χαριτάτου – Πηνελόπης Γιακουμάκη «Η ιστορία του Ελληνικού Τσιγάρου». Αρχείο Ε.Λ.Ι.Α.

Όνομα καταγραφέα*:Δημήτριος Βάϊς

Ημερομηνία καταγραφής**: 20/3/2018

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.

**ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.

***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.

Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς