Όνομα: Οθωμανική Εταιρία Μονοπωλίου καπνού «Regie» ή «Régie» (παράγωγο της λατινικής λέξης regium=βασιλική)

Είδος: Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Καπνεργοστάσιο/Καπναποθήκη

Εξοπλισμός: Δεν σώζεται

Κατάσταση: Δεν διασώζεται

Επανάχρηση: Οικιστική χρήση

Περιοχή: Αρχή της οδού Λαγκαδά

Πληροφορίες:

Στις 20 Δεκέμβρη του 1881 ο Sultan Abdulhamit II εξέδωσε το διάταγμα της Mouharrem, με το οποίο δημιουργείτο η Οθωμανική Διοίκηση Δημοσίου χρέους (OPDA). Χρέος που προέκυψε από εξωτερικό δανεισμό, εξ αιτίας του Κριμαϊκού πολέμου.

proclaimed the Decree

Σύμφωνα με το διάταγμα της Mouharrem, πολλές πηγές εσόδων ανατέθηκαν στην OPDA, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προέρχονταν από την αξιοποίηση των εσόδων καπνού. Έτσι, μετά τη συμφωνία μεταξύ της OPDA και Οθωμανική Κυβέρνησης, το1883, δημιουργήθηκε η Société de la Régie cointéresée des Tabacs de l'Empire ottoman. (Εταιρία Διαχείρισης του Μονοπωλίου Καπνών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας).

Η Regie είχε το δικαίωμα να ελέγχει και να καθορίζει μονοπωλιακά την καλλιέργεια των ποικιλιών του καπνού στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και να επιβάλλει τις τιμές αγοράς και πώλησης των προϊόντων του καπνού.Το οθωμανικό μονοπώλιο και οι καπνεξαγωγικές εταιρίες γενικότερα, αγόραζαν τα φύλλα καπνού από τους αγρότες και τα κατεργάζονταν. Τα καθάριζαν και τα χώριζαν κατά ποιότητες και μεγέθη. Στη συνέχεια τα δεματοποιούσαν με διάφορους τρόπους ώστε να διαφυλαχθεί η ποιότητα και το άρωμά τους και να γίνουν ελκυστικά στους ξένους κυρίως πελάτες. Το υψηλό κόστος όμως της επεξεργασίας, ώθησε αμερικανικές κυρίως εταιρίες στα 1909, στην πρώτη προσπάθεια εξαγωγής ανεπεξέργαστων καπνών από το λιμάνι της Καβάλας.

Οι εγκαταστάσεις του καπνεργοστασίου που λειτουργούσε στη Θεσσαλονίκη από το 1884 και μέχρι το 1912, βρίσκονταν στην αρχή της σημερινής οδού Λαγκαδά. Η εταιρία δημιουργήθηκε από κοινοπρακτικά κεφάλαια, Αυστριακών και Γαλλικών τραπεζών. Παρασκεύαζε επεξεργασμένο καπνό και τσιγάρα, για τις αγορές του εξωτερικού. Απασχολούσε περίπου 400 εργάτες, από τους οποίους οι 270 ήταν Εβραίοι, ενώ πάνω από το 70% ήταν γυναίκες. Διευθυντής, το 1896, ήταν ο Γάλλος Merechal και υποδιευθυντής ο Ροδόλφος Μισραχί. Το 1893 η παραγωγή ήταν 22.000.000 τσιγάρων.

Επειδή ο μονοπωλιακός χαρακτήρας της εμπορίας καπνού άνοιξε τις πύλες του λαθρεμπορίου, η Regie υποχρεώθηκε να οργανώσει ειδική υπηρεσία δίωξης λαθρεμπορίου, τους επονομαζόμενους κολτζήδες. (Στα Τουρκικά kolcu= φρουρούς).

Το προνόμιο του μονοπωλίου που είχε η οθωμανική εταιρία στη Θεσσαλονίκη, έληξε μετά τις 2/7/1914 και ίσχυσε το κρατικό μονοπώλιο.

Το 1918, το ∆ηµόσιο Καπνοκοπτήριο Θεσσαλονίκης στεγαζόταν στις αποθήκες του Μονοπωλίου (Rιgie). Οι επιχειρήσεις παραγωγής σιγαρέτων –ονοµάζονταν αρχικά καπνεργοστάσια– προωθούσαν το προϊόν στο εµπόριο είτε σε µορφή χύµα είτε κυτιοποιηµένο υπό ποικίλες ονοµασίες (σήµατα -µάρκες). Για την εξεύρεση κατάλληλης ονοµασίας κάθε ποιότητας απαιτούνταν διορατικότητα, διότι η επιτυχής ονοµασία, µία επίκαιρη για παράδειγμα – όπως το όνοµα ενός πολιτικού (Βενιζέλος)– εξασφάλιζε πελατεία.

Βιβλιογραφία-Πηγές:
1. Εφημερίδα Καθημερινή: Η ιστορία του τσιγάρου (του Kώστα Φουντανόπουλου, Iστορικού στην Καθημερινή (7 ημέρες) το 1997) http://markos-arthra.blogspot.gr/2014/07/
2. Wikipedia: https://twitter.com/tevarihiselanik/status/793195898364985344
https://agios-prodromos.blogspot.gr/2016/06/blog-post.html?m=0
http://users.auth.gr/users/9/6/053269/public_html/LESSONS/ERGASTIRI/NEW_TECHNOLOGY/2.4.htm
http://kefalonitis.com/
https://xanthi2.gr
https://aixmi.wordpress.com
https://manolischoumas.blogspot.gr/2017/06/regie.html
3. Αποσπάσματα από το βιβλίο: Θεσσαλονίκη, η ψυχή μας, Λάκης Ιωαννίδης, 1998, εκδ. Θεόφιλος Ιωαννίδης, Θεσσαλονίκη [Συλλογή Καραμανλή, Μπενάκειος Βιβλιοθήκη και Βιβλιοθήκη της Βουλής]
4. A. Chotzidis, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης http://www.academy.edu.gr/files/05_msj_2015_v02_i01_final.pdf
http://www.lse.ac.uk/europeanInstitute/research/
Symposium/Chotzidis.pdf
5. Θεσσαλονίκη 1896. Η χρονιά των Ολυμπιακών αγώνων, Γιάννης Μέγας-Μανώλης Ανδριωτάκης

Όνομα καταγραφέα*: Δημήτριος Βάϊς

Ημερομηνία καταγραφής**: 23/6/2013

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ.

**ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ.

***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό.

Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς

Μετά την οθωμανική περίοδο, χτίστηκε εδώ ένα τετράγωνο. Πλατεία Βάρδαρ. Είναι μια περιοχή που περιβάλλεται από ξενοδοχεία τα τελευταία χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και σήμερα.

πηγή: https://twitter.com/tevarihiselanik/status/793195898364985344

Η εργασία στα καπνά από τους Έλληνες στη Μακεδονία
Πηγή: https://agios-prodromos.blogspot.gr/2016/06/blog-post.html?m=0

Εργοστάσιο καπνού. Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος Πολιτιστικό Κέντρο Βορ. Ελλάδος, Η Θεσσαλονίκη στο μεταίχμιο δύο αιώνων Προσέγγιση στην πόλη μέσα από παλιές καρτ ποστάλ (1896-1913)
Πηγή: http://users.auth.gr/users/9/6/053269/public_html/LESSONS/ERGASTIRI/NEW_TECHNOLOGY/2.4.htm

"Το καπνεργοστάσιο της Εταιρείας Μονοπωλίου Οθωμανικών Καπνών (Rejie). Κτίστηκε το 1884 στην αρχή της σημερινής Λαγκαδά. Απασχολούσε, σύμφωνα με το βιβλίο, 400 εργάτες και το 1893 είχεπαραγωγή 22.000.000 τσιγάρα!" Από το βιβλίο Θεσσαλονίκη, η ψυχή μας, του Λάκη Ιωαννίδη. Βλ. kostis1993/skyscrapercity.com.
Πηγή: http://kefalonitis.com/

Μεταλλικό κουτί 100 χειροποίητων σιγαρέττων μάρκας Selam της Regie, της δεκαετίας του 1890 – Osmanli teneke sigara kutusu.Πηγή: https://manolischoumas.blogspot.gr/2017/06/regie.html

Χάρτινο κουτί των 20 τσιγάρων της Ρεζή έξτρα ποιότητας του 1900 περίπου – 20 τσιγάρα 11 πιάστρες.
Πηγή: https://manolischoumas.blogspot.gr/2017/06/regie.html