Εργοστάσιο υδραυλικής ασβέστου (καμίνι) Π. Κουρτζή

 

Βιομηχανικό Δελτίο Απογραφής - Ομάδα ΒΙ.Δ.Α. Καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κληρονομιάς.

Όνομα: Εργοστάσιο υδραυλικής ασβέστου (καμίνι) Π. Κουρτζή

Είδος:     Βιομηχανία

Αρχική Χρήση: Χημική βιομηχανία

Εξοπλισμός:   Σώζονται ελάχιστα

Κατάσταση:   Εγκαταλελειμμένο

Επανάχρηση:  -

Περιοχή: Μυτιλήνη

Πληροφορίες: «Ο Παναγιώτης Μιχαήλ Κουρτζής γεννήθηκε στην Μυτιλήνη το 1850 και τελείωσε το γυμνάσιο Μυτιλήνης το 1865. Το όνομα «Κουρτζής» φανερώνει την καταγωγή του προπάππου του, «Γιεκουρτζής» σημαίνει ο καταγόμενος από την Γεωργία, που είχε έρθει από την Τιφλίδα της Γεωργίας το 1790. Το 1874 στην Κωνσταντινούπολη και το 1876 στην Μυτιλήνη ίδρυσε εταιρείες που ασχολούνταν με την πώληση λαδιού και σαπουνιού. Το 1883 ίδρυσε την Ατμοπλοΐα Αιγαίου και το 1891 την ανώνυμη εταιρία Τράπεζα Μυτιλήνης. Παράλληλα αγόρασε ανθρακωρυχεία για την κίνηση των πλοίων του στο Κοζλού και στην Ποντοηράκλεια. Το 1896 διορίσθηκε υποπρόξενος της Γερμανίας στην Μυτιλήνη και το 1903 μετακομίζει από την Κωνσταντινούπολη στο νησί όπου και ασχολείται με την ίδρυση της εταιρίας «Θέρμαι Κουρτζή», Courtgibad, αξιοποιώντας τις ιαματικές πηγές Κιουτσούκ Λούτζα (μικρά λουτρά), που υπήρχαν στην ιδιόκτητη περιοχή, βόρεια της πόλης, δημιουργώντας το ξενοδοχείο Electric Hotel και το υδροθεραπευτήριο Radium Palace που όμως καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1915.» (Κατσαργύρη – Μαρκεζίνη, 2014:270) Οι εγκαταστάσεις των ιαματικών λουτρών Κουρτζή βρίσκονται στο βόρειο άκρο της Μυτιλήνης εκεί όπου βρίσκονται οι ρωμαϊκές πηγές της Αγριπίννας εκεί που οραματίστηκε να ιδρύσει ένα πλήρες συγκρότημα ιαματικών λουτρών. Για το σκοπό αυτό το 1903 ξεκίνησε γεωτρήσεις και αναλύσεις και πιστοποίησε την ύπαρξη αποθεμάτων ραδίου στα κτήματά του. Ο χώρος που αναπτύχθηκαν οι εγκαταστάσεις του σχεδίου αυτού και της μεγαλεπήβολης ιδέας της οικογένειας Κουρτζή, περιγράφεται ως εξής: «Προάστειον δ’επίσης δύναται να θεωρηθεί σήμερον και η προς Βορράν της Επάνω Σκάλας εκτεινομένη περιοχή, εν’ η παραλίως εις ικανήν κατά σειράν έκτασιν μέχρι των εν τη τοποθεσία Αγι-Μεδέτ βυρσοδεψείων, ευρίσκονται τα μεγαλείτερα της πόλεως, αλεύρων, ελαίου, νημάτων, μακαρονίων, ασβέστου και δερμάτων εργοστάσια, ασχολούντα καθ’εκάστην υπέρ τους 500 εργάτας. Τα εν τω μέσω αυτών κείμενα υπόθερμα ιαματικά λουτρά Κοτσούκ –Λίτζα μετά του αγροκηπίου και του ιερού ναού της Μεταμορφώσεως, οικοδομηθέντος υπό του κατόχου απάσης της περί τα Λίτζα γης Π. Κουρτζή» (Τάξης, 1995:86-87). Στον ίδιο χώρος που σήμερα είναι η πλέον υποβαθμισμένη περιοχή της πόλης, είχε σχεδιαστεί ένα πάρκο ελαιώνων και αναψυχής και κτίστηκε στα 1889-1890 η οικογενειακή εκκλησία, όπου είναι θαμμένα τα μέλη της οικογένειας Κουρτζή.

Βιβλιογραφία-Πηγές:        1.       Τάξης, Ο.Σ., ([1909] 1995) «Ιδιαιτέρα περιγραφή μιας εκάστης των Πόλεων, Κωμοπόλεων και Κωμών της νήσου», στο Συνοπτική Ιστορία και Τοπογραφία της Λέσβου, Εν Καΐρω, εκ του τυπογραφείου Ι. Πολίτου, φωτομηχανική ανατύπωση, Μυτιλήνη: Παν/μιο Αιγαίου, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας.        2.       Κατσαργύρη – Μαρκεζίνη, Ι. (2014) Διδακτορική Διατριβή,  «Λουτρά και Χαμάμ στη Μυτιλήνη: Κοινωνικές και Πολιτισμικές Πρακτικές (τέλη 19ουαι. – τέλη 20ού αι.) Συμβολή στη Λαογραφική Μελέτη της Χρήσης του Νερού και της Σωματικής Καθαριότητας», Παν/μιο Ιωαννίνων, Τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας.        3.       Κονναρή, Κ. (2007) Επιμέλεια, «Αρχείο Κουρτζή: Ιστορική Τεκμηρίωση» Ιστορικό Αρχείο Αιγαίου «Εργάνη», Μυτιλήνη        4.       http://www.lesvosonline.gr/        5.       Προφορική Δημόσια Ιστορία        6.       https://www.facebook.com/media/set/?vanity=100000305043902&set=a.3461321617221306        7.       Βιομηχανική Αρχαιολογία-Industrial Archaeology

Όνομα καταγραφέα*: Κώστας Ζερμπίνος

Ημερομηνία καταγραφής**: 13/8/2020

* αυτός που εντόπισε/φωτογράφισε/αποδελτίωσε/κλπ. **ημερομηνία που έγινε η καταγραφή/φωτογράφηση/αποδελτίωση/κλπ. ***οι φωτογραφίες και οι χάρτες συμπληρώνονται εκτός δελτίου και κάτω από αυτό. Ευχαριστούμε για τη συνεισφορά σας στην καταγραφή της ελληνικής βιομηχανικής κλη

φωτογρ.αρχείο Κώστας Ζερμπίνος_13-8-2020

φωτογρ.αρχείο Κώστας Ζερμπίνος_13-8-2020

φωτογρ.αρχείο Κώστας Ζερμπίνος_13-8-2020

φωτογρ.αρχείο Κώστας Ζερμπίνος_13-8-2020

φωτογρ.αρχείο Κώστας Ζερμπίνος_13-8-2020

φωτογρ.αρχείο Κώστας Ζερμπίνος_13-8-2020

φωτογρ.αρχείο Κώστας Ζερμπίνος_13-8-2020

Το ξενοδοχείον θερμοπηγών Κουρτζή, "Radium Palace" χτισμένο στον χώρο που βρίσκεται σήμερα το στατόπεδο ΣΤΕΠ (λίγο πρίν από τις εγκαταστάσεις της ΔΕΗ). Στο βάθος διακρίνονται και οι εγκαταστάσεις του εργοστασίου υδραυλικής ασβέστου. 
πηγή: Εκδόσεις Παντελίδης, 1911
http://www.lesvosonline.gr/gr/castle_area.html